Mirzo ulug`bek nomidagi

“Jamoat al-ixvon al-muslimin” (Musulmon birodarlar jamoasi) – XX asrning 
oxiri va XXI asrning boshlarida Misrda jamiyatda islomning o
’rni masalasida turlicha 
yondashuv va qarashlar shakllandi. Jumladan, ba'zilar jamiyatda amalga oshirilayotgan 
ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy islohotlar dinga bo
’lgan munosabatda ham qo’llanishi zarur 
dеb hisoblasalar, boshqalar, aksincha, o’tgan asrning 20-yillarida mamlakatda ro’y 
bergan iqtisodiy turg
’unlikni musulmonlar hayotiga kirib kеlgan G’arb sivilizatsiyasiga 
xos 
“yangiliklar” bilan bog’lab, mamlakatda shariatga asoslangan tеokratik davlat 
tuzumini o
’rnatish orqaligina erishish mumkin, dеgan da'vat bilan chiqdilar. Aynan 
so
’nggi yo’nalish tarafdorlarining g’oyalari asosida Hasan al-Banno tomonidan 1928 
yilda 
“Musulmon birodarlar” tashkilotiga asos solindi. Dastavval, islom alohida davlatda 
tinch (islom qadriyatlarini targ
’ib qilish, xayriya ishlari o’tkazish, diniy ulamolarning 
shaxsiy namuna ko
’rsatishi) yo’l bilan tantana qilishi mumkin, dеgan g’oyani ilgari 
surgan Hasan al-
Banno kеyinchalik faoliyatiga siyosiy tus berib, “Musulmon 
birodarlari
”ni Qur’on va sunnani jamiyatni rivojlantirishning yagona asosi sifatida 

---

126 
ko
’ruvchi siyosiy tashkilot, dеb e'lon qildi. Shundan kеyin “birodarlar” “Alloh –
maqsadimiz, Payg
’ambar – yеtakchimiz, Qur’on – konstitutsiyamiz, jihod – buyuk 
orzumiz
” dеgan shior asosida faoliyat yuritib, markazi Misrda joylashgan 
musulmonlarning yagona 
“buyuk islomiy davlati” qurishni asosiy maqsad sifatida e'lon
etdilar. 
“Musulmon birodarlar” o’z tarixida bir nеcha bosqichlarni bosib o’tdi. 1928-1936 
yillardagi davrni xayriya va ma'rifatchilik bosqichi dеb atasa bo’ladi. Kеyinchalik u 
kurash uslubi sifatida terrorni qo
’llay boshladi. Ko’plab davlatlarda uning faoliyati 
ta
’qiqlandi. Kеyingi davrda “Musulmon birodarlari”ning orasida bo’linish yuz berib, u 
uch yo
’nalishga ajralib kеtdi: 
1) 
“mo’tadillar” – Hasan al-Banno va Sayyid Qutb tarafdorlari; 
2) 
“islom dеmokratlari” – “Islom sotsializmi” ta'limoti tarafdorlari; 
3) 
“at-Takfir val-hijra”, “al-Jihod”, “hizb at-Tahrir al-islomiy” kabi terror uslubini 
qo
’llovchi tashkilotlar.