Montaj egrilari va jadvallari

balandligini kamaytirish maqsadida kattaroq taranglikka ega bo’lishi maqsadga muvofiq, bu esa ko’p hollarda inshootning narxini kamaytiradi. Agar ko’rsatilgan shartlar e’tiborga olinmasa, shuningdek taranglik pasayganda tayanga tushadigan yuklama kamaysa, u holda simni hisoblash vaqtida unga eng katta ruxsat etilgan osilish o’qi beriladi.

Hisoblash asosiga qanday shartlar qo’yilishidan qat’iy nazar, u faqat eng katta taranglik yoki eng katta osilish o’qini hosil qiluvchi rejimlar uchun emas, balki boshqa rejimlar uchun ham bajariladi. Simning ish rejimi deb yuklamani aniqlovchi iqlimiy omillaming majmuiga aytiladi.

Doimiy omil sifatida havo harorati, vaqtinchalik omil sifatida eyaa yaxlamali shamol va yuqori tezlikli shamol hisoblanadi. Sim qo’shimcha yuklamalarsiz va yilning ixtiyoriy vaqtida montaj qilingani uchun, u eng kam va eng yuqori havo haroratlari intervalida bir-biridan 10°S ga farq qiluvchi rejimlar uchun hisolanadi.

Taranglik va osilish o’qining haroratga bog’liqliklari jadval yoki egri ko’rinishida ko’rsatiladi. Elektromonter montaj vaqtida shunday jadvalga ko’ra zaruriy taranglikni va osilish o’qini tanlaydi. Ushbu egrilar va jadvallar montaj egrilari va jadvallari deyiladi.

Havo liniya simlarini hisoblashning ikkita shakli mavjud. Birinchi shakli kontakt tarmog’ini hisoblashda keng tarqalgan bo Tib, simga keladigan taranglik va yuklamaning qiymatlaridan foydalaniladi. Ikkinchi shakli elektr uzatish liniyalarining simlarini hisoblash uchun qo’llanilib, taranglik va yuklama simning ko’ndalang kesim yuzasining birligiga keltiriladi. Bu holda taranglik - kuchlanishga, yuklama esa - solishtirma yuklamaga almashtiriladi. Quyida barcha xulosalar birinchi shaklga moslab berilgan.

5.2-rasm. Sxemalar

Agar kesim yuzasi doimiy bo’lgan simni bitta sathda joylashgan ikkita nuqta orasiga osib qo’yilsa, uning uzunligi bo’ylab tekis taqsimlangan og’irlik ta’sirida sim zanjirli liniya ko’rinishida bo’ladi (117-rasm). Simlaming va troslaming bikrligi faqat ulaming osilish nuqtalari orasidagi masofa kichik bo’lganda e’tiborga olinadi. Katta oraliqlarda esa simlaming va troslaming bikrligi e’tiborga olinmaydi va ulami egiluvchan tolalar deb qaraladi.

A va V osish nuqtalari orasidagi gorizontal masofa oraliq deb ataladi va / harfi bilan belgilanadi. Oraliqning o’rtasida sim va AV to’g’ri chizig’i orasidagi vertikal masofa osilish o’qi deyiladi va/xarfi bilan belgilanadi. Ikkita kattalik ham metrlarda o’lchanadi.

Simning bo’yiga ta’sir etuvchi kuch taranglik deb ataladi va T xarfi bilan belgilanadi. Aylantimvchi moment hosil bo’lmaydigan egiluvchan tola deb qaralayotgan simlardagi taranglik faqat cho’zilishdan hosil bo’ladi va oraliqning qaralayotgan nuqtasida tolaning osilish egrisi hamda urinma bo’yicha yo’nalgan bo’ladi. Simlaming osilish egrisining eng quyi nuqtasidagi taranglik gorizontal yo’nalgan bo’ladi va A xarfi bilan belgilanadi.

Kichik osilish burchakli egiluvchan tolalami hisoblashda, vertikal yuklama tolaning uzunligi bo’ylab tekis taqsimlangan deb emas, balki tolaning gorizontal proeksiyasi bo’ylab tekis taqsimlangan deb qaraladi. Bunday yuklamali tola parabola bo’yicha osiladi. Bunday taxmin kichik xatoliklami keltiradi va o’z navbatida hisobni sezilarli soddalashtiradi.

Oraliqda simning tarangligi simning eng quyi osilish nuqtasidagi eng kichik qiymatidan, ya’ni T=N dan, tayanch yonidagi eng katta qiymatigacha o’zgaradi, ya’ni

т_л=т„ =VFTF²-

Formula V=0,5ql bo’lgani uchun

Formula

Temir yo’l kontakt tarmoqlarining simlari va troslari oraliq uzunligiga nisbatan kichik osilish o’qiga ega egiluvchan tolalami ifodalaydi. Bunday tolalarda taranglikning maksimal qiymati Ttolaning taranligi N dan katta farq qilmaydi. Agar, masalan,y7/=l/40 bo’lsa, u holda tarangliklar orasidagi farq 0,5% ni tashkil qiladi. SHuning uchun kichik osilish o’qiga ega tolalami hisoblashda ko’pincha tolaning tarangligi doimiy va N ga teng deb hisoblanadi.

Simning birlik kesim yuzasiga ta’sir etuvchi kuch kuchlanish deb ataladi va a xarfi bilan belgilanadi.

Bir sathda joylashgan tayanchlarga mahkamlangan tolani ko’rib chiqamiz. Tola gorizontal proeksiyasi uzunligi bo’ylab taqsimlangan ixtiyoriy vertikal yuklama bilan yuklangan (118-rasm, a). Bu rasmda ko’rsatilgan reaksiyalami statika tenglamalari asosida aniqlaymiz. Barcha kuchlaming gorizontal o’qqa proeksiyalarining yig’indisi E_x = N_A + N_v = 0, bundan N_A+N_V=N kelib chiqadi.

V va A tayanlarga nisbatan barcha kuchlar momentlarining yig’indisi:

1M_B = V_AI ~ ZM_qB = 0

ZM_A=V_Bl-ZM

Bu tenglamalarda SM_?g va IM_qA - tolaga ta’sir etuvchi barcha berilgan tashqi kuchlardan V va A tayanchlarga nisbatan momentlar.

V,=

YUqoridagi tenglamalardan mos ravishda quyidagilami olamiz:

Xuddi yuqoridagi toladay yuklangan va oraliqga ega to’sinning reaksiyalarini (118-rasm, b) aniqlashda yuqoridagiday reaksiyalar hosil bo’ladi. SHunday qilib, tolaning tayanch reaksiyalarining vertikal tashkil etuvchilari berilgan toladay yuklangan oddiy AV to’sinning tayanch reaksiyalariga teng ekan.

Tolaning chap tomondagi tayanchdan x masofada S nuqtadagi kesim yuzasini ko’rib chiqamiz. Bu kesimning ordinatasi у ga teng (118-rasm, a). Tola absolyut egiluvchan deb qaralgani uchun unga kesimning bir tomoni bo’ylab ta’sir etuvchi barcha kuchlaming momenti nolga teng boTishi kerak, ya’ni:

M_x-Hy = 0

bu erda M_x - C kesimdan chap tomonda joylashgan barcha vertikal kuchlar momentlarining yig’indisi;

N - tolaning tarangligi; и - tolaning S nuqtadagi osilishi.

M_x moment oddiy balkaning mos keimidagi aylantiruvchi momentni M_x ifodalaydi. Bunday momentlar keyinchalik balka momentlari deyiladi. Tenglama M_x = Nu ko’rinishida qayta yozilishi mumkin, bundan quyidagini hosil qilamiz:

у = MJH

Bu formula egiluvchan tolaning osilish tenglamasini ifodalaydi. Ushbu tenglama yordamida tolaning ixtiyoriy kesimida uning osilishini topish mumkin, shuningdek agar uning qandaydir kesimidagi osilishi ma’lum bo’lsa, tolaning tarangligini ham aniqlash mumkin:

Я = MJy

Egiluvchan tolalar nazariyasidagi keng tarqlagan masalaradan biri, ya’ni butun oraliq bo’ylab tekis taqsimlangan yuklamadan simmetrik tolaning osilish o’qini va tarangligini aniqlash masalasini ko’rib chiqamiz (119-rasm, a). Bu hoi uchun to’sin reaksiyalari V_A va V_B teng(l 19-rasm, b), ya’ni

Va=Vb= 0,5 q

A tayanchdan x masofada tolaning kesimida to’sin eguvchi moment quyidagiga teng: