Монография. И. М. Миpабдуллаев, А. Р. Кузметов, А. Р. Қурбонов. Тошкент: 2020. 71-72-bet

№	Kitob, Muallif, Yil, Beti	Adabiyot nomi.	Baliq turi.
1.	Ўзбекистон балиқлари хилма-хиллиги (монография). И.М.Миpабдуллаев, А.Р.Кузметов, А.Р. Қурбонов. – Тошкент: 2020. 71-72-bet.	Тавсифи. Оғзи пастга қараган, унинг учи кўзининг пастки чети сатҳига тенг равишдажойлашган. Оғзининг бурчагида биттадан яхши ривожланган мўйлаби бор. Пастки лаби ўртасидан бўлинган. Дум ўқи баланд ва калта. Танасининг ён томонида 8-12 та доғи бор. Орка сузгич қанотида III 7, анал сузгич қанотида II 5-6 та шуъла мавжуд. Ёнчизиғида 34-42 тангача бор. Тана узунлиги 10 см.гача, оғирлиги 15грамм атрофида. Тарқалиши.Ўзбекистонсув ҳавзаларида кенг тарқалган. Биологияси. Урчиши – порцияли, апрелдан сентябргача, лойли-қумли грунтларда сув оқими мавжуд бўлган жойларда ўтади. Серпуштлиги 500-3000 увилдириққача бўлиши мумкин. Гала бўлиб сузади. Кўпинча сув ости умуртқасизлари, қуруқлик ўсимликлари, жониворларнинг чириётган қолдиқлари сув ўтлари ва ўзга балиқлар увилдириғи билан озиқланади. Аҳамияти. Орол денгизи ҳавзаси эндемиги. Овланиш аҳамиятига эга эмас.	Туркистон қумбалиғи Gobio lepidolaemus Kessler, 1872 Turkestan gudgeon Туркестанский пескарь.
2.	O’zbekiston hayvonlari (Umurtqalilar) O.P.Bagdanov – Тошкент: 1983- yil 28-29 bet.	Таvsifi. O’zbekistondagi ko’pchlik Daryolarda qumbali uchraydi. urchiqsimon cho’ziq Tanasi Anchagina Yirik Tangachalar Bilan Qoplangan. Og’zi Pastli Yoki Uchki. Pastki Labi Yupqa, O’rtasidan Ajralgan. Ustki labi Ham yupqa bo’lib, lekin Butun. Og’zining Burchaklarida Bittadan Mo’ylovi Bor. Ko’zlari Bir Oz Cho’ziq. Jag’ Tishlari Ilmoqli Bo’lib Cho’zilib O’sgan. Yon Tomonlarida 7-12 Ta Dog’i Bor. Tanasining Uzunligi 11sm Gacha Boradi. Таrqalishi: Respublikamizda Qumbaliq Amudaryoda Termezdan boshlab, uning quyi qismigacha Qashqadaryo va Zarafshon havzalarida, Sirdaryoda ( uning yuqori quyilishida Norin va Qora Daryoda) Va uning irmoqlarida (Ohangaron va Chirchiqda ) yetishtiriladi. Qumbaliq suvi oqmaydigan yoki sekin oqadigan havzalarda, ko’llarda, ariqlarda va hatto suv bostirilgan, sholipoyalarda yashaydi. Sirdaryoda ular daryo o’zangida bo’ladi. Biologiyasi: Qumbaliq asosan ostida yashovchi umurtqasiz hayvonlar bilan oziqlanadi. Ularning uvildiriq tashlash davri aprel va mayga to’g’ri keladi. Ahamiyati: Ularning mayda bo’lgani tufayli ov qilish jihatdan unchalik katta ahamiyatga ega emas. Lekin ularning go’shti nihoyatda mazali bo’ladi. Qumbaliq- o’txo’r baliq qaysiniki u bu boradagi eng qimmatli baliqlarr bilan raqobat qila oladi va ular istemol qiladigan o’simliklar bilan oziqlanadi. Tavsifi. Kichik baliq. uzunligi 10 sm ga, vazni 13 g va yoshi 5 yoshga etadi. Og'zi kichik, ustki antennalari yo'q. Orqa rangi to'q zangori-kulrang, yon tomonlari kumushrang, og'zida qora chiziqli. katta miqyosda semilunar qora dog'lar mavjud barcha qanotlari engil. Ko'pincha o'simliklar orasida ko'lda to'kilgan joyda saqlanadi. U hayotning 2-yilida jinsiy etuk bo'lib, uzunligi 3 sm dan bir oz ko'proq bo'ladi. Erkaklari urg'ochilarga qaraganda bir oz kattaroqdir. ularning boshlarida, ko'zlari oldida yumurtlama vaqti o'tkir epiteliya butorkilari paydo bo'ladi. Biologiyasi: Urug'lantirish uchun yozgi baliq (iyun-iyul) ko'llarda sekin oqimli joylarni tanlaydi. Tarqalishi: Amur havzasida yuqoridan quyi Amurgacha va Mo'g'ulistonda (Buir-Nur) Yapon dengizi va Yaponiya dengizining g'arbiy sohilidagi daryolarda tarqalishi. Koreya yarim orolida. Vetnam shimolida va Tayvan, Xaynan orollarida. tasodifiy kiritilishi natijasida Oʻrta Osiyo va Yevropa suv havzalariga joylashdi.	Gobio gobio Lepilomus.