Milliy innovatsion tizimlarning taqqoslama tahlili va tasniflanishi Reja: Kirish

Milliy innovatsion tizimlarning taqqoslama tahlil metodlari.

Mamlakatning innovatsion ko'rsatkichi, asosan, ushbu aktyorlarning bilimlarni yaratish va ulardan foydalanishning kollektiv tizimining elementlari sifatida o'zaro aloqadorligiga va ular foydalanadigan texnologiyalarga bog'liqdir. Masalan, jamoat tadqiqot institutlari, akademiya va sanoat ilmiy-tadqiqot ishlarini olib boruvchi tadqiqot ishlab chiqaruvchilari sifatida xizmat qiladi. Boshqa tomondan, markaziy yoki mintaqaviy hukumatlar tadqiqot vositalari ishlab chiqaruvchilari o'rtasida muvofiqlashtiruvchi rolini o'zlarining siyosiy vositalari, istiqbollari va istiqbollari nuqtai nazaridan bajaradilar, shuningdek, innovatsiyalarni rivojlantirish uchun turli xil innovatsion aktyorlar bir-biri bilan mustahkam aloqalarni o'rnatadilar. kuchli ishonch darajasi va hukumatlar turli xil innovatsion sub'ektlar orasida ishonchni targ'ib qilishi va faollashtirishi kerak.Aloqalar qo'shma tadqiqotlar, kadrlar almashinuvi, krosspatenting va uskunalarni sotib olish shaklida bo'lishi mumkin.Nihoyat, NSI milliy jamoalarning o'ziga xos ijtimoiy-madaniy fazilatlari bilan shakllanadi. Shuning uchun har bir millat yuqori darajada rivojlangan yoki rivojlanmagan, NSI bilan bir xil bo'lishiga qaramay, ish olib borishidan qat'i nazar, innovatsionlik, texnologiyaga yo'naltirilganlik va o'rganishning milliy traektoriyalari mavjud. yaxshi yoki yo'q.Bundan tashqari, NSIning muvaffaqiyat omillari ko'plab olimlar tomonidan qo'llab-quvvatlovchi institutlar va tashkilotlarni yaratishda (ta'limning asosiy rolini o'ynagan holda) va hamkorlik aloqalarini bir qatorda NSIni tashkil etuvchi turli elementlar bo'yicha innovatsion siyosatdagi ko'lamlarni ko'paytirishda ko'rishgan. Bunga jamoat ilmiy-tadqiqot ishlari va kompaniyalari, shuningdek, o'z-o'zini kuchaytirish jarayoni va sinergiyaga olib keladigan agentlarning keng tarqalgan maqsadlari va innovatsion madaniyati kiradi. Iqtisodiy jihatdan muvaffaqiyatli mamlakatlar orasida NSI tuzilmalari va strategiyalaridagi farqlar shuni ko'rsatadiki, eng yaxshi amaliyot retsepti mavjud emas.
Mamlakatimizda 2017-2025-yillar uchun fan va texnologiyalarni rivojlantirishning 8ta ustuvor yo’nalishlari tasdiqlandi: innovatsion iqtisodiyotni shakllantirish; energetika va energiyaxomashyosini tejash; qayta tiklanuvchi elektr manbalaridan foydalanishni rivojlantirish;axborotlashtirish va axborotkommuni-katsiya texnologiyalarini rivojlantirish; qishloq xo’jaligi,biotexnologiya, ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish;tibbiyot va farmakologiyadagi tadqiqotlar; kimyotexnologiyalari va nanotexnologiyalar; er to’g’risidagi fanlar (geologiya, geografiya, seysmologiya). Ilmiy-tadqiqot faoliyatini davlat tomonidan qo’llab-quvvatlashning tanlov asosidagi grant tizimi joriy etildi. 2016yilda Davlat ilmiy-texnik dasturlari doirasida 1978ta fundamental,amaliy va innovatsion ishlanmalar loyihalari bajarilmoqda. Mamlakatda ilmiy-tadqiqotlar bilan shug’ullanuvchi 400 ta muassasa ro’yxatga olingan bo’lib, ularda 35,5 ming olim-tadqiqotchi va mutaxassislar mehnat qilmoqda.Ulardan 2,5 ming nafari fan doktori va 9,2 ming nafari fan nomzodi. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2012yil 126 24iyuldagi PF 4456-sonli ―Oliy malakali ilmiy va ilmiypedogog kadrlarni tayyorlash va attestatsiyadan o’tkazish tizimini yanada takomillashtirish to’g’risida‖gi farmoni bilan oliy o’quv yurtidan keyingi ta‘limning jahon standartlariga mos keluvchi bir bosqichli tizimi joriy etildi.SHu asosda respublikamizda innovatsion g’oyalar, texnologiyalar va loyihalar respublika yarmarkalari tashkil etilmoqda ko’rishimiz mumkinki, 2008yilda tashkil etilgan birinchi yarmarkada 605 ta ishlanma namoyishlar etilgan. Lekin shartnomalar 202 ta ya‘ni kam tuzilgan, bunga sabab hali mamlakatimizda innovatsiyalar kirib kelmaganligi hamda ishlab chiqarish bilan ilmfanning o’zaro integratsiyabo’lmaganligidadir. 2017yilga tahlil qilsak 404ta ishlar namoyish etilgan bo’lib, shundan 459 ta shartnoma imzolangan.Umumiy so’mmasi 34631,7 mln. so’mni tashkil etgan. 2016yilga nisbatan solishtirsak 476 ta ishlanma namoyish etilgan bo’lib 1,17 barobarga ortgan. Shartnomalar esa 944 ta bo’lib, 2,05 martaga o’sganligini ko’rishimiz mumkin. Lekin ularning so’mmasi 2017yilga nisbatan 11,3 % ga kamaygan. 2015-2017 yillarda davlat ilmiy-texnik dasturlarini ishtirok etgan ilmiy xodimlar dinamikasidan quyidagilarni ko’rishimiz mumkin. Tibbiyot sohasida davlat ilmiy-texnik dasturlari doirasida amaliy tibbiyotga yurak kasalliklari, yuqumli kasalliklar, nafas olish organlari va o’pka kasalliklarini tashhislash va davolashning yuzdan ortiq yangi usullari joriy etildi. Sil, virusli gepatit va ichak infeksiyalarini davolash, tashhislash, oldini olishning yangi usullari ishlab chiqildi. 2017yilda davlat ilmiy-texnik dasturlarida jami 16022 nafar olim va mutaxassis, jumladan, 47 nafar akademiklar, 1863 nafar fan doktorlari, 6337 nafar fan nomzodlari, 7822 nafar ilmiy darajasi yo’q xodimlar faoliyat olib borgan. 2017 yilda 2016yilga nisbatan davlat ilmiy-texnik dasturlarida fan doktorlari 17 foizga, fan nomzodlari 22.8% foizga, ilmiy darajasi yo’q xodimlar 18,3% ga kamayganligini ko’rishimiz mumkin. 2017 yilga kelib davlat ilmiy-texnik dasturlarida ishtirokchilar soni o’tgan yillarga biroz pasayganligini ko’rish mumkin. Bunga sabab, 2017yilda 2016 yilga nisbatan mablag’ kam ajratilganligi va loyihalarning hozirda dolzarbligi bo’yicha soni emas sifatiga zarurligiga qarab mablag’ ajratilganligi bilan izohlashimiz mumkin bo’ladi. 2015-2017 yillarda davlat ilmiy-texnika dasturlarida ishtirokchilarning vazirlik va idoralar bo’yicha taqsimlanishi keltirilgan. Agar tahlil qiladigan bo’lsak 2015yilda ishtirokchilar soni 19835ni tashkil etgan, shulardan 7359 ta ishtirokchi Oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi huzuridagi ta‘lim muassasalariga to’g’ri kelgan. 2016yilda esa ishtirokchilar soni 20013 tani tashkil etib 2015yilga nisbatan 0.9% ga o’sgan bo’lib eng ko’p 7520 ta ishtirokchilar Oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi huzuridagi muassasalardir. Eng kam ishtirokchi Xalq ta‘limi vazirligiga huzurlaridagi korxonalardan bo’lib 2015yilda 105 tani 2016yilda 130 tani 2017yilda esa 125 tani tashkil etgan. 2017yilga kelib ishtirokchilar soni 2015yilga nisbatan 19,2% ga kamaydi. 2017-yil yakuni bo’yicha ilmiy-tadqiqot 103 patent va dasturiy mahsulotlarga guvohnoma olingan. 1653 ta ilmiy muassasa (shundan 462 tasi xorijda), 83 ta monografiya (shundan 7tasi xorijda) ilmiy anjumanlar to’plamlarida 1948 ta tezislar (shundan 669 tasi xorijda) chop etilgan.