Ministrligi

PEDAGOGIKALÍQ TAKTTIŃ ÚZLIKSIZLIGIN 
TÁMIYINLEYTUǴÍN SEBEPLER 
 
 Pedagogikalıq takt oqıtıwshıń tutas pedagogikalıq iskerliginde 
qáliplesip rawajlanıp baratuǵın proces 
 Pedagogikalıq takt ádette
tamamlanǵan qálipke iye bolmay, insanıy 
pazıyletler negizinda bayıp baradı 
 Oqıtıwshı pedagogikalıq takttiń quramın jámiyetlik ortalıqqa hám 
adamlardıń jasaw tárzine, úrp – ádetine qarap Ózgertiwi múmkin
 Oqıtıwshı pedagogikalıq takttiń názik qırların jaqsı iyelewge hámme 
waqıt umtılıwı talap etiledi
 Pedagogikalıq taktti oqıtıwshı hár bir oqıwshı menen ózara qatnasıqta 
ózi ushın eń qolaylı qálipke keltirip, belgili bir teńlikte saqlaydı
 Óz kásibin shın kewilden jaqsı kóriwi, hadallıǵı, ırasgóyligi, etikalıq 
pákligi, adamgershiligi, kishipeyilligi, shın kewilden islegen qatnasıǵı 
pedagogikalıq takttiń zárúr talapları bolıp esaplanadı
 Pedagogikalıq takt negizinde oqıtıwshınıń miyirmanlıǵında tárbiyada 
talapshańlıq hám qatallıq qásiyetleri jámlengen boladı
 Pedagogikalıq takt negizinde oqıtıwshı pedagogikalıq etika 
normaların óziniń dúnyaǵa kóz qarası hám etikalıq tájiriybesi menen 
bayıtıp baradı 
75

---

kasibin jaqsı kórgen oqıtıwshı ǵana pútkil kúsh-ǵayratın, kewil nurı 
hám kewil ıssılıǵın sol jumısqa baǵıshlaydı hám óz iskerliginde jaqsı 
nátiyjelerge erisedi. Balalardı jaqsı kóriw, mehir-muhabbatlı bolıw 
oqıtıwshınıń etikalıq júzin ashıp beriwshi áhmiyetli pazıyletler bolıp 
esaplanadı.
Oqıtıwshı hár kúni oqıwshılar menen kórisedi, soraw-juwap 
qıladı, olardıń jaqsı minez-qulqı hám jaqsı jumısların 
maqullaydı,bilimlerin bahalaydı, orınsız háreketleri ushın eskertiw 
berip, kerek bolǵanda tárbiyalıq metodlardı qollanadı.
Pedagogikalıq takt hámme waqıt izleniwdi, dóretiwshilikti talap 
etedi. Hámme waqıt izleniwde bolǵan oqıtıwshı izertlewshilik 
kónlikpelerge iye boladı, ilim problemaları, tárbiya etikasında 
psixologiyalıq jaqtan erkin pikirley aladı.
Oqıtıwshı oqıwshılardıń úlkenler menen qatnasıqqa kiriw 
sistemasına belgili dárejede kirip barıp, olardıń ishki qaǵıydaların 
úyreniwge háreket qılıwı kerek. Bul nárse oqıwshılar menen 
sáwbetlesiw arqalı, minez –qulqın úyreniw, teńlesleri hám úlkenler 
menen qatnasıqların baqlaw, oqıwshılar ómirindegi túrli waqıyalar 
hám problemalardı birgelikte analiz qılıw, olardıń ortalıǵında bolıp 
atırǵan hádiyselerge qaratılǵan pikirlerin biliwı negizinde ámelge 
asırıladı. Bunda ol oqıwshılar jámáátinde bolıp turatuǵın, sırtqı 
tárepten kórgende bilip bolmaytuǵın jasırın hádiyseler hám 
waqıyalardı úyreniw imkaniyatına iye boladı. Nátiyjede, oqıtıwshı 
tálim-tárbiyalıq proceste óz aldında turǵan wazıypalardı sheshiwge 
oqıwshılardıń ózlerin de qarata aladı.
Unamlı nátiyjelerge erisiw ushın, oqıtıwshı oqıwshılardıń 
isenimine erisiwi shárt. Jas oqıwshı “dos”lar isenimine erisiw ushın 
yaki isenimine kiriw ushın oqıtıwshı pedagogikalıq imkaniyatların 
óz ornında qollanıp biliwıi kerek. Óz-ara isenim qatnasıqları 
ornatılǵannan keyin, oqıwshılar awır waqıtlarda oqıtıwshıdan járdem 
sorap múráját etedi, óz pikirlerin oqıtıwshı menen bólisedi. Óz ara 
isenim rásmiy emes qatnasıqlarda da oqıtıwshıǵa oqıwshılardıń 
geyde ańlap bolmaytuǵın ishki dúnyasın kóriw imkaniyatın beredi.
Oqıwshılar 
menen 
qatnasıqlarda 
pedagogikalıq 
takttı 
qollanıwdıń nátiyjesinde: 
76

---


Oqıtıwshı oqıwshılardıń xarakterin, ishki dúnyasın jaqsı bilip 
aladı, oqıwshılar menen qatnasıqta dostınday sóylesiw imkaniyatları 
payda boladı; 

Oqıtıwshı oqıwshılar menen shın kewilden bir-birewine jaqın 
boladı, geyde esitpewi kerek bolǵan oqıwshılardıń sırlı gáplerin 
esitpegenge alıp ketiwi múmkin, nege degende basqalardıń gápin 
tıńlaw ádepsizlik bolıp esaplanadı;

Oqıtıwshı geyde oqıwshılar jámáátiniń kúndelikli jumıslarına 
aralaspawı kerek, jámáátte bolatuǵın kewilsiz hádiyselerdi unamlı 
sheshiwin jámáát belsendilikleri moynına qoyıp beriwi múmkin.
Bulardıń hámmesi oqıtıwshınıń oqıwshılar menen bolatuǵın 
kelispewshiliklerine shek qoyadı.
Mámleketimizde hár qanday kásip iyesi eń dáslep etikalıq 
úlgilerge iye bolıwı tiyis, biraq pedagogikalıq takt hám ádeplilik 
ulıwma ózgeshe háreketti hám qatnasıqtı talap etetuǵın oqıtıwshılar 
ushın anıq sheberlik bolıp esaplanadı. Nege degende bul qásiyetler 
tek ǵana pedagogikalıq qábilet hám talantqa iye bolǵan oqıtıwshıda 
jıllar dawamında qáliplesedi.
Oqıtıwshınıń pedagogikalıq takttı mazmunında, eń dáslep, 
etnopedagogikalıq sezimler, milliy qádiriyatlar, úrp-ádet hám 
dástúrler, óziniń milletine tán bolǵan qatnasıq mádeniyatı, 
oqıwshılar jámáátine kirip kete alatuǵın hár qanday jámiyetlik 
ortalıqqa iykemlesiwshi individual qábiletler, kásiplik bilim, 
kónikpeler jámlengen boladı.
Házirgi kúnde informaciyalıq procestiń júdá tez rawajlanıwı 
oqıwshı ruwxıyatına keskinlik penen tásir jasaydı. Olardıń 
psixologiyalıq qásiyetlerin, ruwxıy jaǵdayın bir tegis uslap turıw 
ushın oqıtıwshıdan bekkem jiger, qatnasıq mádeniyatı hám basıqlıq, 
pedagogikalıq sheberliktiń keń imkaniyatlarınan paydalanıw talap 
etiledi. Jas áwlat tárbiyasında oqıtıwshı eń qıyın jaǵdaylarda da 
pedagogikalıq takttıń tómendegi jaǵdaylarına boysınıw hám sol 
iskerlikke ózi úylesiwi kerek: 

Emocionallıq sezimlerde, stress hám affekt awhallarında ózin 
basqara alıw qaǵıydalarına boysınıw;

Óziniń minez – qulq qásiyetlerin hámme waqıt bir teńlikte 
saqlaǵan halında qollanıw; 
77

---


Sáykes 
kelmeytuǵın 
qılıqlar, 
artıqsha 
háreketler, 
pedagogikalıq etikaǵa sáykes kelmeytuǵın mánissiz sózlerden ózin 
qattı tıyıw;

Oqıtıwshıǵa tán sóylewshilik mádeniyatın puxta iyelew, 
oqıwshıǵa awır tásir etetuǵın, onıń ruwxıyatın jaralaytuǵın 
frazeologiyalıq sózler paydalanbawı, sóylewde, jaza metodların 
paydalanıwda qopal hám turpayı sózler qollanbawı;

Sabaq bolıp atırǵan waqıtta aqılıy bilim beriwde belgilengen 
psixologiyalıq 
hám 
fiziologiyalıq 
normalarǵa 
tiykarlanıp, 
menmenlikke jol qoymaw, óz jaǵdayınan basqa jaǵdayǵa ótiwden 
saqlanıw;

Oqıtıwshılar jámááti hám oqıwshılar menen, ata–analar hám 
tanıs emes adamlar menen qatnasıǵında kommunikativlik qábilettiń 
rásmiy hám ólshemi menen sóylew hám isbilermenlik stillerine 
tiykarlanıw.