Муҳаммад ал-Хоразмий номидаги Тошкент ахборот технологиялари университети Р ва МА факультети ТРЭТ кафедраси Антенналар ва РЭ Мавзу 4. Радиотўлқинларининг ернинг сферик юзаси бўйлаб тарқалиши - Ер шароитида радиотўлқинлар атмосферада тарқалади.
- Атмосфераси баландлиги бўйича 3 та асосий соҳага бўлинади:
- -тропосфера
- - стратосфера
- - ионосфера
Мавзу 4. Радиотўлқинларининг ернинг сферик юзаси бўйлаб тарқалиши - Майдоний районларда ер сиртидан 7...8 км, экватор бўйлаб 16...18 км масофа баландликкача жойлашган атмосферанинг қуйи қатлами тропосфера деб аталади.
- Тропосфера юқори чегараси 50-60 км баландликкача чўзилган стратосферага ўтади.
- Ер сиртидан 60 км ва ундан ортиқ баландликда ҳаво ионлашган ҳолатда бўлади. Шу сабабли бу қатлам ионосфера деб аталади.
Ер атмосферасининг тузилиши - Тропосфера атмосферанинг энг қуйи қатлами бўлиб, жами атмосферадаги ҳаво массасининг 4/5 қисми тропосферада жамланган.
- Тропосферанинг асоий парамертлари:
- ҳарорат ;
- босим;
- намлик.
ЎУ ва УТ ларнинг тарқалиш хусусиятлари - Ўта узун тўлқин (ЎУТ) эса 100 km…10 km (3…30 kHz), узун тўлқин (УТ) радиодиапазоннинг10 km…1 km (30…300 kHz), узунликдаги қисмида жойлашган. Тарқалиш холатига тропосфера таъсир кўрсатмайди. Турли радиоқурилмалар ёрдамида хосил қилинадиган электромагнит тебранишлар диапазони 20-30 km (15…110 kHz) узунлик билан чегараланган. Узунрок тўлқинлар табиий манбалар орқали ҳосил бўлади.
ЎУ ва УТ ларнинг тарқалиш хусусиятлари - Ер тўлқини сифатида тарқалиш масофаси
- 2000-3000 км. Масофа 500-600 км гача бўлган ҳисоблашларда Шулейкин - Вандерпол тенгламаларидан фойдаланиш мумкин. ЎУТ ва УТ диапазони тўлқинлари ионосфера хамда ер тўлқинлари сифатида тарқалади. Ионосфера тўлқини сифатида кундузи D қатламдан, тунда Е қатламдан аксланади. Бунинг натижасида деворлари ионосферанинг қуйи қатлами ва ер сирти дан иборат бўлган сферик тўлқинўтказгич ҳосил бўлади. Унинг критик узунлиги 100 км, оптимал узунлиги 25-35 км.
ЎУ ва УТ ларнинг тарқалиш хусусиятлари ЎТ ларнинг тарқалиш хусусиятлари - ЎТ деб, тўлқин узунлиги 1000 м дан 100 м гача (300 кГц-3000 кГц) бўлган радиотўлқинларга айтилади. Уларга тропосфера таъсир кўрсатмайди. Улар бир хилда тарқалиш шароити билан характерланади.Асосий хусусиятларидан бири, кундузи фақат ер тўлқини, тунда ҳам ер, ҳам фазо тўлқини сифатида тарқалади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
