Moliyaviy hisob

Materiallarni korxona balansiga kiritish yo’llari
Oldi-sotdi shartnomasi boýicha materiallarni sotib olish
Ustav kapitaliga ta’sischi ulushi sifatida kelib tushishi
tekinga kelib tushish(hadya shartnomasi boýicha)
Uzoq muddatli aktivlar tarkibidan o’tkazish
ayirboshlash yoki almashuv tartibida kelib tushishi
Inventarizatsiya natijasida aniqlangan ortiqcha(hisobga
olinmagan) materiallarni kirim qilish
Materiallarni korxona balansiga kiritish yo’llari
Misol. Mas’uliyati cheklangan jamiyatning ta’sis shartnomasida nazarda tutilishicha, ta’sischilar ustav
kapitaliga ulush sifatida tovar moddiy boyliklami kiritadilar. Bunda ta’sischi 36000 ming so‘m, shu
jumladan QQS 6000 ming so‘m summadagi qurilish materiallarini, boshqa ta’sischi esa 12000 ming so‘m
qiymatdagi tovarlami kiritadi.
Ustav kapitalini tovar-moddiy boyliklar bilan shakllantirish buxgalteriya yozuvlari
№
Xo‘jalik
operatsiyalari
ning
mazmuni
Summa, ming
so‘m
Debet
Kredit
1
Ta’sis
shartnomasiga
muvofiq
usta
v kapitalining
miqdori aks
ettirildi
48000
4610
8330

---

2
A
ta’sisch
i
uiushining
keli
b tushishi
30000
6000
1050
4410
4610
4610
3
В
ta’sisch
i
uiushining kelib
12000
2910
4610

---

tushishi
Tovar moddiy zaxiralarni turkumlash, baholash va ularni hisobga olishning vazifalari
Bozor munosabatlari sharoitida xomashyolar, materiallar va yoqilg‘ilar xarajatlari
salmog‘ini kamaytirishga o‘xshagan sifat ko‘rsatkichlari hal qiluvchi ahamiyatga ega bo‘ladi.
Bunga ilg‘or konstruktiv materiallardan, metall upalari va plastmassalardan, qimmat turadigan
materiallar o‘rniga mahsulot sifatini pasaytirmaydigan, ishlab chiqarish chiqindilarini
kamaytiradigan arzon materiallardan foydalanish yo‘li bilan erishiladi.
Tabiat resurslaridan kompleks foydalanish zarur, yo‘qotishlar va noratsional sarflarga
barham berish zarur, xo‘jalik aylanmasiga ikkilamchi resurslarni, shuningdek yo‘l - yo‘lakay
mahsulotlarni keng jalb qilish kerak.
Ishlab chiqarish jarayonida turli material qiymatliklaridan foydalaniladi. Ularni xo‘jalik
yurituvchi subektlarda materiallardan foydalanish usuli va ishlab chiqarish jarayonida
foydalanishiga qarab turkumlarga ajratish mumkin.
Sanoat korxonalarida, bundan tashqari, materiallar texnik xususiyatlariga qarab qora
metallar, prokat, trubalar, rangli metallar, ximikatlar va xakozalarga bo‘linadi.
Materiallar turkumi
Materiallar turkumlash tasnifi
Xom ashyo
Mahsulotning
moddiy
asosini
tashkil
etadigan
mehnat predmetlari (metall ishlab chiqarishda ruda,
tekstil sanoatida momiq paxta tolasi va x. k.)
Asosiy materiallar
Xom ashyoga ta’sir etish uchun foydalaniladigan va
mahsulot istemoli xususiyatini berishda ishlatiladigan
buyumlardir (mashinasozlikda qora
metallar, yog‘ochsozlik sanoatida yog‘och)
Sotib olingan yarim
tayyor mahsulotlar
Ma’lum darajada ishlab chiqarish jararayonidan o‘tgan,
biroq pirovard mahsulot darajasigaetkazilmagan mahsulotlar
(stanoksozlikda motorlar,
avtomobilsozlikda shinalar)

---

YOrdamchi materiallar
YAratilgan mahsulotni yaratishda mehnat vositalari va
ularning tashqi ko‘rinishini yaxshilash uchun sarflanadi
(moylash materiallari, bo‘yoq, lak, artish
materiallari va x. k.)
CHiqindilar
Mahsulot
ishlab
chiqarishda
hosil
bo‘lgan
qo‘shimcha materiallar (qirindilar, qipiqlar, trubakesiklari va
x. k.)
Idishlar
Mahsulotlarni
o‘rash,
joylashtirish,
tashish
va
saqlashda ishlatiladigan buyumlar (yog‘och, kartonva metall
idishlari)
Ehtiyot qismlar
Asosiy
vositalarning
quvvatini
oshirishda
foydalaniladigan
buyumlar
(ta’mirlash
uchun
mashina va asbob-uskunalarning ayrim detallari)
Inventar va xo‘jalik
jihozlari
Korxona
faoliyatida
ishlatiladigan
xo‘jalik
buyumlari (otvertkalar, iskana, xo‘jalik inventarlari,maxsus
qiyimlar va x. k.).
Boshqa materiallar
YUqoridagi
guruhlarga
kirmaydigan
boshqa
materiallar (tuzatilmaydigan braklar, metallom)