Moylar va maxsus suyuqliklar

Kompressor  moylari 
Bu  moylar  kompressorlarning  stilindrlari  va  klapanlarini  moylash,  hamda  siqish 
kompressorini  germetizastiya  maqsadida  ishlatiladi.  Kompressor  moylarining 
ishlash  xususiyatlaridan  biri  shundaki,  ular  har  xil  yuqori  haroratli  muhitlar  va 
sovutuvchi agetlar  bilan ta’sirlashib  ishlaydi.  Shuning  uchun bu  moylar kimyoviy 
va termik jihatdan yuqori barqaror, qovushqoqlik indeksi yuqori, past haroratlarda 
harakatlanuvchan bo’lishi kerak. Kompressor moylari ikkiga bo’linadi: 
1.  Oddiy sharoitda ishlovchi (4MPa bosimda) 
2.  Og’ir ishlash sharoitida (250
0
C da 30 MPa bosimda) 
Odiy  sharoitda  ishlovchi  moylarga  prisadkalar  qo’shilmaydi.  Ular  yuqori 
tozalangan  qoldiq  yoki  kompeundirlangan  mahsulotlardan  tayyorlanadi.  Og’ir 
sharoitda  ishlovchi  kompressor  moylarini  oltingugurtli  va  kam  oltingugurtli 

---

148 
 
neftlardan  chuqur  selektiv  tozalash  yo’li  bilan  oksidlanishga  qarshi  ingibatorlar, 
korroziya ingibitorlari va emirilishga qarshi prisadkalar qo’shib olinadi. Past qotish 
harorati  va  yuqori  qovushqoqlik  indeksidan  tashqari  moylarni  tanlashda  
sovutuvchi  agentlar  (sernistqy  angidrid,  freon)  bilan  ta’sirlashganda  ximiyaviy 
o’zgarishini,  o’zaro  eruvchanligi  va  hosil  bo’lgan  aralashmani  korrozion 
agressevligini  inobatga  olish  kerak.  Yuqori  haroratli  (250
0
S  gacha)    ish  sharoitini 
inobatga olgan holda havoli kompressor moylari  oksidlanishga qarshi barqaror va 
kam bug’lanuvchan bo’lishi kerak. 
Kompressorli  sovutish  mashinalari  uchun  10  turdagi  moylar  ishlab  chiqariladi. 
Ular quyidagilar: XA,XA-23,XF-12,XF-16,XF-12-16,XF-22-24. 
 
Ba’zilarning xarakteristikalari quyida  keltirilgan 
 
XA-23 
XF-12-16 
50
0
C dagi qovushqoqligi, 
mm
2
/s 
22-24 
18 
Kislota soni, mgkon/2 
0,07 
0,03 
Zolligi , % 
0,005 
- 
Ochiq tigelda 
alangalanish harorati, 
0
C 
175 
160 
Qotish harorati, 
0
C 
-38 
-40 
Oksidlanishga qarshi 
barqarorligi cho’kma 
miqdori, % 
0,02 
0,005 
Oksidlanishga keyingi 
kislota soni, mg kon/g 
0,6 
- 
Kompressor moylarini distilyat va qoldiq moylar bazasidan, yana ularni aralashtirb 
tayyorlanadi. Moylarga oksidlanishga qarshi, depressor quyuqlashtiruvchi (vinipol) 
va  boshqa  prisadkalar  qo’shiladi.  Yuqori  sifatli  kompressor  moylarining  barchasi 
chuqur  tozalangan  bazaviy  moylarga  mos  keluvchi  prisadkalarni  qo’shish  bilan 
tayyorlanadi.