Mirzo ulug’bek nomidagi

Nafas olish sistemasi.

Nafas olish sistemasi.

Qisqichbaqasimonlamnng jabralari halqali chuvalchanglarniki singari teri bilan bog‘liq oyoqlar protopoditi epipoditdan kelib chiqqan plastinkaga o'xshash shoxlangan o‘simtalardan iborat. Jabralar aksariyat hollarda ko‘krak oyoqlarida joylashgan. Daryo qisqichbaqasi jabralari 3 qator bo’lib jag‘oyoqlar va yurish oyoqlar asosida joylashgan. Birinchi pastki qator jabralar ko‘krak oyoqlar protopoditda, ikkinchi qatori oyoqlarning boshko‘krak qalqoniga qo‘shilgan yerda,uchinchi ustki qatori tanasining yon devorida joylashgan. Bunday jabralar hamma tomoni ingichka jabra ipchalari bilan qoplangan o ‘q sterjenga o‘xshaydi. Suv boshko‘krak qalqonining bir cheti bilan tana oraligida hosil bo’ladigan tirqish orqali jabra bo‘shliqlariga kiradi; ikkinchi chetdagi xuddi shunga o’xshash tirqishdan chiqib ketadi. Suv ikkinchi va uchinchi juft jag’oyoqlarining harakati tufayli jabralami yuvib turadi. Gemolimfa bilan to’lgan tana bo‘shlig‘i ana shu jabralar ichiga ham kiradi. Jabralarning juda yupqa kutikulasi orqali gaz almashinuvi sodir bo’ladi.

Qon aylanish sistemasi. Q isqichbaqasim onlar va boshqa

• Qon aylanish sistemasi. Q isqichbaqasim onlar va boshqa
• bo‘g ‘imoyoqlilarning qon aylanish sistemasi ochiq. Gemolimfa tomirlarda, qisman tanabo‘shlig‘idagi sinuslarda oqadi. Qon tomirlari devori epiteliy
• bilan qoplangan; tana bo‘shlig‘i devorida esa bunday epiteliy boimaydi.
• Qisqichbaqasimonlaming yuragi odatda bir necha kamerali naychaga yoki pufakka o ‘xshash boiib, tanasining orqa qismida joylashgan.
• Yurakni miksotsel bo‘shligidan hosil boigan xaltasimon yurakoldi boimasi
• o ‘rab turadi. Jabralarda kislorod bilan to‘yingan gemolimfa maxsus vena
• tomirlari orqali yurak oldi boimasiga kelib quyiladi Yurak
• devorida tirqishsimon klapanli ostiylar (teshik)lar joylashgan. Daryo qisqichbaqasining ostiylari 3 juft boiadi. Yurak kengayganida klapanlar ochiladi va gemolimfa yurak oldi boimasidan yurakka o ‘tadi. Yurak qisqarganida aksincha klapanlar yopilib, gemolimfa yurakdan chiquvchi arteriya
• tomirlarigao‘tadi. Daryo qisqichbaqasining qon aylanish sistemasi ancha
• mukammal tuzilgan, uning yuragidan oldinga uchta, orqa tomonga bitta
• yirik arteriya chiqadi. Har qaysi qon tomiri bir qancha mayda tomirlarga
• ajralib, tana bo^hligiga kelib qo‘shiladi. Bu tomirlar orqali oqib kelgan
• gemolimfa to‘qimalarga kislorod berib, CO, gazini oladi. Shundan so‘ng
• qorin sinusiga to‘planib, jabralarga boradi va u yerda kislorod bilan boyiydi. Jabralardan gemolimfa vena tomirlari orqali yana yurakoldi boimasiga
• kelib quyiladi.