“moliya” fanidan O’quv-uslubiy qo'llanma bilim sohalari

Tuzilmaviy O‘TKB – hisoblash va unga cheklovlar. Tuzilmaviy O‘TKB 
yagona bo‘lishiga qaramay, sanoatga asoslangan taqqoslama firmalarda ishlatilsa 
ham, uni amalga oshirish bo‘yicha potensial cheklovlar ham mavjud: 

Tanlab olingan sanoat firmalari yoki uning tuzilmalari bir-biriga to‘g‘ri 
kelmay qolishi mumkin. Masalan, Valero kompaniyasi tahlilchisi o‘zlarining 
ishlov beruvchi tuzilmasiga mutanosib risk darajasi yaqin bo‘lgan ikki yoki uch 
firmani tanlab oladi va natijada yoqilg‘iga ishlov berish sanoatidagi (SIC 2911) 
barcha firmalarning yig‘masidan foydalanmaydi. Kompaniyaning menejerlari bu 
sanoatga kiruvchi ko‘p firmalar orasidan risk profili yaqin taqqolash mumkin 
bo‘lgan kompaniyalarnigina tanlab oladi.

Tahlil qilinayotgan tuzilma sanoat guruhidan tanlab olingan firmaniki kabi bir 
xil kapital strukturasiga ega bo‘lmasligi mumkin. Tuzilmalar tuzilmaviy kapital, 
bahosini hisoblash uchun kapital bahosi tanlab olingan firmadan ko‘p yoki kam 
leverijga ega bo‘lishi mumkin. Masalan, 2011-yilda Exxon Mobil kapitalining atigi 
4% ni qarz hisobiga shakllantirdi, Valero Energy esa 35% ni qarz hisobiga 
shakllantirdi
116
.

Tanlab olingan sanoat turidagi tuzilmaviy risklar loyihaning riskini to‘g‘ri aks 
etmasligi mumkin. Ta’rifga ko‘ra, firmalar turli faoliyatni amalga oshiradilar va 
loyiha uchun bir xil faoliyatga aloqador bo‘lgan firmalarni alohida ajratib olish 
ham murakkab. Hatto tuzilmalar doirasida ham, individual loyihalarda ham risk 
turlicha bo‘lishi mumkin. Agar hatto tuzilmaviy risklarni bir-biriga to‘g‘ri 
116
Hisob-kitoblar 2011-yil so‘nggidagi moliyaviy hisobotlar, qarzning uzoq va qisqa muddatli buxgalteriya qiymati 
va firma kapitalining bozor qiymatiga asoslangan. 
 
O‘TKB 
= 0.0929 
yoki 
9.29% 
D PANEL: CHAKANA SAVDO SANOATI UCHUN TUZILMAVIY O‘TKB