Montaj egrilari va jadvallari

H

2,2 2 2 xl ES _rr q_x l ES „_0/

——=- = H. - r- - aES(t_x- u)

24 H²_x ¹ 24 H* ¹

t ning qiymati birinchi darajali holat tenglamasiga kiradi. SHuning uchun montaj egrilarini qurishda hisobni soddalashtirish maqsadida quyidagi ko’rinishga keltiriladi:

H H,

A²

A²

24a Н^г 24a H? aES

bundan doimiy qiymatga ega kattaliklami qavsga olsak,

24a Я ² aES

q²J²

2AaH

H

X

aES

Bu tenglamaga ma’lum bo’lgan qiymatlami qo’ysak quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi:

t_x = A + BIH²_X - H_XIC


A=t,


H,


24a Hf a ES


q²l²

B = ^— ; C = aES 24a

bu erda A, V, S - doimiy koeffisientlar

Tenglamaga ixtiyoriy intervallarda olingan H_x ning turli qiymatlarini qo’ysak, t_x ning mos qiymatlari topiladi. Bu topilgan qiymatlar haroratning berilgan diapazonida bo’lishi kerak, t_xning olingan qiymtlari asosida H_x(t_x) egrisi quriladi. Osilish o’qining mos qiymatlari

f_x
qf

8 H_x

formulaga ko’ra aniqlanadi va olingan qiymatlar asosida f_x(t_x) egrisi quriladi.

В'

я' i 2

ГШШзяШП

8.5-rasm. Sim xolati

Osilgan sim foydalanish jaryonida maksimal taranglikka minimal harorat rejimida yoki yaxlamali shamol vaqtida eng katta qo’shimcha yuklama rejimida yoki maksimal shamol rejimida ega bo’lishi mumkin. U holda savol tug’iladi: simlar va troslami hisoblashda ushbu rejimlaming qaysi birini boshlang’ich sifatida qabul qilish kerak?

Hisoblashlar shuni ko’rsatadiki, turli haroratda va qo’shimcha yuklamalarda simlar tarangligining nisbati asosan oraliq uzunligiga bog’liq bo’ladi. Sim tarangligining haroratga va yuklamaga bog’liqligini kichik va katta oraliqlarda

ko’ramiz. Faraz qilaylik, oraliqning uzunligi nolga intilsin va lining chegaraviy qiymatini 1=0 deb olamiz, u holda sim holatining tenglamasi N_X = H\ - aES (t_x - ti) ko’rinishga keladi. Bundan ko’rinib turibdiki, kichik oraliqlarda sim tarangligining o’zgarishi asosan haroratning o’zgarishiga bog’liq bo’ladi va eng katta taranglik minimal harorat rejimida kuzatiladi.

Agar tenglamaning ikkala tomonini l² ga bo’lsak, u holda quyidagini olamiz:

£ l

24 H\ 24 H\ ESI² l²

Katta oraliqlarda bu tenglamadagi mahrajida l² bor xadlari katta qiymatga ega bo’lmaydi, / —»oo bo’lganda esa nolga teng bo’lib qoladi. Bu holda

2 2 g.t -

24 H²_x 24 H²

bo’ladi. Ushbu tenglamani H_x ga nisbatan echib, soddalashtirsak

я.

4\

bo’ladi, bundan o’z navbatida katta oraliqlarda sim tarangligining o’zgarishi asosan yuklamaning o’zgarishidan yuzaga keladi va eng katta taranglik eng ko’p qo’shimcha yuklama rejimida kuzatiladi.

Ko’rinib turibdiki, kichik va katta oraliqlar orasida shunday chegaraviy oraliq borki (120-rasm), bu oraliqda minimal haroratda ham, eng katta yuklamada ham simning tarangligi maksimal ruxsat etilgan qiymatga erishadi. Bunday oraliq kritik oraliq deyiladi. Agar tenglamadagi x indeksli barcha kattaliklami eng katta qo’shimcha yuklama rejimiga, 1 indeksli kattaliklami esa - minimal harorat rejimiga keltirilsa, kritik oraliqni topish mumkin. Quyidagilami qabul qilamiz:

q_x= gmax -yaxlama va shamolda yoki maksimal shamolda simga tushadigan yig’indi maksimal yuklama;

k=t_max - hisob bajarilayotgan harorat; qi=q - simning og’irligidan yuklama;

ti=t min - minimal hisobiy harorat;

N_x=Ni — H_max - simning maksimal ruxsat etilgan tarangligi. U holda / = hr

bo’lganda quyidagini hosil qilamiz:

2 2 2 2

-^-^ах/кР ⁹J«P =a(_t -t )

24//² 24H^{2 v}<7max min^

max “ max

Bu tenglamani hr ga nisbatan echib quyidagini olamiz:

8.6-rasm. Kontat sim xolati

SHamol, yax qoplanishi simning tarangligi va osilish o’qining oshishiga olib keladi. Havo haroratining o’zgarishi va tok oqishi natijasida qizish simning uzayishga olib keladi, natijada taranglik va osilish o’qi o’zgaradi. SHuning uchun loyihalashda shunday taranglik o’matiladiki, bunda eng og’ir iqlimiy sharoitlarda ham simning tarangligi eng katta ruxsat etilgan qiymatdan oshmasligi kerak.

Kontakt simining asosiy vazifasi - tok qabul qilgich bilan kontaktlashib poezdlarga elektr energiyani uzatish hisoblanadi, shuning uchun tok olishni yaxshilash uchun simga iloji boricha kattaroq taranglik berish kerak. Agar sim tok olish uchun bo’lmasa (masalan, ta’minlovchi o’tkazgich), tayanchlaming