Moliyaviy natijalari

 
10.3. Optimal ishlab chiqarish xajmini va daromadning maksimal darajasini 
aniqlash 
Raqobatlashgan bozorda harakat qilayotgan firma ishlab Chiqarish 
omillaridan birining narxi oshganda qanday qaror qabul qilishini kо‘rib Chiqamiz. 

---

Bozordagi narx 

P
va firmaning boshlang‘iCH (ishlab Chiqarish omillari 
narxi 
о‘zgarmagandagi) 
Chekli 
xarajati 
1
MC
va 
firma 
foydasini 
maksimallashtiruvChi ishlab Chiqarish hajmi 
1
Q
bо‘lsin deylik (10,1 -rasm). 
 
 
10.1 -rasm. Chekli xarajatning ishlab Chiqarish hajmiga bog‘liqligi 
Faraz qilaylik, ishlab Chiqarish omillaridan birining narxi oshdi deylik. Omil 
narxining oshishi Chekli xarajat 
1
MC
ni yuqoriga Chapga 
2
MC
ga siljitadi. Nima 
uChun deganda, har bir ishlab Chiqariladigan mahsulot xarajati oshadi. Foydani 
yangi Chekli xarajatda maksimallashtiradigan ishlab Chiqarish hajmi 
2
Q
ni tashkil 
qiladi, ya’ni 
2
Q
hajmda 
 
P
MC
2
. 
Shunday qilib, ishlab Chiqarish omili narxining oshishi firmani mahsulot 
ishlab Chiqarish hajmini qisqartirishga majbur qiladi. Agar firma ishlab 
Chiqarishni 
1
Q
hajmda davom yettirganida shtrixlangan sohaga teng bо‘lgan 
zararni kо‘rgan bо‘lar yedi. Shtrixlangan soha firma foydasining yo’qotilishi 
mumkin bо‘lgan qismini ifodalaydi. 
Qisqa muddatli oraliqda firma kapitali razmeri о‘zgarmaydi, shuning uChun 
u foydani maksimallashtiradigan о‘zgaruvChan ishlab Chiqarish omillari hajmini 
tanlashi lozim bо‘ladi. Ma’lumki, foydani maksimallashtirish bu umumiy daromad 
bilan umumiy xarajatlar ayirmasini maksimallashtirish demakdir, ya’ni 
 
 
 
Q
TC
Q
TR
Q



.
(5) 
Agar absissa о‘qi bо‘yiCha ishlab Chiqariladigan mahsulot hajmini, ordinata 
о‘qi bо‘yiCha - umumiy daromadni joylashtirsak, daromadning masulot hajmiga 
bog‘liqligi 
 


Q
P
Q
R


koordinata boshidan ChiquvChi nur bilan ifodalanadi. 
Umumiy xarajatlar yesa о‘zgarmas va о‘zgaruvChan xarajatlar yig‘indisidan hosil 
bо‘ladi (10,2 -rasm). 
 
MC
2
MC
1
P
P’
Q
Q
1
Q
2
 
 
сўм
TC
D 
R(Q)
M 
A 
N 
0 
Q 
Q
3
Q
1
Q
2
max 
фойда
(Q) 
+ 
Q 
0 
Q
1
-(Q) 
- 
а) 
б) 

---