Muallif haqida qisqacha Mario Pyuzo (15-oktyabr 1920-yil/2-iyul 1999-yil)

Badiiy asar tahlili

Abdinabiyeva Dilafruz

411-guruh talabasi

Mario Pyuzo

CHO’QINTIRGAN OTA

��

Muallif haqida qisqacha

Mario Pyuzo (15-oktyabr 1920-yil/2-iyul 1999-yil)

Dunyodagi eng mashhur roman muallifi, Mario Puzo italiyalik yozuvchi va ssenarist edi. Uning shon-shuhrati jinoyati haqidagi fantastika va italyan mafiyasi haqidagi hikoyalar bilan bog’liq. Garchi Puzo o'z hayotida hech qachon haqiqiy gangsterni uchratmagan bo'lsa ham, uning kitoblaridagi gangster qahramonlari Amerika jamiyatiga chuqur ta'sir ko'rsatuvchi voqelikni anglatadi. Kitobdagi "Men unga rad etolmaydigan taklifni taklif qilaman" kabi gaplar va iqtiboslar kundalik foydalanish uchun klishega aylandi.

Dunyodagi eng mashhur roman muallifi, Mario Puzo italiyalik yozuvchi va ssenarist edi. Uning shon-shuhrati jinoyati haqidagi fantastika va italyan mafiyasi haqidagi hikoyalar bilan bog’liq. Garchi Puzo o'z hayotida hech qachon haqiqiy gangsterni uchratmagan bo'lsa ham, uning kitoblaridagi gangster qahramonlari Amerika jamiyatiga chuqur ta'sir ko'rsatuvchi voqelikni anglatadi. Kitobdagi "Men unga rad etolmaydigan taklifni taklif qilaman" kabi gaplar va iqtiboslar kundalik foydalanish uchun klishega aylandi.

Savodsiz va kambag'al immigrant ota-onaning Neapoldagi Avellino o'g'lining o'g'li Mario 1920-yil 15-oktyabrda Nyu-Yorkning Jahannam oshxonasi deb nomlangan hududda tug'ilgan. Otasi tashlab ketgan yoshligida, oila Bronksdagi uy-joy fondiga o'tdi. Garchi Marioning onasi uni temir yo'l xodimi bo'lishini xohlasa-da, Mario kutubxonalarda vaqt o'tkazish va turli adabiy asarlarini kashf etishga qiziqqan. U o'rta maktabni tugatgan va oilasini boqish uchun temir yo'lda xizmat ko'rsatuvchi bo'lib ishlagan. Ko'p o'tmay u Ikkinchi Jahon urushi paytida Germaniya va Sharqiy Hindistonda AQSh harbiy-havo kuchlarida xizmat qilgan. Shuningdek, u urushdan keyin Germaniyada havo kuchlari uchun fuqarolik bilan aloqalar bo'yicha mutaxassis bo'lib ishlagan. AQShga qaytgach, Puzo Yangi Ijtimoiy Tadqiqot Maktabida va Kolumbiya Universitetida adabiyot va ijodiy yozish bo'yicha darslarni davom ettirdi.

1946 yilda Puzo Germaniyada uchrashgan Erika Lina Broske bilan nikoh rishtalarini bog'lashdi. Er-xotinning ikki qizi va uch o'g'li bo’lgan.

Uning bestseller romanlari: Fools die (1978), The Sicilian (1984), The Fourth K. (1991) and The Last Don (1996). Two more novels, Omerta (2000) and The Family (2002)

ASAR HAQIDA QISQACHA

Nomi

Cho’qintirgan ota

Janri

Roman

Metodi

Romantizm

ASAR HAQIDA QISQACHA

Tematik tasnifi

Jinoiy/kriminal (crime) roman

Mavzusi

Asar AQShdagi o‘ta nufuzli jinoiy sindikat – Don Korleone mafiya klani haqida hikoya qiladi. Shu darajada ishonarli va ustalik bilan yozilgan ushbu asar o‘quvchining hayotiga xavf solmagan holda mafiozlarning eng qorong‘u xonalarigacha kirib borishiga yo‘l ochib beradi. Unda umumiy-xususiy, kuch, qadriyat, majburiyat va vafo mazvulari asosiy o’rinni egallaydi.

ASAR G’OYASI

• Mafiya janri aksariyat Gollivud janrlarida mavjud bo'lgan vaziyatni, g'ayriinsoniy mafkurani qo'llab-quvvatlaydi. Shu maqsadda u qonunlarni va tartibni saqlashni va ierarxik ijtimoiy tuzilmani qo'llab-quvvatlashga yordam beradi. Janrning asosiy tuzilishi uning asosiy g’oyasiga to’sqinlik qiladi: odatda mafiya noqonuniy va shafqatsiz vositalar orqali kambag'al ishchi muhitdan ijtimoiy obro'ga ko'tariladi, faqat tanazzulga yuz tutish yoki hokimiyatga yoki raqib to'dasiga tushib qolish yoki hibsga olinish orqali. zo'ravon bo’lib yetishadi. Biroq sardagi bir nechta umumiy elementlar bu g’oyaviy tartibini chigallashtiradi. Birinchi navbatda, asar mafiyani juda jozibali shaxs sifatida tasvirlaydi, u jismoniy va iqtisodiy tajovuzkorligi bilan ajralib turadi. U ijtimoiy tartibni buzadigan bizning tushunchamizga murojaat qiladi va uning iqtisodiy tajovuzi Amerikaning qo'pol individualligi va laissez-faire kapitalizmining eng yaxshi an'anasidir. Bu asar oldida turgan yangona g’oya - Amerika kapitalizmining korporativ usullaridan foydalanishda Amerikamafiyasining moddiy muvaffaqiyatlar orzusini qamrab olgan shafqatsizlik va ochko'zlikni fosh qilish.
• Kriminal janridagi qarama-qarshi fitna va tur;li vositalar ziddiyatlarni keltirib chiqaradi, ularni tushuntirish oson emas. Shu sababli, gangster asarlar ko'pincha bu qarama-qarshiliklarni real yechishda sodda usullardan foydalanishadi

ASAR SARLAVHASI HAQIDA

Godfather (Cho’qintirilgan ota) sarlavhasining tanlanishi muallif tanloviga bog’liq, albatta. Ammo u bu nom bilan davr tuzilmasi, oligarxiya, chigal taqdirlarni yoritishni maqsad qilganday, go’yo

Asarning lingvistik tahlili

Frazeologizmlar: sfurtunato (omadsiz), consigliere (maslahatchi), infamnia (qora dori savdosi), pezzonovante (otishma), vendetta (qotil), pazzo (ahmoq)

Toponimlar: Hell’s kitchen (Manhattan), Jones Beach Causeway, Long Beach (New York), Ellis Island, Little Italy (Manhattan), St. Patrick’s Old Cathedral, Colma, Lake Tahoe

Kasb-hunarga oid so’zlar: caporegime, garrote, stud, tableware, boss, bronx, sponsor, vito

ASARDAGI MILLIY KALORIT

• Asarda Janubiy Amerika millatiga xos bo’lgan qadriyat va an’analar ufurib turadi. Unda din va e’tiqod mavzulari ham yaqqol namoyon bo’ladi. Asarni bir so’z bilan o’sha davr an’analariga yo’g’rilgan deb ayta olamiz; bolani cho’qintirish, farzandga fotiha berish, to’y marosimi, kuyovga izzat, va’daga vafo, gunohdan hayiqish, oilaviy munosabatlar, tavba-tazarruk sahnalari bunga misol bo’la oladi.

Asardagi tugun

Asardagi tugun

Virgil "The Turk" Sollozzoni yangi narkotiklar biznesi korxonasida moliyalashtirishdan bosh tortgach, don Vito Korleone ko'chada o’qqa tutiladi. Maykl, Kay bilan shaharda yurganida bir kechada tarqalib ulgurgan gazeta sarlavhasiga ko’zi tushadi. Masofa uni oila quchog'idan ancha yiroqlashtirgandi.

ASAR TAHLILI

Konflikt turi	Inson-inson va inson-jamiyat o’rtasidagi mojarolar bir vaqtning o’zida mohirona tasvirlangan
Asar kulminatsiyasi	Maykl otasining hayotiga xavf solishlar to'xtamayotganini anglaydi. U akasi Santino "Sonny" Corleone, yangi Don sulh tuzish yo'lida o'zi va Turk va kapitan McCluskey, turk politsiyasi o'rtasida uchrashuv tashkil qiladi. Sulhning o'rniga, Maykl Turk va Mccluskeyni o'ldiradi va Italiyaga qochib ketadi, u yerda bir oila ostida himoyalanadi. .
Yechim	Santino otib o'ldirilgach, Don Vito Maykl xavfsizligini ta'minlash uchun raqib italyan oilalari bilan shartnoma tuzadi. Maykl Italiyadan qaytadi va uning o'rnini yangi Don Corleone egallaydi. Singlisini farzandini cho’qintirish bilan roman o’z nihoyasiga yetadi.

Folklor namunalar

• Asarda folklor namunlarga ko’p duch kelmaysiz. Faqat to’y marosimida kuylangan qo’shiq ma’lumi bir darajada misol bo’lishi mumkin.
• Shu bilan bir qatorda, Don Corleone shu maqolani ishlatadi: “Friendship is everything”

Aforizm/Falsafiy mushohadalar

• Men unga rad qilib bo‘lmas taklif beraman (Men unga shunday taklif berayki, uni rad qilishning iloji bo‘lmasin);
• Qasos – sovuq holda tortiladigan taom;
• Shaxsiy hech narsa yo‘q, shunchaki biznes;
• Qo‘lida portfeli bor yurist yuzlab qurollangan bosqinchilardan ko‘ra kuchliroqdir;
• Eng yaxshisi do‘sting kuchingga yetarlicha baho bermaganida va dushmaning kamchiliklaringni bo‘rttirib ko‘rishida;
• Do‘stlarni yoningda saqla, dushmanlaringni esa yanam yaqinroq;
• O‘z farzandlari uchun vaqt topa olmaydigan ota haqiqiy erkak degan nomga loyiq emas;
• Dushmanlarni yomon ko‘rish kerak emas, hissiyotlar o‘ylashga xalaqit beradi.

Taassurotlarim

Bu kitobni o’qishimga sabab, butun dunyoda bestseller bo’lib, mashhurlikka erishgani sababiga qiziqish edi. Kitob batamom o’quvchini o’z domiga tortadi. Bunga asosiy sabab – mazvu 9 tanish-bilishchilik, “muomalasini qilish”, korrupsiya, poraxo‘rlik, oligarx manfaatlariga ishlash kabi) larning aktualligi. Barcha personajlar mukammal yoritilgan, o’quvchi kitobni bir tekis o’qiydi.

Roman muallifi bemalol va erkin gapirishi, muallifga o‘quvchining ishonchini oshiradi.

QAHRAMONLAR: Vito Korleone VS Maykl Korleone

Maykl

- Biznes odami

- Dushmanlari

ko’p

- Oilasini barbod qiladi

Vito

- Pulga u qadar qiziqmaydi

- Do’stlari ko’p

- Oilaparvar

- Oila yaratadi

Ikkis ham

Don va yetakchi

Jek London

MARTIN IDEN

Muallif haqida qisqacha

Jek London (12-yanvar, 1876 — 22-noyabr, 1916)

Jack London (talaffuzi: Jek London) (toʻliq ismi John Griffith „Jack“ London, tavallud topganidagi ismi John Griffith Chaney) (12-yanvar, 1876 — 22-noyabr, 1916)[1] — amerika yozuvchisi va jurnalisti.

Jack London (talaffuzi: Jek London) (toʻliq ismi John Griffith „Jack“ London, tavallud topganidagi ismi John Griffith Chaney) (12-yanvar, 1876 — 22-noyabr, 1916)[1] — amerika yozuvchisi va jurnalisti.

London asarlari boshqa tillarga eng koʻp tarjima qilingan Amerikalik yozuvchilardar biridir.

U nasr yoʻnalishida ijod qilgan. Asarlarining aksariyat qismi realizm va naturalizm janrida.

Jack Londonnning eng mashhur asarlari „Oq soʻyloq“ (inglizcha: White Fang) (1906) romani va „Yovvoyilik chaqirigʻi“ (inglizcha: The Call of the Wild) (1903) novellasidir. Oʻzbek kitobxonlariga London oʻzining „Martin Eden“(talaffuzi: Martin Iden) (1908—1909) romani bilan yaxshi tanish.

Jack Lonndon oʻz asarlarida romantizm va oddiy hayot qiyinchiliklari haqida yozgan. London birgina asar yozish bilan butun dunyoda shuhrat qozongan va katta mablagʻ ishlagan birinchi yozuvchilardandir.[2]

ASAR HAQIDA QISQACHA

Nomi

Martin Iden

Janri

roman

Metodi

romantizm

„Martin Eden“ Londonning oʻzbek kitobxonlari orasida eng yaxshi tanilgan asarlaridan biridir. Romanni oʻzbek tiliga Qodir Mirmuhamedovtarjima qilgan. Oʻzbekcha nashr 1986-yil Toshkent shahrida Gʻafur Gʻulom nomidagi badiiy adabiyot nashriyotida chop etilgan.

ASAR HAQIDA QISQACHA

Tematik tasnifi:

Biografik roman

Mavzusi

Romanda yozuvchi boʻlish ishtiyoqida yurgan yosh kishi haqida soʻz yuritiladi. London romanda oʻz hayotini aks ettirgan. Ammo Londondan farqli oʻlaroq, asar qahramoni Eden sotsializmga qarshi chiqadi. Roman qahramoni ogʻir mehnat qilib, shuhrat qozonadi. Ammo oʻzi ideallashtirgan tuzumdan hafsalasi pir boʻlib, umidsizlikka tushadi hamda oʻz joniga qasd qiladi.

ASAR G’OYASI

Asarda bosh qahramon hayoti misolida o’sha davr ijtimoiy muhiti, individualizm va siotsializm kabi bir-biriga qarshi kuchlar o’rtasidagi kurash, tabaqalanish va jamiyatda ustuvor bo’lgan qadriyatlar yaqqol ko’zga tashlanadi. London sotsialist bo’lsa-da, asar yakunida individualizm uni o’z joniga qasd qilishiga olib keladi. U romanda "Xudoga ishonmasligi tufayli emas, balki insonlarga ishonmasligi tufayli" o'lishi kerak bo'lgan inson haqidagi masal sifatida tasvirlagan.

ASAR SARLAVHASI HAQIDA

Asar qahramon nomi bilan atalgan. Jek London bu asar qahramoni orqali o’z umr yo’lini ko’rsatib berishga uringan. Roman tub ma’nosi esa, o’zgalar tomonidan tan olinishini kutgan dunyoda o’zidan qoniqish bo’lmaydi.

Asarning lingvistik tahlili

Frazeologizmlar: talisman, conjure, fire of love, volcanic convulsions, scorching heat, mad wings, golden raidance, money-earner, swollen fortunes, soul went questing

Toponimlar: Whitsell, Markiz islands, Portland, Vanicity, Gene Siskel, Okleand, San-Fransisko

Kasb-hunarga oid so’zlar: writer, prose, novel, poet, poetry, sociologist, literature, biography, mathematics, arithmatics

ASARDAGI MILLIY KALORIT

• Asarda zodagon va sotsial kelib chiqishi quyi tabaqa oilalar o’rtasida muomala, madaniyat va yashash tarzidagi tafovutlar yaqqol aks etgan. Ona va qiz, aka va singil, yor va rafiqa o’rtasidagi muomala qonun-qoidalari haqidagi onaning Kruzga bergan o’gitlaridan o’sha davr hayot tarzini, qadriyatlarini anglab olish qiyin emas.

Asardagi tugun

Asardagi tugun

Martinning sevgisi qalbida inqilob yaratib, uni bilimga jalb etgan tuyg’u edi.

ASAR TAHLILI

Konflikt turi	Inson-jamiyat
Asar kulminatsiyasi	Asarda kulminatsion nuqtasi Martinning Rufni yaxshi ko’rib qolib, unga yoqish niyatida o’z ustida ishlashidan boshlanadi. Butun kitob – rivojlanish, o’qib-o’rganish, qiyinchiliklarni yengish uchun kurashlar yig’indisi.
Yechim	Martin Idenning o’z joniga qasd qilishi bilan yakunlanadi. Idealizm uni yengadi.

Folklor namunalar

• Asarda aynan bir folkor namunalari qo’llanilmagan bo’lsa-da, yozuvchi yozgan ertaklar va hikoyalar bunga misol bo’lishi mumkin.

Aforizm/Falsafiy mushohadalar

• Cheklangan fikrlilargina cheklanganlikni faqat boshqalarda ko’rishadi;
• Sizni o’qiyotgan yoki tinglayotgan kishi ushbu so’zlardagi his-tuyg’ularni siz kabi his qilishi uchun, hissiyotlarni qog’ozga yozib yoki aytib yetkazish qanday qiyin vazifa;
• Notanish o’yinni o’ynashda hech qachon birinchi bo’lib yurmang.
• Agar kimdir yuqori lavozimlarni egallab chiroyli uylarda yashasa, ma’lumot va bank hisobiga ega bo’lsa, demak, bu odam shunga munosib odam deb o’ylagan paytlarim qanchalik ahmoq bo’lgan ekanman.

Taassurotlarim

Bu kitob inson eng qiyin vaziyatlarda qolgan paytlarda ham ruhan madadkor bo’la oladi. Chunki Martinning shaxsi egilmaslikka, bukilmaslikka o’rgatadi.

Martin Iden - bu hayot, iroda, intizom va o;zini hurmat qilish haqidagi asar. Kitobni o’qigan har bir o’quvchida, ko’p ishlasang, istaganinga erishasan, degan faraz uyg’otadi. Bu Amerika mentaliteti edi.

Qahramoning o’z sevgisiga erishish yo’lidagi va o’z maqsadiga erishgach, ichidagi meni bilan kurash, jamiyat atmosferasi va ijtimoiy muhit juda ham o’tkir va ta’sirchan tasvirlangan.

QAHRAMONLAR: Martin VS Ruf

Ruf

• - Kiborli
• Ko’p harakat
• emas
• O’ta nafosatli

Martin

- Samimiy

- Tirishqoq

- Harakatchan

- Biroz qo’pol

Bilimga chanqoq, yaxshi hayot tarofdori, kelishgan

E’tibor uchun tashakkur

Savollar yuzasidan

Murojaat uchun

@dilafruzabdinabiyeva