Muassasasini (ta’lim muassasalari tizimini) tashkiliy boshqarishni

O’quvchilar maktab, institut yoki ta’limni boshqarish organlari tomonidan tashkil 
etilayotgan tadbirlari, yangi kitoblar, filmlar, o’yinlar haqida axborot olishlari, u 
yoki bu predmetlar bo’yicha qo’shimcha materiallar olishlari, o’zlarining elektron 

---

portfoliolarini yuritshlari mumkin. Ota-onalar bolalarining baholari, uyga berilgan 
vazifalari, muvaffaqiyatlari va kamchiliklari, o’qituvchilarning tavsiyalari haqida 
ma’lumot olishlari mumkin. Ta’limni boshqarish organlari hodimlari esa, u yoki 
bu ta’lim muassasasi haqida to’liq yoki boshqa zarur ma’lumotlar olishlari mumkin.
Ta’lim muassasini boshqarishning zamonaviy tizimlari turkibiga misol 
keltiramiz va avtomatlashtiriladigan jaryonlarni ajratamiz. 
Ta’lim muassasini boshqarishni avtomatlashtirish tizimi tarkibi.
Hozirgi vaqtlarda mavjud boshqarishni avtomatlashtirish tizimi, birinchidan 
zarur axborotni izlashga va takdim etishga, ikkinchidan boshqaruv qarorlarini qabul 
qilish jarayonini intellektual ta’minlash maqsadida olingan axborotni qayta 
ishlashga (dastur o’zlashtirish grafigini chizishi, o’quv jarayonini natijalarini jadval 
yoki grafik ko’rinishida taqdim etishi, olingan ma’lumoltlarni statistik qayta 
ishlashga) imkoniyat beradi.
Ta’lim muassasasi rahbariga boshqarish strategiyasini ishlab chiqish uchun 
ta’lim tizimining haqiqiy holati va rivojlanishi zarur.
Ta’lim muassasalarini boshqarishni avtomatlashtirishning qator zamonaviy 
tizimlari test sinovlarini o’tkazish va bilimlarni nazorat qilish, turli-tuman testlar, 
elektron darsliklar, o’quv-uslubiy materiallar, saytlar yaratish, lokal va global 
tarmoqlarda ta’limga oid o’zaro ta’sirlar tashkil etish, modullariga ega.
Test sinovini o’tkazish va bilimlarni nazorat qilish moduli doimiy ravishda 
ta’lim jarayonida o’quvchilarni tashxis etishga, o’qitish jarayonida har bir 
o’quvchining muvaffaqiyatlari, har bir o’quvchini o’qitish jarayonini boshqarish, 
o’quvchining rivojlanishi haqidagi ko’rsatkichlarni: ularning o’quv predmetlari 
bo’yicha muvaffaqiyalari, aqliy va intellektal rivojlanish dinamikasi, umuman 
shaxsni rivojlanishi haqida ma’lumot olishni amalga oshiradi.
Ta’lim muassasasining saytini tezkor yaratish uchun joylashtirilgan tizimlari 
hatto quyi sinf o’quvchilariga maktab saytida o’zlarining sahifalarini ochishga 
imkoniyat beradi. 
Respublikamiz har bir ta’lim muassasasining xususiyati o’quv jarayonini 
tashkil etishda, boshqaruv-hujalik va moliyaviy-iqtisodiy faoliyatni boshqarishda, 

---

hodimlar siyosatini o’tkazishda, ijtimoiy dasturlarni joriy etish va shu kabilarda 
namoyon bo’ladi. 
Ta’lim muassasasini boshqarishni zamonaviy o’rtacha darajadagi 
avtomatlashtirish (AKT vositalari negizida) tizimi asosiy jarayon (ish yuritish, 
o’quvchilarning shaxsiy ishlarini yuritish, dars jadvalini tuzish va hokazo)larni 
avtomatlashtirish uchun mo’ljallangan turli dasturlar majmuasidan iborat. Dasturiy-
uslubiy majmuaning tarkibi ta’limda axborot va kommunikatsion texnologiyalari 
vositalarini foydalanishning asosiy tendentsiyalarini aks etadi.
Shunday qilib, ta’limni axborotlashtirish ta’lim muassasasining tashkiliy 
tuzulishini va ta’lim jarayoni barcha ishtirokchilarini vazifalarini o’zgartiradi, 
boshqariluvchi ob’ekt holati haqidagi axborotni olish va tahlil etish usullarini 
takomillashtiradi.
Ta’lim muassasasida axborotlashtirish tizimli xarakterga ega bo’lishi lozim, 
ya’ni uning barcha: o’quv, pedagogik va boshqariluvchi faoliyati kabi tashkil 
etuvchilariga ta’sir etishi kerak. Shuning uchun, ta’lim muassasasini boshqarishni 
avtomatlashtirish tizimlarida yuqorida sanalgan barcha jarayonlarni: ish yuritish, 
hodimlar ishlari, o’quvchilar uchun shaxsiy varaqalari, dars jadvali tuzish, test 
sinovini o’tkaztiish, tashxis, nazorat, axborot-uslubiy materiallarni yaratish, o’quv 
va ta’limga yo’naltirilgan elektron vositalar, o’quv muassasaning saytini yaratish va 
to’latish, lokal va global tarmoqlarda axborotli o’zarota’sir, talabalarning fanlarni 
o’zlashtirishi va ularning davomatini aniqlashlarni avtomatlashtirish majmuasini 
ko’zda tutishi lozim. 
2.
Zamonaviy 
ta’lim muassasasini boshqarishini avtomatlashtirish tizimlar 
obzori.
Ta’lim muassasasini boshqarishni avtomatlashtirish tizimlarini bozorda 
paydo bo’lishi, birinchidan, ko’p amallarni bajarish vaqtini kamaytirish orqali 
rahbariyat va o’qituvchilarning ishlarini engillashtiradi va bevosita o’quv jarayoniga 
ajratilgan vaqtni ko’paytiradi. Ta’lim muassasasini boshqarish vaqtini kamaytiradi; 
ikkinchidan, ta’lim muassasasining infratuzulishini shakllantiradi; uchinchidan, 
o’quv jarayoni haqidagi axborotni to’plash, qayta ishlash va tahlil etish va ta’lim 

---

muassassini boshqarish bo’yicha asoslangan qarorlar qabul qilish, eng asosiysi – 
maktabning axborot ta’lim muhitii shakllantirish, ta’lim muassasasitning barcha 
hodimlari va barcha darajadagi ta’limni boshqarish organlari bilan o’zaro ta’sir 
tashkil etish imkoniyatini beradi. 
1. «Avers»