Modellestiriwshi programmalarda pedagogik programmaliq qurallar

MODELLESTIRIWSHI PROGRAMMALARDA
PEDAGOGIK PROGRAMMALIQ QURALLAR

REJE

• Model ha’m modellestiriw haqqinda tusinik
• Kompyuterde modellestiriw
• Kompyuterde modellestiriwdin’ avzallig’i
• Pedagogikada sabaq otiwdin’ metodlari.

Model ha’m modellestiriw haqqinda tusinik

• Model- (latinsha «Modulus» - Olshew. Bir obyekt yaki obyektler sistemasinin’ obrazi yaki misali.
• Maselen jerdin’ modeli- glubus, aspan ha’m ondag’i juldizlar modeli- planetariy ekrani, pasporttag’i suwret sol pasport iyesinin’ modeli dep aytsaq boladi.
• Modellestiriw- biliw obyektlerinin’ olardin’ modelleri jardeminde tadqiq qiliw, bar predmet ha’m hadiyselerdin’ modellerin jasaw ha’m uyreniw.
• Modellestiriw hazirgi zaman panlerinde ken’ paydalanip atr. Ol ilimiy izleniwler jarayanin jenillestiriedi, ayrim waqitlarda bolsa qiyin obyektlerdi uyreniwdin’ birden bir quralina aylanadi. Tiykarinda jaylasqan obyektler, ju’da kishi ko’lemdegi obyektlerdi uyreniwge modellestiriwdin’ ahimyeti ju’da ulken.

Kompyuterde modellestiriw

• Kompyuter modelleri sostemanin’ tabiyatin ozine mas har qiyli kombinacion matematik modellerge asaslang’an jaqinlasiar jardeminde suwretlep beredi.
• Modellestiriw tajriybeden ustin- sistemalar ham olardin’ tabiyatin zamanagoy texnologiyalar jardeminde erisip bolmaytin nanoolshemdegi aniqliq penen gusiniw ushin kompyuter simulyatsiyasinan paydalaniw mumkin. Eger bizde bazi sisitemalardin’ eksperemental kuzetiw tiykarinda qanday hareket qiliwdi tahlil qilip beretin magliwmatlar bar bolsa, biz sol hadiyselerdi qanday bolgani yaki ne sebepten juz bergeni haqqindag’i sorawlarg’a juwap beriwimiz mumkin.

Kompyuterde modellestiriwdin’ avzalliqlari

• Qa’wipsizlik – Adamg’a yaki atirapqa ziyan bermesten sinap koriw yaki tajriybe otkiziw.
• Prototip – song’i o’nim islep shig’ariliwdan aldin jan’a o’nimdi jobalaw hàm sinaw ushin modellerden paydalaniw ekanomik tejew.
• Basharat etiw  – keleshekke qarap, itimalli tasirlerdi yaki joĝaltiwlardj toqtatip, problemalar payda boliwdan aldin olarĝa sheshim tabiw.
• Vizualizatsiya – sistemadaĝi munasabetlerdi kòriw, tusiniw hàm tahlil qiliw. Jarayan waqit boyinsha tezlestiriw yaki sekinlestiriw.
• Takirarlaw  – model sistemani har qiyli senariylar tiykarinda parametrlerdi ozgertip qayta takirarlaw.

Pedagogikada sabaq otiwdin metodlari.

• Mashqalali jag’day metodi
• Aqiliy hujim strategiyasi
• Bilemen. Biliwdi qaleymen. Bilip aldim (BBB) metodi
• Klaster
• Baliq skleti

Mashqalali jag’day metodi- tin’lawshi mshqala jag’dayg’a toqnas keliwdi taminlew tiykarinda olardin’ biliw faolyatin faollastiriwg’a tiykarlang’an jol. Metodton qaskyetin aniq jag’dayin bahalaw ham sheshim tuwrisinan qarar qabil wiliwdan ibarat. Talim jarayanindaĝi mashqalali jaĝday metodi qollanilĝanda tiñlawshilardiñ faolyatin tòmendegi sistema tiykarinda tashkil etedi.

• Mashqalali jag’day metodi- tin’lawshi mshqala jag’dayg’a toqnas keliwdi taminlew tiykarinda olardin’ biliw faolyatin faollastiriwg’a tiykarlang’an jol. Metodton qaskyetin aniq jag’dayin bahalaw ham sheshim tuwrisinan qarar qabil wiliwdan ibarat. Talim jarayanindaĝi mashqalali jaĝday metodi qollanilĝanda tiñlawshilardiñ faolyatin tòmendegi sistema tiykarinda tashkil etedi.

Mashqalali jaĝday
Sheshimniñ usil ham vasitalarin tañlaw
Xareketlerdi rejelestiriw
Axbaratlardi izlew
Jobanin taqdimati ham qorĝani
Mashqala
Ònim (sheshim)
Jana mashqalalardi basharatlaw

Aqiliy hujim strategiyasi

• Strategiya tiñlawshilardi tema tiykarinda keñ ham har tarepleme pikr juritiw, oz koz qaraslari, idealari jaqsi paydalaniwĝa konikpe, tajriybe aliwĝa qaratikadi. Ol jardeminde tashkil etilgen mashĝilatkarda iqtiyariy mashqalalar ustinen birneshe arginal sheshimler tabiw imkaniyati tuwiladi.
• Strategiya tema sheñberinde màlim qaraslardi aniqlaw, olarĝa idealar tañlaw ushin sharayat jaratiladi.

Bilemen. Biliwdi qaleymen. Bilip aldim (BBB) metodi

• Tiñlawshilarĝa temalar boyinsha bilimler darejesin bahalay aliw imkanin beredi. Oni qollawda tiñlawshilar komanda yaki jeke islewi mumkin.
• Komanda islewde mashgulat soñinda komandalar tarepinen orinlanĝan jumislar tahlil qilinadi.

Bilemen	Biliwdi qaleymen	Bilip aldim

Klaster

• « Klaster» (toplam, baylam) puqta oylanĝan strategiya bolip, oni tiñlawshilar meneb jeke tartipte, komanda tiykarinda duziletin mashgulatlarda qollaw mumkin. Klaster aldinĝa sozilĝan idealar uliwmalastiriw, olar ortasindaĝi alaqalardi tabiw imkaniyatin jaratadi..

Baliq skleti

• Talabalarĝa tema juzesinen muwayyam masele qasiyetin suwretlew hàm sheshiw qabiletin shakillendiredi. Oni qollawda talabalarda logikaliq pikrlew, tema qasiyetin tayansh tusinik, magliwmatlarin sistemaga keltiriw, olardi tahlil qiliw konikpelerin rawajlandiradi.
• 1-sheshim. 3-sheshim. 5-sheshim

2-sheshim. 4-sheshim

Tahlil qilinatin mashqala

PAYDALANILGAN ADEBIYATLAR

• PAYDALANILGAN ADEBIYATLAR
• Hozir.org
• Fayllar.org
• Metodlar
• Kun.uz sayti