Моддалар бирикмасидир

Ҳайдаш калоннасини автоматлаштириш асослари ва ректификацион колоннага нисбатан ростлаш модели

Биз юқорида турли хил фазалардан ташкил топган аралашмаларни ажратишга мўлжалланган ректификациялаш схемаларини кўриб ўтдик. Шу ўринда таъкидлаш жоизки, аралашмаларни ажратиш жараёнининг хилма-хиллиги ва уларни қурилмавий жиҳозланиш усули ҳар хиллигига қарамасдан, уларнинг ҳаммаси бир хил қонуниятларга бўйсунади ва автоматлаштириш объекти сифатида умумий жиҳатга эгадир.
Технологик объектни бошқариш тизимини ташкил этиш учун авалло тизимда кечадиган жараёнларни моддий ва иссиқлик балансларини тузиш ва шу асосда ростланиши зарур бўлган параметрларни бошқариш масалаларини ҳал этиш мақсадга мувофиқдир. Нефт-хом ашёсини компонентларга ажратиш Трутон қоидасига бўйсинади, қоидага мувофиқ, ҳайдаш жараёнида ажралиб чиқаётган моль улушидаги буғланиш иссиқлиги ёки конденсат r, барча моддаларнинг абсолют қайнаш температуралари Т фарқига тенг. Шунга
мувофиқ n та компонентдан ташкил топган аралашма учун:


r_cм /T_cм  r₁ /T₁  r₂ /T₂  ....  r_n /T_n  const

ёки при
T_cм  T₁  T₂  ...  T _n
r_cм  r₁  r₂  ...  r_n ^.
, учун

Бундан шуни изоҳлаш мумкинки.

1. 
   1 кмоль оғир учувчи компонентни конденсацияланганда 1 кмоль енгил учувчи компонент буғланади, яъни калонна бўйича юқорига
   

кўтарилаётган буғ миқдори доимий G  const ).

2. 
   Калоннадан дефлегматорга ўтаётган буғнинг таркиби
   

y_D , дистиллят

таркиби
x_P .га тенгдир.

3. 
   Қайнатгичдан калоннага ўтаётган буғ таркиби y_W , калоннанинг
   

пастки қисмидан қайнатгичга оқиб ўтаётган суюқлик таркиби x_W , га тенг.
Шунинг учун баъзи бир таъсирларни инобатга олмаган ҳолда ^y_W ^{ x}_W , деб
қабул қиламиз. У ҳода узлуксиз ишлайдиган ректификациялаш калоннасининг моддий балансини қуйидагича тузиш мумкин.

Қуйидаги белгиланишларни қабул қиламиз: ^GF
– ректификацион

калоннага берилаётган аралашма миқдори;
^GP и
^GW – ҳосил бўлаётган

дистиллят ва қолдиқ миқдори; ўз новбатида:
^xF ,
^xP , ^x_W
– бошланғич хом

ашё таркибидаги енгил учувчи компонентлар миқдори (моль улушида).
Аралашмаларни ажратиш жараёнининг моддий баланси: Барча аралашмалар учун
^{GF  GP  GW} ;
Аралашма таркибидаги енгил учувчи компонент бўйича