Milliy davlatchiligimiz tarixining mumtoz namunasi
Download 0.82 Mb. Pdf ko'rish
|
Temur tuzuklar
|
SIPOHGA TANXOH VA ULUFA TAQSIMLASH TUZUKI
Amr qildimki, piyodalar, qalaqchilar, yasovullar, chopovullarning bir yillik maoshlarini hisoblab, belgilangan mablag‘ni devonxonaga keltirib, shu yerda ularga (amirlari orqali) ulashsinlar. Oddiy sipohiylar va bahodirlarning olti oylik maoshini ham hisoblab, tanxoh xazinasidan olib berishni buyurdim. O‘nboshi, yuzboshilarga maosh shahar omonligi 221
xazinasidan va podsholik mulki daromadidan nakd pul hisobida yozilsin. Mingboshilarga viloyat ichidagi ekinzor yerlardan tuyul 222 bersinlar. Amirlar va amir ul-umarolarga esa chegaralardagi viloyatlardan biri tuyul qilib belgilansin. Viloyatlardan tushgan daromadlarni ushbu yo‘sinda taqsimlashni buyurdim: viloyatlar va mamlakatlardan olingan ja’mi daromadni taqsimlab, maosh berish yorliqlariga biriga kam, biriga ortiq qilib yozsinlar. So‘ng yorlikdar devonxonaga keltirilsin. Amirlar va mingboshilar shu yorlikdardan birini chiqarib olsin. Agar yorlikda maoshidan ortiq (ko‘rsatilgan) bo‘lsa, boshqani o‘ziga sherik qilsin. Bordiyu kam bo‘lsa, uni qo‘yib boshqa yorliq tortib olsin. Yana buyurdimki, amirlar, mingboshilar raiyatdan molu jihot 223 yiqqanlarida, xirojdan ortiqcha sovrun, qo‘nalra 224
va shilon 225 talab qilmasinlar. 215 Ulufa–harbiylarga beriladigan haq, maosh. 216 Yasovul–xonlarning kichik xizmatchisi; qo‘riqchi, yaso bajarilishini nazorat qiluvchi. 217 Qalaqchi–hosilga qarab xiroj miqdorini belgilab beruvchi minsabdor. 218 Vazifa –bu yerda, nafaqa ma’nosida. 219 Matnda aniq pul birligi ko‘rsatilmagan. Kichikroq pul birligi nazarda tutilgan bo‘lsa kerak. 220 Tanxoh–saroy xizmatchilari, lashkarboshilar va boshqalar uchun maxsus xazinadan beriladigan maosh pul, ba’zida alohida xizmat ko‘rsatgan beklarga tanxoh sifatida yer-suv berilgan. 221
Shahar omonligi xazinasi–fath etilgan shahar aholisidan to‘plangan «moli omon» (o‘lpon) saqlanadigan xazina. 222
Tuyul–xiroj va soliq yig‘ib olish haqqi bilan in’om etilgan yer-mulk, viloyat. 223
Molu jihot–qishloq xo‘jalik mahsulotlaridan natura tarzida olinadigan soliq; daromadning beshdan bir yoki uchdan bir qismi hajmida olingan.
Tuyul qilib berilgan har bir mamlakatga ikkitadan vazir tayinlasinlar. Biri viloyatdan yig‘ilgan molni yozib, raiyat ahvolini tekshirib tursinki, jogirdor–er egasi 226 fuqaroga jabr-zulm yetkazib, ularning holini xarob etmasin. U viloyatdan yig‘ilgan butun mol-ashyolarni kirim daftariga yozishi lozim. Ikkinchi vazir esa, (daromadning) xarj etilgan qismini chiqim daftariga yozsin va (yig‘ilgan mollardan) sipohiylarning maoshiga taqsim kdlsin. Qaysi amirga tuyul berilar ekan, uni uch yilgacha o‘z holiga qo‘ysinlar. Uch yil o‘tgandan so‘ng uni tekshirib ko‘rsinlar. Agar mamlakat obod, raiyat rozi ekan, shu holicha qoldirsinlar. Agar ahvol bunga ters bo‘lsa, ul viloyatni xolisaga 227
Yana buyurdimki, xirojni raiyatdan kaltaklash va savalash yo‘li bilan emas, balki ogoxdantirish, qo‘rqitish va tushuntirish yo‘li bilan undirsinlar. qaysi hokim hukmining ta’siri kaltaklash ta’siridan kamroq ekan, unday hokim hukumat yurgizishga yaroqsizdir.
Download 0.82 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|