Пул муомаласи қонуниятларидан келиб чиқиб, ҳар бир
берилган даврда муомала учун зарурий пул бирлиги
миқдори қуйидаги формула орқали аниқланади:
Мп = (PiQi - P*Q* + (PoQo)* - ЎТ) / V
Бу ерда:
Мп – пул массаси
PiQi – реализация қилинадиган товар ва хизматлар қиймати
P*Q* - тўлов муддатлари кейинги йилга ўтиб кетадиган, товар ва
хизматлар қиймати
(PoQo)* - ўтган даврда сотилиб, тўлов даври жорий йилда амалга
ошириладиган товар ва хизматлар қиймати
ЎТ – ўзаро ёпиладиган тўловлар суммаси
V – пул бирлигининг айланиш тезлиги (сўм 1 йилда неча марта айланади)
Ушбу формула содда ҳолда:
M = Q*P̄ / V
Q – сотиладиган товар ва
хизматлар
P̄ - товар ва хизматларнинг ўртача нархи
• Пул сиёсати муҳим кўрсаткичларидан яна
бири бу пул бирлигининг харид қобилияти
ҳисобланади ва у
истеъмол нархлари
индексига тескари катталик сифатида
аниқланади:
• Номинал фоиз ставка – инфляцияни ҳисобга
олмаган ҳолдаги бозор фоиз ставкаси, ўзида
пул активларининг жорий баҳосини акс
эттиради
• Реал фоиз ставкаси – инфляция
суръатларини
чиқариб ташлагандаги номинал фоиз ставка
•
ί
r – Реал фоиз ставка
•
ί n – номинал фоиз ставка
•
π – инфляция
Ирвинг Фишер формуласи:
ФОИЗЛАР ТЎЛАНИШ УСУЛЛАР:
• Декурсив усулда: фоизлар
кредит асосий
суммаси билан бирга охирида тўланади
• Антисипатив усулда: фоизлар кредит тақдим
этилишида тўланади ва асосий қарз якуний
суммасидан келиб чиқиб аниқланади.