Moddalar almashinuvi yuzasidan masala va mashqlar

0 ‘simliklar sistematikasi bo‘yicha masala va mashqlar. Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining oltinchi sinfida botanikani o‘qitish davomida o'quvchilarning o‘simliklaming anatomiyasi, morfologiyasi, sistematikasi, fiziologiyasi, ekologiyasi, agrotexnikasi oid kabi bilim va tushunchalari rivojlantiriladi. Eng asosiy e’tibor o‘quvchilaming sistematik va evolyutsion tushunchalari shakllantirishga qaratiladi. Bu tushunchalarsiz oldingi yili egallagan botanik tushunchalar to iiq bo'lmaydi. 0 ‘simliklar sistematikasini o‘rganish davomida o‘quvchilar nafaqat o‘simliklammg xilma xilligi balki ulaming umumiy belgilarini, kelib chiqishidagi yowoyi va madaniy o‘simliklaming qon-qarindoshlik tomonlarini, qaysi sinf. turkum, oilaga mansubligini bilib boradi. 0 ‘simliklaming asosiy bo‘limlarini o‘rganishda asta sekinlik bilan kechgan evolyutsion rivojlanishiga, 0‘simliklar olamida yuz bergan aromorfoz, idioadaptatsiya va umumiy degeneratsiya yo‘nalishidagi o‘zgarishlarg^ alohida e’tibor berish lozim.
0 ‘simliklar ekologiyasiga oid masala va mashqlar.Botanika kursini o‘qitishda o‘quvchilarga о‘simliklar ekologiyasi va ulami muhofaza qilish to‘g‘risidagi qarashlami o‘qtirish muhim sanaladi. Chunki о‘simliklar dunyosiga abiotik va biotik, antropogen omillar ta’sirini yoritish orqali o‘quvchilarga о‘simliklar dunyosiga to‘g‘ri munosabatda bo‘lish, ekologik madaniyat to‘g‘risidagi fikrlar shakllantirib boriladi, 0 ‘quvchilarga о‘simliklar ekologiyasi haqidagi bilimlarni berish orqali quyidagi tushunchalar shakllantirib boriladi. Shu bois 0‘simliklar ekologiyasiga oid bir qator masala va mashqlar yechish usullariga to‘xtalib o‘tsak.
1. Olimlaming aniqlashicha, 100 tup yosh terak bir yoz davomida 75 kg changni yutshi aniqlangan. Agar bir gektar maydonda 10000 tup terak bo‘Isa, bir yoz davomida necha tonna changni yutishini hisoblab toping?
Yechilishi:
1) Masalani yechish uchun proporsiya luzamiz:
100 tupi - 75 kg chang yutsa
12500 tupi - x=9375 kg chang yutadi
2) Olingan kgni tonnaga aylantiramiz
1 tonna - 1000 kgni tashkil etsa,
x tonna-9375
= 9,375 toima
Javob: 12500 tup yosh terak bir yoz davomida 9,375 tonna changni yutadi.