Molekulalar tebranishi

Molekulaga qandaydir o‘rinbosarning kiritilishi yoki molekulaning  geometrik tuzlishiga ta'sir etadigan qandaydir o‘rin almashtirishlar maxsus chastotalar qiymatining o‘zgarishiga sababchi bo‘ladi. Molekulyar spektroskopiyada molekulaning normal tebranishi natijasida kimyoviy bog‘larning uzunligi o‘zgarib, bu bog‘lar orasidagi burchak kam o‘zgarsa, bunday tebranish turlariga valent tebranishlar deb aytiladi va v (nyu) harfi bilan belgilanadi. Agar normal tebranish natijasida valent bog‘lar orasidagi burchak o‘zgarib, bu bog‘lar uzunligi o‘zgarmasa, bunday tebranish turlari deformatsiyali tebranish bo‘lib uni  (delta) harfi bilan belgilanadi. Valent tebranishlar simmetrik (v s ) va assimmetrik (v as ) turlariga bo‘linib, birinchi tebranish natijasida kimyoviy bog‘lar uzunligi uzayadi, ikkinchisida esa qisqarish holati kuzatiladi.

Tebranma harakatni о‘rganish paytida potensial energiyaning yadrolar orasidagi masofaga bog‘liqligini bilish yoki U(r) funksiyaning grafigini bilish katta ahamiyatga ega. Tebranma harakat paytida yadrolarning potensial energiyasi deganda asosan elektronning tо‘liq energiyasi (kinetik, potensial) katta rol о‘ynaydi. Molekulalarning tashkil topishining kvanto-mexanik xisoblashlari shuni kо‘rsatadiki U(r) funksiya r=re nuqtada minimal qiymatga ega, shu boisidan U(r) ni r=re =q deb olib qatorga yoyishimiz mumkin. (1. 4) nuqtada bо‘ladi. deb belgilaymiz. (1. 5)Ikkinchidan kо‘rinadiki kichik tebranishlar paytida U(r) ni parabola deb ya’ni ikki atomli molekulaning kichik tebranishlarini garmonik tebranma harakat deb qabul qilsa bо‘ladi. Umuman 2 atomli molekulaning tebranishlarini tekshirganda garmonik ossillyator modelidan foydalanish mumkin. Har qanday 2 atomli molekulani garmonik ossillyator deb qabul qilsa bо‘ladi

Tebranma harakatni о‘rganish paytida potensial energiyaning yadrolar orasidagi masofaga bog‘liqligini bilish yoki U(r) funksiyaning grafigini bilish katta ahamiyatga ega. Tebranma harakat paytida yadrolarning potensial energiyasi deganda asosan elektronning tо‘liq energiyasi (kinetik, potensial) katta rol о‘ynaydi. Molekulalarning tashkil topishining kvanto-mexanik xisoblashlari shuni kо‘rsatadiki U(r) funksiya r=re nuqtada minimal qiymatga ega, shu boisidan U(r) ni r=re =q deb olib qatorga yoyishimiz mumkin. (1. 4) nuqtada bо‘ladi. deb belgilaymiz. (1. 5)Ikkinchidan kо‘rinadiki kichik tebranishlar paytida U(r) ni parabola deb ya’ni ikki atomli molekulaning kichik tebranishlarini garmonik tebranma harakat deb qabul qilsa bо‘ladi. Umuman 2 atomli molekulaning tebranishlarini tekshirganda garmonik ossillyator modelidan foydalanish mumkin. Har qanday 2 atomli molekulani garmonik ossillyator deb qabul qilsa bо‘ladi