“moliya” fanidan O’quv-uslubiy qo'llanma bilim sohalari

 
Kapital strukturasi vazni 
x Soliqdan so‘nggi 
qarz bahosi 
= Natija 
Qarz 
050 
x 0.0465 
= 0.0233 
Ulushli 
kapital 
0.50 
x 0.0760 
= 0.03580 
 
O‘TKB 
= 0.0613 
yoki 
6.13% 

---

191 
moslasak, tuzilmada amalga oshirilgan lohiyalarda ham farqlar kuzatiladi. 
Masalan, ba’zi lohiyalar ishlab chiqarish imkoniyatini oshirish uchun qaratilgan 
bo‘lsa, boshqalari yangi mahsulotni ishlab chiqarishga qaratiladi. Ularning ikki turi 
ham tuzilmalarda mavjud, ammo ularning risk darajalari turlicha.

Ma’lum tuzilma uchun yaxshi taqqoslash mumkin bo‘lgan firmani topish 
murakkab. Ko‘pchilik qimmatli qog‘ozlari ommaviy savdoda bo‘lgan firmalar 
biznesning bir qancha turlari bilan faoliyat yuritadilar, ammo ularda turlicha risklar 
mavjud.
Yuqoridagi fikrlarga ko‘ra tuzilmaviy O‘TKB loyihaning diskont stavkasini 
topishda ko‘maklashsa ham kompaniya bo‘yicha qo‘llaniladigan O‘TKBning 
yaxshilangan turi xolos, hamda uni mukammal deb atab bo‘lmaydi. Shunga 
qaramay, agar firmaning investitsion imkoniyatlari sanoat turi bo‘yicha risklardan 
tubdan farq qilsa, tuzilmaviy O‘TKBning afzalligi firma o‘rtacha tortilgan kapital 
bahosidan oshadi. Bu turli diskont stavkalariga ega loyihalar uchun metodologiya 
vazifasini bajarib, menejerlar uchun, turli loyiha uchun diskont stavkalarni qo‘llash 
bo‘yicha amalga oshiradigan xarajatlarni kamaytirishda samarasini beradi. 5-jadval 
investitsion imkoniyatlarni baholash uchun yagona firma doirasida qo‘llaniladigan 
O‘TKB va tuzilmaviy O‘TKB ni qo‘llash bo‘yicha xulosalarni aks etadi.
19.5-jadval
Mos o‘tkbni tanlash – diskont stavka va loyiha risklari 
Kompaniya uning investitsion imkoniyatlarini aniqlayotganda firmaga turli risklar tahdid solgan 
holatda ham yagona O‘TKBni qo‘llash uchun yetarlicha asosli sabablar mavjud. Yangi 
investitsion lohiyalarni hisoblash jarayonida ko‘pchilik firmalar tuzilmaviy O‘TKBdan risklarni 
bartaraf etish maqsadida turli diskont stavkalarni qo‘llaydilar. So‘nggisi loyihaga taalluqli kapital 
bahosini hisoblaganda va firmaning o‘rtacha kapital bahosiga teng yagona diskont stavkani 
qo‘llaganda vujudga keladigan xarajatlarni kamaytirishga qaratiladi.