Molekulalar tebranishi

Molekulalar tebranishi

DTPI aniq va tabiiy fanlar fakulteti Fizika yo`nalishi 9f-2021 guruh talabasi hayitova o`g`iloyning nazariy mexanika fanidan tayyorlagan 4-mustaqil ta`limi

Molekuladagi ayrim atomlarning xarakati bir-biri bilan chambarchas bog‘langandir. Bunda atomlarni bog‘lab turgan kimyoviy bog‘larning uzunligi va bog‘lar orasidagi burchak qiymatlarining o‘zgarishini asosiy ko‘rsatkich sifatida olish kerak. Shuning uchun har qanday maxsus funksional guruxlarda bu, ko‘rsatkichlarning turlicha bo‘lishi natijasida hamda tebranish chastotasining  qiymatlari bilan kimyoviy bog‘ orqali bog‘langan atomlarning massalari o‘rtasidaga ma'lum qonuniyat bo‘lganligi uchun infraqizil spektrida shu guruxlar uchun ularga tegishli bo‘lgan yutilsh chastotalari mavjuddir

Molekuladagi ayrim atomlarning xarakati bir-biri bilan chambarchas bog‘langandir. Bunda atomlarni bog‘lab turgan kimyoviy bog‘larning uzunligi va bog‘lar orasidagi burchak qiymatlarining o‘zgarishini asosiy ko‘rsatkich sifatida olish kerak. Shuning uchun har qanday maxsus funksional guruxlarda bu, ko‘rsatkichlarning turlicha bo‘lishi natijasida hamda tebranish chastotasining  qiymatlari bilan kimyoviy bog‘ orqali bog‘langan atomlarning massalari o‘rtasidaga ma'lum qonuniyat bo‘lganligi uchun infraqizil spektrida shu guruxlar uchun ularga tegishli bo‘lgan yutilsh chastotalari mavjuddir

Molekulaga qandaydir o‘rinbosarning kiritilishi yoki molekulaning  geometrik tuzlishiga ta'sir etadigan qandaydir o‘rin almashtirishlar maxsus chastotalar qiymatining o‘zgarishiga sababchi bo‘ladi. Molekulyar spektroskopiyada molekulaning normal tebranishi natijasida kimyoviy bog‘larning uzunligi o‘zgarib, bu bog‘lar orasidagi burchak kam o‘zgarsa, bunday tebranish turlariga valent tebranishlar deb aytiladi va v (nyu) harfi bilan belgilanadi. Agar normal tebranish natijasida valent bog‘lar orasidagi burchak o‘zgarib, bu bog‘lar uzunligi o‘zgarmasa, bunday tebranish turlari deformatsiyali tebranish bo‘lib uni  (delta) harfi bilan belgilanadi. Valent tebranishlar simmetrik (v s ) va assimmetrik (v as ) turlariga bo‘linib, birinchi tebranish natijasida kimyoviy bog‘lar uzunligi uzayadi, ikkinchisida esa qisqarish holati kuzatiladi.