Moylar va maxsus suyuqliklar

4.6. Dizel yoqilg’ilarining stetan sonini oshiruvchi qo’ndirmalar 
 
 
Dizel  yoqilg’ilarining  meyorida  ishlashi  uchun  o’z-o’zidan  yonish  optimal 
davriga  ega  bo’lgan  shu  jumladan  optimal  stetan  soniga  ega  bo’lgan  yoqilg’ilar 
kerak. 
Yuqori  xarakatli  dvigatellari  –  teplovoz,  avtomobil  va  traktorlarga  stetan 
soni  45-50  bo’lgan  yoqilg’ilar  talab  etiladi.  Neftdan  to’g’ridan  –  to’g’ri  xaydab 
olingan dizel  yoqilg’ilari bu talabga javob  beradi  va stetan soni 45  ga teng.  Biroq 
ayrim  neftlarning  xaydashdan  stetan  sonini  45  dan  kichik  bo’lgan  dizel 
yoqilg’ilarini  olinadi  va  ularga  maxsus  qo’ndirmalar  qo’shiladi.  Stetan    sonini 
oshiruvchi  qo’ndirmalar  sifatida  yoqilg’i  oksidlanishining  tezlashtirishi  va  o’z-
o’zidan  yonishni  osonlashtiruvchi  qo’ndirmalar  ishlatiladi.  Effektiv  qo’ndirmalar 
alkilnitrat  va  perikisli  birikmalardan  topilgan.  Perikisli  qo’ndirmalar  dizel 
yoqilg’ilarining  uzoq  muddat  saqlanish  sharoitlariga  chidamli  emas,  natijada 
yoqilg’ilarning stetan sonini kamayib ketadi, cho’kmalar xosil bo’ladi. 
Цetan  sonini  oshirish  uchun  izopropil,  amil  va  stiklogeksilnitratlar  qabul 
qilingan.  Alkilnitritlarni  dizel  yoqilg’ilariga  har  xil  tipdagisi  qo’llaniladi: 
Destruktiv jarayonlardan olingan yoqilg’iga nisbatan to’g’ridan to’g’ri xaydashdan 
olingan yoqilg’i qabul qilishi ortiq bo’lgan yoqig’ilar. 
Alkilnitratlarning  birinchi  ulushi  oxirigi  ulushiga  nisbatan  stetan  sonini 
ko’proq oshiradi. Alkilnitritlarni sarfini % ning 10 dan 1 ulushlarida stetan soni 10-
12  birlikka  oshadi.  1%  dan  ortiq  alkilnitritlar  qo’shish  maqsadga  muvofiq  emas. 
Dizel  yoqilg’ilarining  stetan  sonini  oshirish  qo’ndirmalari  oldindan  ma’lum  lekin 
tayyor yoqilg’ilarga ularni qo’shilmaydi.