Moliya fanidan ma’ruza matnlari 1-mavzu: Moliyaning mohiyati va funksiyalari Reja: Moliyaning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati

K = ( P : M) 1,

Bu yerda: K – tо‘lovga qobillik koyeffitsiyenti;

P – XYUSning barcha pul mablag‘lari;
M – uzish muddati kelgan tо‘lovlar bо‘yicha
majburiyatlar.

Koyeffitsiyentning darajasi birga teng yoki undan katta bо‘l-mog‘i lozim. Ana shu shart bajarilsa, XYUS tо‘lovga qobil hisobla-nadi. Agar muddati о‘tgan kreditorlik qarzlarining umumiy miq-dori va tо‘lovlarning kechikishi belgilangan meyordan oshsa, kre-ditorlarning arizasiga muvofiq tegishli sud bu yerdan kelib chi-quvchi barcha oqibatlarni inobatga olgan holda XYUSni bankrot deb ye’lon qilish jarayonini boshlashi mumkin. Shu munosabat bilan quyidagilarga alohida ye’tibor qaratmoq lozim:

• 
  bozorga faol kirish bilan bog‘liq holda XYUS moliyaviy barqarorligining о‘sishiga;
  
• 
  bankrotlikning mavjud belgilariga о‘z vaqtida barham berishga (moliyaviy mustahkamlik zaxirasini nazorat qilish);
  
• 
  investitsiyalarning qoplanish muddatlarini qisqartirishga;
  
• 
  ishlab chiqarish va tovarlar realizatsiyasi xarajatlarini qisqartirish yevaziga foydaning о‘sishiga.
  

Bunda XYUS foydasining о‘sishiga ta’sir qiluvchi barcha omillardan faol foydalanmoq lozim. Har bir guruh omillari hisobidan foyda miqdori о‘zgarishining hisob-kitobi quyidagi tarzda amalga oshirilishi kerak:
– sotilayotgan mahsulot birligiga qilingan xarajatlar о‘zgari-shining foydaga ta’siri. Buni quyidagi tarzda aniqlash mumkin:


F = (T - T ) x Rh ,

Bu yerda: F – tannarx omilining ta’siri ostida foydaning

о‘zgarishi (+,-);
T ,T – mos ravishda о‘tgan (bazis) va hisobot
yillaridagi mahsulot tannarxi;
Rh – tegishli yildagi realizatsiya hajmi.
– baholar о‘zgarishining foyda miqdoriga ta’siri. Bu ta’-sirni quyidagicha aniqlasa bо‘ladi:
F = (B - B )x Rh ,

Bu yerda: F – baho omilining ta’siri ostida foydaning

о‘zgarishi;