Mualliflar Davlat xususiy sektor hamkorligi
1-оралиқ, 2-топшириқ. Магистрлар учун.Танқидий назар методини қўллаш
- Bu sahifa navigatsiya:
- Мазкур топшириқни ўз диссертациянгизнинг 1-боби мисолида тайёрланг ва ўз жавобингизни ёзинг.
| Talabaning fikri
|
|
Davlat va xususiy sektor hamkorligi” atamasiga quyidagicha ta’rif berishim mumkin: Bu adolatli ijtimoiy-iqtisodiy davlat va xususiy sektorning o’zaro hamkorligi shaklidir. “Davlat va xususiy sektor hamkorligi” orqali davlat mahsulot va xizmatlar ishlab chiqarish hajmini katta xarajatlarsiz, o’z vaqtida amalga oshirish imkonini beradi va bu orqali byudjet mabla’larini tejaydi. |
Мазкур топшириқни ўз диссертациянгизнинг 1-боби мисолида тайёрланг ва ўз жавобингизни ёзинг.
Davlat-xususiy sheriklik (DXSh) – mas’uliyat (xavf) va manfaatlarni adekvat va adolatli taqsimlash asosida keng ko‘lamli ijtimoiy-iqtisodiy muammolarni hal etish maqsadida davlat va xususiy sektorning o‘zaro hamkorligi shaklidir. Davlat-xususiy xususiy tadbirkorlik sub'ektlari orqali yuqori sifatli ob'ektni kelishilgan muddatda va byudjetdan bir martalik katta xarajatlarsiz o'z vaqtida olish istiqbollari bilan ijtimoiy ahamiyatga ega bo'lgan kechiktirib bo'lmaydigan investitsiya loyihalarini amalga oshirish mumkin. Binobarin, davlat mahsulot va xizmatlar ishlab chiqarish hajmini oshiradi, byudjet mablag'larini tejaydi, iste'molchilarni ta'minlashning eng samarali usulini tanlaydi, xususiy sarmoyasiz boshqara olmaydigan loyihalarni amalga oshiradi.
Shuni ham ta’kidlash mumkinki, davlat-xususiy sheriklik – bu muhim davlat, ijtimoiy, iqtisodiy, ilmiy-texnikaviy ahamiyatga ega bo‘lgan investisiya, innovatsion, infratuzilmaviy va boshqa loyiha hamda dasturlarni amalga oshirishni nazarda tutuvchi chora-tadbirlar majmuidir. DXSh loyihalarini amalga oshirishda boshlang'ich yo'nalishni tanlash ko'p jihatdan iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanish darajasiga va muayyan davlat yoki mintaqaning vazifalari ustuvorligiga bog'liq.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “2019-2021-yillarda O‘zbekiston Respublikasini innovatsion rivojlantirish strategiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi farmonida quyidagilar belgilangan:
strategiyaning maqsad va vazifalari uchun – mulk huquqi himoyasini ta’minlash, raqobatbardosh bozorlar va tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirish uchun teng sharoitlar yaratish, davlat-xususiy sheriklikni rivojlantirish;
infratuzilma va axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini rivojlantirishda – telekommunikatsiya sohasini huquqiy tartibga solish tizimini, shu jumladan, davlat-xususiy sheriklik asosida tadbirkorlik subyektlarining ishtirokini kengaytirish orqali takomillashtirish;
raqobatni rivojlantirish va ma'muriy to'siqlarni kamaytirishda - monopoliyaga qarshi siyosatni, shu jumladan davlat-xususiy sheriklikni joriy etish orqali takomillashtirish, barcha yuridik va jismoniy shaxslarning tabiiy monopoliya sub'ektlarining tovarlari, ishlari va xizmatlaridan kamsitilmasdan foydalanishini ta'minlash; monopolist korxonalar mahsulotlariga narx belgilash mexanizmlari
O‘zbekistonda DXSh salohiyatidan to‘liq foydalanish yo‘lidagi asosiy jiddiy to‘siqlar quyidagilardan iborat:
DXShni rivojlantirish bo‘yicha davlat dasturi mavjud emas. Davlat qiziqishini jalb qilish uchun DXSh g‘oyasini ilgari surish doirasida yetakchi mahalliy ekspert platformalarining (savdo-sanoat palatasi, iqtisodiy tadqiqotlar markazi, iqtisodiy universitetlar) faol ilmiy, amaliy va tahliliy ishi talab etiladi. "pastdan yuqoriga" modeliga. Davlat tomonidan DXShlarni rivojlantirish, qo‘llab-quvvatlash va rag‘batlantirish muvaffaqiyatni belgilovchi eng muhim omil hisoblanadi.
huquqiy bazaning zaifligi. PPP maxsus asosni shakllantirishni va uni boshqa me'yoriy hujjatlar bilan uyg'unlashtirishni talab qiladi.
DXSh tamoyillari asosida amalga oshirilayotgan iqtisodiyotni rivojlantirishning tarmoq uzoq muddatli maqsadli dasturlari mavjud emas.
tender jarayonlarining shaffofligi va bozor ishtirokchilarining (shu jumladan kichik va o‘rta biznes sub’ektlarining) DXSh loyihalariga kirishi past darajasi.
DXSh sohasida malakali mutaxassislar yetishmaydi. Ushbu mexanizmning samarali faoliyat yuritishi uchun DXSh sohasidagi davlat xizmatchilarining malakasini oshirish muhim ahamiyatga ega.
Jahon tajribasi.
AQSH infratuzilmasini Singapur, Germaniya va Buyuk Britaniya kabi boshqa koʻplab rivojlangan davlatlar bilan solishtirganda shuni taʼkidlash mumkinki, 2013 yildan 2020 yilgacha AQSH infratuzilmasiga boʻlgan umumiy ehtiyoj taxminan 3,5 trillion dollarni tashkil etadi. Davlat-xususiy sheriklik har doim ham bu muammolarning barchasini hal etavermaydi, biroq ular haqiqatan ham yirik kapital loyihalari uchun byudjet va jadvalning ortiqcha sarflanishiga olib keladigan ko'plab tarkibiy va operatsion muammolarni hal qila olishi haqidagi da'volarni tasdiqlovchi dalillar ortib bormoqda.
Avstraliya singari Kanada ham ta’sirchan tajribaga ega, yetuk davlat-xususiy sheriklik bozori ilg‘or amaliyotda ko‘plab tajribalarni taklif etadi, jumladan, infratuzilmani yetkazib berish bo‘yicha davlat-xususiy sheriklik imkoniyatlarining o‘sishi va javobgarligini nazorat qiluvchi agentlikni tashkil etish. Shaffof xarid jarayonlari va izchil yondashuv Kanada muvaffaqiyatiga yordam beradi.
Muvaffaqiyat tarixi AQShda ham mavjud. AQSh tarixidagi eng yirik ijtimoiy infratuzilma loyihasi, Kaliforniyaning Long-Bich shahridagi Jorj Deukmeyan sud binosi eskirgan va ishlamay qolgan ob'ektni almashtirishni tezlashtirgan muvaffaqiyatdir. Kaliforniya shtati 35 yillik loyiha shartnomasida loyihani xususiy konsorsiumga topshirdi. Bino 2013 yilda o'z vaqtida va byudjet asosida qurib bitkazildi va 2014 yil may oyida foydalanishga topshirildi. 2016 yil yanvar holatiga ko'ra, Federal avtomagistral ma'muriyati 35 shtat, Kolumbiya okrugi va Puerto-Rikoda transport infratuzilmasini rivojlantirish uchun davlat-xususiy sheriklikning turli yondashuvlariga ruxsat beruvchi qonunlar mavjudligini aniqladi. Hukumatlar esa loyihalarni yetkazib berishni yaxshilashga qaratilgan yondashuvni qo‘llashning holatlari, tarkibiy qismlari va foydalari haqida ko‘plab saboqlarni taqdim etadigan muvaffaqiyatli loyihalarning hujjatlashtirilgan portfeli orqali yetkazib berishning ushbu yondashuvini tasdiqlamoqda.
Davlat-xususiy sheriklikni rivojlantirish kompleks dasturini qabul qilish, birinchi navbatda, davlat darajasida zarur. Iqtisodiy o‘sishning yangi manbalarini to‘liq joriy etish imkonini beruvchi, aniqrog‘i, investitsiya loyihalarini rivojlantirishni takomillashtirish, O‘zbekistonning strategik ijtimoiy-iqtisodiy muammolarini hal etishga xizmat qiluvchi bosqichma-bosqich va tizimli amalga oshirish zarur. Shu o‘rinda ta’kidlash joizki, davlat-xususiy sheriklik mamlakatimiz iqtisodiyotini yuksaltirishda rag‘bat bo‘lib xizmat qiladi. Quyida davlat-xususiy sheriklikni rivojlantirish va amalga oshirishda yuzaga keladigan turli kontseptual muammolar bo'yicha takliflar keltirilgan:
1. O‘zbekistonda DXShni amalga oshirish bo‘yicha har tomonlama takomillashtirilgan huquqiy me’yoriy hujjat qabul qilinsin (jahon amaliyotida ikkita qonun qo‘llaniladi – DXSh to‘g‘risidagi qonun va kontsessiyalar to‘g‘risidagi qonun).
2. Transport infratuzilmasini rivojlantirishda davlat-xususiy sheriklikning turli yondashuvlaridan foydalanish;
3. Xususiy moliyaviy ekspertizalarni joriy etish, mahalliy ijro etuvchi hokimiyat organlari (LEB) mustaqilligini oshirish, hududiy davlat-xususiy sheriklik markazlarini tashkil etish va KPI (Keyt Performance Indicators – kompaniya yoki alohida bo‘linma faoliyatining asosiy ko‘rsatkichlari) tashkil etish kabi omillardan foydalanish. ).
4. Turli tashkilotlarning davlat-xususiy sheriklik natijasiga erishishi uchun aniq yo‘nalishga ega bo‘lish.
5. Davlat-xususiy sheriklik siyosatini ishlab chiqishda siyosiy partiyalarning roli, siyosiy hukumat va byurokratlarning o‘rni, siyosiy madaniyat muammosini ko‘rib chiqish.
Download 59 Kb.
Do'stlaringiz bilan baham:
