Navoiy goho "millat" va "din" tushunchalarini baqamti, yonma-yon ishlatadi. Masalan, Jomiyga berilgan "Nurul-millat va-D-din", ta'rifida yoki "Shamsul-millati va-D-din" (Pahlavon Muhammad) "Sayyid-ul-millati va-D-din" (Sa'duddin Koshg'ariy), "Zaynul-millati va-D-din" (Al-Havoqiy) kabi sifatlarda buni kuzatish mumkin. - Navoiy goho "millat" va "din" tushunchalarini baqamti, yonma-yon ishlatadi. Masalan, Jomiyga berilgan "Nurul-millat va-D-din", ta'rifida yoki "Shamsul-millati va-D-din" (Pahlavon Muhammad) "Sayyid-ul-millati va-D-din" (Sa'duddin Koshg'ariy), "Zaynul-millati va-D-din" (Al-Havoqiy) kabi sifatlarda buni kuzatish mumkin.
Demak: - Demak:
- 1) "millat" atamasi Navoiy ijodiy merosining barcha janrlarida uchraydi;
- 2) shoir bu atamaga aksariyat an'anaviy ma'no yuklaydi. Undan din-mazhab tushunchalarini anglatish uchun foydalanadi. Lekin, ayni paytda, bu qator o'rinlarda, xususan uning ilmiy ishlarida, zamondoshlari haqidagi xotiralarida ushbu istiloh etnik tushuncha sifatida ishlatilgan;
- 3) "millat" atamasiga bunday ma'no berish, ya'ni uning mazmunini bugungi tushuncha tomonga boshlash Navoiygacha bo'lgan adabiyotimiz namunalarida uchramaydi.
Millatning, xususan ziyolilarimizning oldin chor, so'ng sho'ro mustamlakachiligiga qarshi olib borgan goh oshkor, goh pinhona kurashlari va eng muhimi bularning adabiyotdagi badiiy ifodasi o'rganilgan emas. Bu jarayon harakatchilik nuqtai nazaridan Avloniy bir munosabat bilan tilga olgan 1904-yildagi "jadidlar to'dasi"dan 30-yillardagi "Botir gapchilar"gacha, 1905-yil 15-avgustda oka daryosidagi Struve paroxodida 300 vakil ishtirokida tuzilgan va Ismoilbek "tarixi jadidimizning bosh sahifasi" deb baholagan "Sho'royi ummat" — "Ittifoqi muslimin"dan "Turon", "Chig'atoy gurungi", "Turk Adam markaziyati", "Ittihod va taraqqiy", "Milliy Ittihod", "Milliy istiqlol" jamiyatlarigacha Vatan va millat manfaatlaridan kelib chiqqan holda o'rganilmog'i kerak. - Millatning, xususan ziyolilarimizning oldin chor, so'ng sho'ro mustamlakachiligiga qarshi olib borgan goh oshkor, goh pinhona kurashlari va eng muhimi bularning adabiyotdagi badiiy ifodasi o'rganilgan emas. Bu jarayon harakatchilik nuqtai nazaridan Avloniy bir munosabat bilan tilga olgan 1904-yildagi "jadidlar to'dasi"dan 30-yillardagi "Botir gapchilar"gacha, 1905-yil 15-avgustda oka daryosidagi Struve paroxodida 300 vakil ishtirokida tuzilgan va Ismoilbek "tarixi jadidimizning bosh sahifasi" deb baholagan "Sho'royi ummat" — "Ittifoqi muslimin"dan "Turon", "Chig'atoy gurungi", "Turk Adam markaziyati", "Ittihod va taraqqiy", "Milliy Ittihod", "Milliy istiqlol" jamiyatlarigacha Vatan va millat manfaatlaridan kelib chiqqan holda o'rganilmog'i kerak.
- Milliy uyg’onish davri adabiyotida Yevropa tipidagi proza, drama va lirika janrlari xalqning kundalik turmushi, urf-odatlarini, ijtimoiy tengsizlik va zulmdan ezilgan xalqni chuqur o’rganish natijasida paydo bo’ldi.
Foydalanilgan adabiyotlar: E’tiboringiz uchun rahmat!
Do'stlaringiz bilan baham: |
