Moliya fanidan ma’ruza matnlari 1-mavzu: Moliyaning mohiyati va funksiyalari Reja: Moliyaning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati

2. Xо‘jalik Yurituvchi sub’yektning innovasion-investision stratyegiyasini shakllantirish

Ishlab chiqarishni tarkibiy jihatdan qayta qurish va modyer-nizasiyalash faqat istye’molchilarning sо‘rov (yehtiyoj)larini yanada tо‘laroq qondirish nuqtai nazaridan yemas, balki yakuniy mahsulot birligiga tо‘g’ri kyeluvchi moddiy va mehnat xarajatlarini qisqartirish hisobidan XYUS daromadini oshirish uchun ham mu-him hisoblanadi. Bozor sharoitida ilg’or texnologiyalarni joriy yetish uchun ular taraqqiyotning yeng ilg’or tyendyensiyalariga muvo-fiqligini aniqlash, ularni amalga oshirishning stratyegik yо‘na-lishlarini qidirib topish ham alohida ahamiyat kasb yetadi. Ri-vojlangan bozor samaradorlik va ish sifatining ijtimoiy-zaruriy kо‘rsatkichlarini ta’minlay olmaydigan ishlab chiqarish-ning past texnik-texnologik darajasiga iqtisodiy jihatdan yо‘l bermaydi. Ana Shu shartga rioya qilingan holdagina istye’molchi-larning yehtiyojlarini qondirish, rasional nisbatlarga yerishish, ishlab chiqarish salohiyatidan yanada tо‘liqroq foydalanish va resurslarni tyejab-tyergashga imkoniyat tug’iladi. Ana Shu muhim vazifani yechishga bozorning barcha iqtisodiy mexanizmi, jumla-dan, baholar, soliqlar, kredit, bank foizi va boshqalar yо‘nalti-rilgan bо‘lmog’i lozim. Bunda iqtisodiyotning ijtimoiy sohasini Yuqori sur’atlarda rivojlantirish, bosqichma-bosqich kishilar-ning moddiy va ma’naviy yehtiyojlarini yanada tо‘laroq qondirishga о‘tish juda muhim.

Qattiq pul va Moliya-kredit siyosatining hayotga tadbiq yeti-lishi, amaliyotning kо‘rsatishicha, inflyasiya sur’atlarining pasa-yishiga olib kelishi mumkin, Lekin bu narsa sifat jihatidan iqtisodiy о‘sishga о‘tishning, faol tuzilmaviy qayta qurishning va ishlab chiqarish taraqqiyotining investision jihatdan ta’min-lashning mustahkam yо‘nalishi bо‘la olmaydi. Ilmiy-texnikaviy taraqqiyotning jadallaShuviga Moliyaviy va investision bozorlar-ning shakllanishi о‘zining katta ta’sirini kо‘rsatadi. Bu yerda о‘z qо‘lida juda katta texnologik va resurs salohiyatini mujassam-lashtirgan yirik korporasiyalar va Moliya-sanoat guruhlari tomo-nidan qattiq raqobat namoyon bо‘ladi. Bu salohiyatdan samarali kor-porativ foydalanish mexanizmlari ishlab chiqarishni rivojlan-tirish, raqobatbardosh mahsulotni ishlab chiqarish, mamlakatning tashqi bozorlarga chiqishi bilan bog’liq bо‘lgan stratyegik vazifa-larning yechilishiga о‘z ta’sirini kо‘rsatadi.
XYUS larning innovasion stratyegiyasi uchun ular invyes-tision faoliyatini rag’batlantirish hal qiluvchi ahamiyatga yega. Bu samarali Moliya-kredit va investision siyosatni amalga oshirish bilan bevosita bog’liq. Shuningdyek, bu yerda xо‘jalik faoliyatini rag’batlantirishni ta’minlash, ishlab chiqarishning boshqaruvchan-lik darajasi va uning investision sohasini oshirish talab qilinadi. Takror ishlab chiqarish barcha sikli va u investision sohasining dinamikasini qamrab oluvchi asosiy prinsiplarni har bir XYUS da ishlab chiqish juda muhim.
Birinchidan, samarali investision dasturlar va ishlab chiqa-rishni yangilash loyihalari davlat tomonidan qо‘llab-quvvatlash yо‘li orqali va bir vaqtning о‘zida bozor о‘z-о‘zini tartibga soluvchilarining ta’siri ostida amalga oshirilmog’i lozim.
Ikkinchidan, ishlab chiqarishni yangilashning yangi texnikasi va ilg’or texnologiyasi faqat “innovasiyalar – investisiyalar – tarkibiy qayta qurish” bloklarining organik jihatdan bog’liq-ligi sharoitida Yuqori natijalarni berishi mumkin. Muammoni hal yetishga bunday yondaShuv korporasiyalar, firmalar va XYUS larning faqat uzoq muddatli istiqbolda yemas, balki о‘rta muddat-li davrda ham ishlab chiqarish-tijoriy faoliyatida intyegral samaraning о‘sishiga xizmat qiladi.
Uchinchidan, ishlab chiqarish va investision sohani tarkibiy jihatdan qayta qurishning informasion qismi ham о‘sib boruvchi ahamiyatga yega. Iqtisodiyotni va takror ishlab chiqarishni butun-lay bozor transformasiyalaShuvining asosiy yо‘nalishlarini das-turiy ta’minlashning informasion tizimidagi iqtisodiy ja-rayonlarni tartibga solish mexanizmidagi kamchiliklar asoslangan ishlab chiqarish-texnologik qarorlari qabul qilishni, buYurtmalar portfyelini shakllantirishni va ishlab chiqarish quvvatlaridan samarali foydalanishni murakkablashtiradi.