“Motivatsiya va motivlarni o'rganish metodlari” mavzusida tayyorlagan mustaqil ishi

Ichki motivatsiya – bu faoliyat mazmuni bilan bog’liq bo’lgan motivatsiya, ammo tashqi sharoitlar bilan bog’liq emas (sport bilan shug’ullanish, chunki u ijobiy his-tuyg’ularni beradi va hokazo).

Ijobiy motivatsiya – bu ijobiy rag’batlantirishga asoslangan motivatsiya (agar men injiq bo’lmasam, ota-onam menga kompyuter o’yinini o’ynashga ruxsat berishadi va hokazo).

Salbiy motivatsiya – bu salbiy rag’batlantirishga asoslangan motivatsiya (agar men harakat qilmasam, ota-onam meni tanqid qilmaydi va hokazo).

Barqaror motivatsiya – bu insonning tabiiy ehtiyojlari (tashnalik, ochlik va boshqalarni qondirish) ga asoslangan motivatsiya.

Barqaror motivatsiya – bu doimiy tashqi qo’llab-quvvatlashni talab qiladigan motivatsiya (chekishni tashlash, vazn yo’qotish va hk).

Barqaror va beqaror turtki turiga qarab ham farq qiladi. Motivatsiyaning ikkita asosiy turi mavjud: “bir narsaga” yoki “bir narsadan” (uni ko’pincha “sabzi va tayoq usuli” deb ham atashadi). Ammo qo’shimcha turtki turlari mavjud:

O’z-o’zini boshqarishni ta’minlashga qaratilgan individual motivatsiya (chanqash, ochlik, og’riqdan saqlanish, haroratni saqlash va boshqalar);

Guruh motivatsiyasi (avlodlarga g’amxo’rlik qilish, jamiyatda o’z o’rnini topish, jamiyat tuzilishini saqlab qolish va boshqalar);

Kognitiv motivatsiya (o’yin faoliyati, izlanish harakati).

Bundan tashqari, odamlarning harakatlarini qo’zg’atadigan alohida motivlar mavjud: O’z-o’zini tasdiqlash motivi – o’zini jamiyatda tasdiqlash, ma’lum maqomga, hurmatga sazovor bo’lish istagi. Ba’zan bu istak obro’-e’tibor motivatsiyasi bilan bog’liq (yuqori maqomga erishish va uni saqlab qolish istagi). Identifikatsiya qilish motivi – kimgadir o’xshashlik istagi (hokimiyat, but, ota va boshqalar). Kuchning motivi – bu odamning boshqalarga ta’sir qilish, ularni boshqarish, o’z harakatlarini yo’naltirish istagi. Protsessual va moddiy motivlar – tashqi omillar emas, balki faoliyat jarayoni va mazmuni orqali harakatga turtki. Tashqi motivlar – harakatni keltirib chiqaradigan omillar faoliyatdan tashqarida (obro’-e’tibor, moddiy boylik va boshqalar). Shaxsiy o’sishga intilish, o’z potentsialini ro’yobga chiqarish o’z-o’zini rivojlantirish motividir. Erishish motivi – eng yaxshi natijalarga erishish va biror narsada mahoratni egallashga intilish. Prosotsial motivlar (ijtimoiy ahamiyatga ega) – burch, odamlar oldidagi javobgarlik hissi bilan bog’liq motivlar. Birlashish (qo’shilish) motivi – bu boshqa odamlar bilan aloqani o’rnatish va qo’llab-quvvatlash, ular bilan aloqa qilish va yoqimli muloqot qilish istagi. Har qanday turtki inson psixologiyasi va xulq-atvorini o’rganishda juda muhim rol o’ynaydi. Ammo odamning motivatsiyasiga nima ta’sir qiladi? Qanday omillar mavjud? Aynan shu masalalarni o’rganish motivatsiya nazariyalari qo’llaniladi.