Mövzu föVQƏlada hallarda müLKİ MÜdafiƏNİn rolu və VƏZİFƏLƏRİ

Sual 2. Nüvə silahının ləğvi ilə bağlı görülmüş dövlətlərarası tədbirlər.

İndiki dövrdə real olaraq qalır millətlər arası təhlükəsizlik və millətlərarası münasibətlər. Onu yerinə yetirmək üçün aşağdakı tədbirlər yerinə yetirilmişdir və yetirilir. Onlardan:

1. 
   Millətlərarası münasibətlərə ideoloji, millətlərarası münaqişələr ortaya çıxmasın, onun əsasını təşkil etməsin;
   
2. 
   Nüvə müharibəsinə qəti yol verilməsin. Ona görə də millətlərarası müqavilələr var, ona görə də kütləvi qırğın silahların işlədilməsinə yol verilməsin;
   
3. 
   Millətlərarası təhlükəsizlik insan həyatının bir neçə istiqamətinə toxunur;
   
4. 
   Millətlərarası təhlükəsizlik bütöv olaraq qalmalıdır. Öz niyyətini kütləvi qırğın silahları ilə yerinə yetirməyə yol verilməməlidir.
   
5. 
   BMT təşkilatının rolu bu məsələdə qəti olmalıdır.
   

Əsas rolu və yeri millətlərarası təşhlükəsizlik də bir-birindən asılı olaraq çox və iki tərəfli müqavilələr tutur. Onlar 4 qrupa bölünürlər:

1. 
   Müqavilələr: Antraktidada (1959-cu il), nüvə silahının yayılmaması məsələsi 1968- ci il sakit okeanda nüvə silahının sınaqdan keçirməməsi məsələsi (1985-ci il) və s.
   
2. 
   Nüvə silahının azaldılması məsələləsi müqavilə. Onu atmosferdə sınaqdan keçirməməsi, ABŞ və Pociya arasında nüvə sursatının “n” qədər ləğv edilməsi;
   
3. 
   Qəti qadağan edən müqavilələr: ABŞ və Rusiya arasında orta və yaxın nüvə raketaların ləğv edilməsi (1987-ci il).
   

• 
  Kimyəvi silahın ləğv edilməsi (1993-cü il). Indi isə İraqa və Suriyada sınaqdan keçirirlər.
  

4. 
   Hesabat olan müqavilələr qəflətən baş verən müharibədə nüvə silahından istifadə etmək və s.
   

Indiki dövrdə bu məsələdə OBSE-nin böyük rolu var (nüvə silahının qarşısının alınmasında).
Müharibə hər tərəfdən gözlənilə bilər. Məsələ: Ukraniyada baş verən vətəndaş müharibəsi; Makedoniya və Albanlar arasında gedən vətəndaş müharibəsi get-gedə bu müharibələr böyüyüb II nüvə silahı müharibəsinə gətirib çıxarda bilər.
Bu məsələdə Qazaxıstanda SSR dağılandan sonra bir istiqamətlərə əl atdı.

• 
  Semipalatinsk nüvə poliqonunu bağlatdı, (1991-ci ildə) Alma-ata konfransında (Rusiya, Belarus, Ukrayna, Qazaxstan) müqaviləsi bağlandı.
  
• 
  Qazaxstam Respublikası dünyada nüvə silahından istifadə etməyə qəti tərəfdar deyil.
  

Qlobal samitdə nüvə təhlükəsizliyi haqqında Seulda bu məsələyə yenidən baxılacaq, konkret və əlavə tədbirlər irəli sürüləcək və tərtib olunacaqdır. Bunu Qazaxtsan tərəfi irəli sürür.