Morfologiya yunoncha morfos

---

 
 
Morfologiya 
 
Morfologiya yunoncha morfos
“ shakl ” , logos “ ta’limot “ so’zlaridan olingan bo’lib , so’z 
shakllari haqidagi ta
’limotdir .
Leksikologiyada so
’zning atash ma’nolari o’rganilsa , morfologiyada so’zning grammatik 
ma
’nolari va bu ma’nolarni ifodalovchi shakllar o’rganiladi .
So
’z turkumlari
So
’zlarning umumiy grammatik ma’nolariga ko’ra guruhlanishi so’z turkumlari deyiladi . 
So
’zlarni turkumlarga ajratishda quyidagilar e’tiborga olinadi :
Leksik ma
’no anglatib , biror so’roqqa javob bo’lishi ;
Grammatik qo
’shimchalarni qabul qilishi ;
Gapda biror gap bo
’lagi vazifasida kelishi .
So
’zlarni turkumlarga ajratish qadimdan boshlangan . So’zlarni birinchi bo’lib hindlar 
turkumlarga ajratganlar.
hindlar : otlar , fe
’llar , yordamchilar ;
arablar : ismlar , fe
’llar , yordamchilar ; 
yunonlar : sifat , son , olmosh ;
ruslar : ot , sifat , son , olmosh , ravish , fe
’l ;
Bizning ajdodlarimiz ( o
’zbeklar ) : ot , sifat , son , olmosh kabi turlarga bo’lganlar .
Bu so
’z turkumlarining deyarli barchasi egalik , kelishik va ko’plik shakllari bilan o’zgaradi .
Ismlarga : Ot , sifat , son , olmosh , harakat nomi , sifatdosh , taqlid so
’zlar kiradi .
Ismlarning lug
’aviy shakllari
Ismlarning ko
’plik ( - lar ) kichraytirish- erkalash ( - cha , - chak , - xon , - bek ) qiyoslash ( - 
day , - dek ) ma
’nolarini bildiruvchi qo’shimchalarga ega bo’lgan shakli lug’aviy shakl 
hisoblanadi . 
Masalan : uylar , gullar , odamlar
qizcha , kelinchak , qo
’zichoq
Lolaxon , Azizbek
bobomday , otamdek