Molekulalardıń tezliklerin anıqlaw

Mustaqil yechish uchun masalalar: 
1. 10
-8
g massali chang zarrachasi havoda muallaq turibdi. Havo qatlamining chang 
zarrachalarining konsentratsiyasi 1% dan ko’pga farq qilmaydigan qalinligi 
aniqlansin. Butun hajmda havoning temperaturasi bir xil va 300 K ga teng. 
2. Idishda modda miqdori 1,2 mol’ bo’lgan gaz saqlanadi. Bu gazni ideal gaz sifatida 
qarab, tezliklari eng katta ehtimoliy tezlikning 0,001 qismidan kam bo’lgan 
molekulalar soni aniqlansin. 
3. Radon bilan to’ldirilgan sentrifuganing rotori 50 Gs chastota bilan aylanmoqda. 
Rotorning radiusi 0,5 m. Agar rotor markazidagi bosim P
0
normal atmosfera 
bosimiga teng bo’lsa, gazning rotor devorlariga bosimi P aniqlansin. Butun 
hajmda havoning temperaturasi bir xil va 300 K ga teng. 
4. Shtern tajribasida atomlarning o’rtacha tezligi 300 m/s va asbobning aylanish 
chastotasi 20 ayl/s bo’lsa, metall polosaning siljishini toping. Katta silindrning 
radiusi 10 sm, kichik silindrning radiusini e’tiborga olmang. 
5. Agar Shtern tajribasida asbobning aylanish chastotasi 150 s
-1
bo’lganda kumush 
molekulasining burchak siljishi 5,40 ni tashkil etsa, kumush molekulasi qanday 
tezlikka ega bo’ladi? Ichki va tashqi silindrlar orasidagi masofa 2 sm.
6. Qanday T temperaturada ideal gaz molekulasi issiqlik harakatining o’rtacha 
kinetik energiyasi 1m balandlikdan erkin tushgan 1g massali sharchaning kinetik 
energiyasiga teng bo’ladi
1
? Bol’sman doimiysi k=1,38 10
-23
J/K. 
7. Sentrifugada 271K temperaturadagi muayyan gaz bor. 0,4 m radiusli 
sentrifuganing rotori 500 rad/s burchak tezlik bilan aylanmoqda. Agar rotor devori 
yonidagi bosim uning markazidagi bosimidan 2,1 marta katta bo’lsa, gazning 
nisbiy molekulyar massasi aniqlansin. 
8. Molekulalarning tezliklar bo’yicha taqsimot funksiyasidan eng katta ehtimolli 
tezlik formulasini keltirib chiqaring. 
1
Турсунметов К.А., Узоқов А.А., Бўрибоев И, Худойберганов А.М. Физикадан масалалар 
тўплами. Академик лицей ва касб ҳунар коллежлари учун ўқув қўлланма. Т.: Ўқитувчи. 2005. 58-
бет.

---

9. Normal sharoitdagi vodorod 1sm
3
hajmni egallab turibdi. SHu hajmda biror 
v
max
=1 m|s dan kichik tezlikka ega bo’lgan molekulalar soni topilsin. 
10. 
Ideal gaz molekulalarining eng katta ehtimolli impul’si ifodasini keltirib 
chiqaring. 
11. 
Energiyasi eng katta ehtimolli energiyaga teng bo’lgan ideal gaz molekulasi 
impul’sining ifodasini keltirib chiqaring. 
12. 
Impul’slari eng katta ehtimolli impul’sga teng bo’lgan ideal gaz 
molekulalarining soni topilsin
2
. 
2
Чертов А.Г., Воробьев А.А. Физикадан масалалар тўплами. Тошкент.: Ўзбекистон. 1997. 156-158 
бетлар.

---