Moylar va maxsus suyuqliklar

 3-jadval  
 
Distillyat va qoldiq moy frakstiyalarini fenol bilan tozalab olingan 
rafinatlarni sifati 
 
 
Ko’rsatkichlari 
Fr.  350-420 
0
S 
Fr. 420-500 
0
S 
Deasfaltizat (500 
0
Sdan yuqori 
Xom-
ashyo 
Rafinat 
Xom-
ashyo 
Rafina
t 
Xom-
ashyo 
Rafinat 
Zichlik, R
4
20 
0,881 
0,850 
0,914 
0,870 
0,901 
0,889 
Qovushqoqlik, 
mm
2
/s, 50
0
S da 
12,3 
11,3 
40,0 
34,0 
- 
- 
100 
0
S da 
- 
- 
- 
6,7 
23,3 
19,7 
Qaynash harorati, 
0
S 
21 
26 
35 
- 
44 
- 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3-rasm. Moylarni fenol bilan selektiv tozalash qurilmasini texnologik chizmasi 
 
I-Moylar frakstiyasi, II-Fenol, III-Rafinat, IV-Ekstrakt, V-Par, VI-oqava suv. 
 
Tozalashi  kerak  bo’lgan  moy  frakstiyasi  nasos  N-1  bilan  issiqlik 
almashuvchi apparatga (T-1) va par bilan isitiladigan apparatga (T-2) berilib isitilib 
absorber  K-1  ni  yuqori  qismiga  beriladi.  Absorberni  pastki  qismiga  suv  pari  va 
fenol  aralashmasi  beriladi.  Fenol  parlari  moyda  ushlanib  qoladi,  suv  parlari  esa 
sovutgichda  (X-8)  kondensirlangandan  so’ng  kanalizastiyaga  tashlab  yuboriladi. 
E-1
 
E-2
 
П-1
 
П-2
 
K-1
 
K-2
 
К-3
 
К-4
 
Н-2
 
T-4
 
T-5
 
K-5
 
H-8
 
H-4
 
K-6
 
K-7
 
П-3
 
H-9
 
IV
 
X-8
 
VI
 
X-5 
T-2
 
T-1
 
X-2
 
I
 
H-1
 
X-1
 
II
 
H-6
 
T-3
 
H-5 
X-3
 
H-3
 
V
 
II
 
X-4
 
III
 
X-6
 
H-7
 
T-6
 
H-10
 
X-7
 
V
 
II
 

---

26 
 
Absorberni  tagidan  moy  nasos  N-2  yordamida  sovutgich  orqali  o’tkazilib 
ekstrakstiya  kolonnasi  (K-2)  ni  o’rta  qismiga  beriladi.  Ekstrakstiya  kolonnasini 
yuqori  tarelkasiga  erigan  plav  (massa)  tushadi,  pastki  qism  tarelkaga  esa  fenolli 
suv tushadi. Fenolli suv ekstraktdan ikkilamchi rafinatni ajratib oladi. 
Erituvchini  rafinat  eritmasidan  regenerastiya  qilish  ikki  bosqichda  olib 
boriladi.  Rafinat  eritma  kolonna  K-2  ni  yuqori  qismidan  olinib  nasos  N-3  bilan 
isitgichga  beriladi  (T-4)  va  pech  P-1  da  qizdirilib  kolonna  K-3  ga  tushiriladi.  Bu 
kolonnada  fenolni  asosiy  qismi  parlanadi.  Kolonna  K-3  pastki  qismidan  rafinat 
eritmasi  kolonna  K-4  ga  oqib  o’tadi.  Bu  kolonnada  fenol  qoldiqlari  suv  pari 
xaydaladi. Kolonna K-4 ni pastki qismidan rafinat nasos N-4 yordamida isitgich T-
4 sovutgich X-4 lar orqali chiqarib yuboriladi. 
Ekstrakt  eritmasi  erituvchidan  uch  bosqichda  ajratiladi.  Ekstrakt  eritmasi 
kolonna  K-2  ni  pastki  qismidan  nasos  N-5  yordamida  olinadi.  Eritmani  bir  qismi 
yana kolonna K-2 ga uni pastki qismini haroratini pasaytirish uchun sovutgich X-3 
orqali qaytarib beriladi. Shundan so’ng  ikkilamchi  rafinat ajratib olinadi.  Ekstrakt 
eritmani ikkinchi qismi isitgich (T-5) orqali o’tkazilib kolonna K-5 ga boriladi. Bu 
kolonnada  suv  parlari  fenol  suv  –  ozeotropi  shaklida  haydab    olinadi.  K-5 
kolonnani  pastki  qismini  harorati  (T-6)  qaytgich  yordamida  bir  meyorda  ushlab 
turiladi. Ekstrakt eritma kolonnadan nasos N-7 yordamida pech P-3 orqali kolonna 
K-6 ga beriladi. Bu kolonnada quruq fenolni asosiy qismi haydaladi. Kolonna K-6 
ni pastki qismini harorati pastki qismdagi mahsulotni pech P-2 orqali stirkulyastiya 
qilinib bir meyorda ushlab turiladi. 
Kolonna K-6 ni pastki qismidan tarkibida ozgina fenol bo’lgan ekstrakt suv 
pari yordamida parlatiladi. 
Kolonnalar  K-3  va  K-6  dan  quruq  fenolni  parlari  chiqarib  olinadi, 
kondensirlanadi,  isitgichlar  T-1,  T-5  va  sovutgich  X-1  larda  sovutiladi  va  quruq 
fenol rezervualar E-1 ga tushadi. E-1 dan fenol nasos N-6 bilan isitgich T-3 orqali 
o’tkazilib  kolonna  K-2  ga  beriladi.  Kolonna  K-4  va  K-3  larni  yuqori  qismidan 
fenol  va  suv  parlari  chiqariladi.  Ular  sovutgich  X-6  da  kondensirlanib,  E-2  da 
yig’iladi.  U  erdan  nasos  N-2  bilan  K-5  kolonnasini  o’rta  qismiga  beriladi. 
Kondensirlanmay  qolgan  parlar  E-2  dan  va  azeotrop  aralashma  kolonna  K-5  dan 
sovutgich X-5 ga tushadi, kondensirlanadi va fenolli suv bo’lib kolonna K-2 pastki 
qismiga  beriladi.  Oqimni  boshqa  qismi  absorber  K-1  ga  tushadi.  Bu  kolonnada 
fenol ushlab qolinadi. 
K-3, K-4, K-7 kolonnalar fenol bilan sug’oriladi, K-5 esa fenolli suv bilan. 
Qurilmani  yillik  quvvati  210.000  T  qoldiq  xom-ashyoda    va  240.000  t 
distillyat  xom-ashyoda.  Demak  deparafinlash  qurilmasining  maxsuldorligi  ko’p 
qoldiq  xom-ashyoga  qaraganda  distillyat  xom-ashyoda  25-30%.  Filtirlash  tezligi 
esa 25-40% ortiq. 
 
 
 
 
 

---

27 
 
Jarayonni texnologik sharti 
Harorat, 
0
S 
 
115 
Yukori kismi 
K-1 
K-2 
58-88 
34-51 
Pastki kismi 
K-4 
 
Pechdan chikishda 
P-1 
P-2 
P-3 
240-290 
350-360 
260-280 
Fenol xom-ashyo nisbati: 
Distillyat frakstiya uchun 
 
1,5  2,2:1 
Qoldiq frakstiya uchun 
 
4,5:1 
K-2 dagi tindirish vaqti, min: 
Rafinat 
 
60-120 
Ekstrakt 
 
30-36 
 
Ekstrakt kolonnasini 
ko’ndalang kesimi yuzasini  
birligidan fazalar aralash 
masini mumkin bo’lgan sarfi m
3
/(m
2
ch)             10-11 
 
Erituvchini  ekstrakt  va  rafinat  fazalari  orasida  tarqalishini  (bo’lishini) 
ekstrakstiya kolonnasining moy balansidan ko’rish mumkin, %mass.