Molekular biologiya

Mitaxondrya va xloroplastlarda replikatsiyasining ori geni qismida OH bo’ladi. U replikatsiya paytida D-loop hosil qiladi.

D-loop qismi Sequence qilinib felogeniya analizi uchun ishlatiladi.

Mit23-F TCATTGGACAAGTAGCATCC 756 bp
Mit23-R GAGTGGTTAATAGGGTGATAG
Mit24-F CACCATCCTCCGTGAAATCA 954 bp
Mit24-R AGGCTAAGCGTTTTGAGCTG

Telomerlar

Har gal hujayra bo'linganda, xromosoma uchidagi telomerlar kichrayib boradi. Xeyflik chegarasi(Hayflick limit) -hujayraning bo'linish sonining nazariy chegarasidir, bunda telomerlar qisqarib bo'linish ingibirlanib qoladi va hujayra qarib nobud buladi. O'rtacha hujayra hujayra 50 dan 70 marta bo'linadi so’ng qarib o’ladi.
1961 yil  doi:10.1016/0014-4827(61)90192-6

Telomerlar qisqarishi

In vitro da inson TRF2 orqali olingan T-loop ( Тelomeric Рepeat Вinding Рakter 2 ).
Telomerlar

Telomeraza

• Ferment
• Teskari transkriptaza
• DNK shablonisiz sintez qila oladi, chunki uning ichida o'z RNK shabloni bor(RNK li koferment)
• Telomeraza fermenti telomerlani uzunligini tiklaydi. jinsiy hujayralarda, asos hujayralarda(stem cell) va rak hujayralarida telomeraza fermenti faol bo’ladi. Shuning uchun ular cheksiz kopayishi mumkin. Somatik hujayralar ushbu jarayon uchun telomeraza etishmaydi, shuning uchun ular telomer uzunligini yo'qotadi, bu hujayralar o'limiga olib keladi.

Telomeraza fermentida RNK koferment mavjud. Aslida telomeraza teskari transkriptaza fermenti hisoblanib, u RNK shablondan DNK sintez qiladi. Shablon sifatida o’zidagi RNK kofermentni ishlatadi.

Umriboqiy organizmlar

• Hozirgi kunda 7 ta organizm umriboqih hisoblanadi, yani qarib o’lmaydi. Ularda telomeraza fermenti doimo aktiv degan faraz mavjud.

Rougheye rockfish ( Sebastes aleutianus ) - 205 yil

Olm ( Proteus anguinus ) - 102 yil
Painted turtle ( Chrysemys picta ) - 61 yil
Blandingning toshbaqasi ( Emydoidea blandingii ) - 77 yil