Мудофаа ва миллий хавфсизлик / Фавқулодда вазиятлар. Оммавий тартибсизликлар]

Ёнғинни ўчириш бирламчи воситаларининг меъёрлари

Т/р	Хоналар номлари	Ҳисоблаш меъёри	Ёнғинни ўчиришнинг бирламчи воситаларининг номлари
			Кўчма ўт ўчиргичлар			Ёнғинга қарши мато
			Углекислотали ўт ўчириш моддасининг оғирлиги 5 kgдан кам бўлмаган	Кукунли ўт ўчириш моддасининг оғирлиги 8 kgдан кам бўлмаган ёки 2 та 4 kg	Сувли, ҳаво-кўпикли ҳажми 10 Lдан кам бўлмаган ёки 2 та 5 L
1.	Маданий-маърифий, томоша, даволаш, илмий, таълим ва соғломлаштириш муассасалари, оромгоҳлар, турар жойлар ва бошқа бинолар
	а) йўлак тизимидаги маиший-хизмат хоналар	йўлакнинг 20 пагонометр	-	1	1
	б) йўлак тизимисиз (вестибюль билан),лекин ҳар бир хонага камида битта	200 м^2	-	1	1
	в) архивлар, кутубхоналар	100 м^2	1	1
	г) нусха олиш, кўпайтириш ускуналарининг хоналари, фонотека, видеотекалар	200 м^2	2	2
2.	Лабораториялар, лекин ҳар бир хонага камида битта	50 м^2	1	1
3.	Ошхона, омборлар, устахоналар	ҳар бир хонага	1	1	1
4.	Меҳмонхона, ётоқхона, дала ҳовли ва йўлак тизимли турар жойлар	йўлакнинг ҳар 20 пагонометр	2	1	1	-
5.	а) муассаса комплексининг студия-аппарат тезкор-технологик хоналари	50 м^2	1	1
	б) ёрдамчи хоналар	ҳар бир хонага	1	1	1
6.	Қозонхоналар	ҳар 100 м^2	1	1		1
7.	Гараж хонаси, лекин камида ҳар бир хонага	ҳар 100 м^2	-	1	1	1
8.	Омборлар	100 м^2	-	1	1
9.	Ошхона, клуб, конференция зали ва бошқалар, лекин ҳар бир қаватга камида иккитидан	ҳар 100 м^2	-	1	1
10.	Шахсий турар жойлар, дала ҳовли ва бошқа иншоотлар			1	1
11.	Лифт двигатели хонаси	ҳар бир хонага	2	1	1

Изоҳ. 1. Ушбу жадвалда кўрсатилмаган бинолар учун ёнғинни ўчиришнинг бирламчи воситалари уларнинг ёнғин хавфини хисобга олган ҳолда юқрида кўрсатилган тартибда, шунингдек, ушбу илованинг 2-жадвалига биноан жамоат бинолари учун нормаларга мувофиқ белгиланиши керак.
2. Жамоат ва маъмурий бино ва иншоотларининг ҳар бир қаватида камида иккитадан кўчма ўт ўчиргичлар жойлаштирилиши керак.
Ёнғин хавфсизлиги қоидаларига
7-ИЛОВА
Портлаб ёниш ва ёнғин хавфи мавжуд хоналар, бинолар ва ташқи қурилмаларнинг тоифаларини аниқлаш
Портлаб-ёниш ва ёнғин хавфи мавжуд хоналар, бинолар ва ташқи қурилмаларнинг тоифалари амалдаги ШНҚ 2.01.19. «Хона, бино ва ташқи қурилмаларнинг портлаб ёниш ва ёнғин хавфи бўйича тоифаларини аниқлаш» ва «Электр ускуналарининг тузилиши қоидалари» (кейинги ўринларда — ЭУТҚ) норматив ҳужжатларига кўра белгиланади.
Портлаб ёниш ва ёнғин хавфи бўйича хона тоифасининг шакли ва ЭУТҚ бўйича зона синфлари 2-расмда кўрсатилган.
Портлаш ва ёнғин хавфи учун хона тоифаси индексининг шакли ва ЭУОҚ учун зона синфи

Айлана диаметри: 200, 250, 300 mm.
Ёзувлар эшиклар ва дарвозаларининг рангига қарама-қарши бўлган рангда бажарилади.
Кўрсаткич эшик ва эшикларнинг панелларига ер ёки пол қисмидан 2/3 баландликда ўрнатилади.
2-расм. Хоналарнинг портлаб-ёниш ва ёнғин хавфи бўйича тоифаси ҳамда ЭУТҚга кўра ёнғин синфи зонасининг кўрсаткичи
Ёнғин хавфсизлиги қоидаларига
8-ИЛОВА
Ёнғин хавфсизлиги чора-тадбирлари тўғрисида маълумот картаси шакли
Ёнғин хавфсизлиги чораларининг маълумот картаси — биноларда сақланаётган ёки фойдаланилаётган портловчи моддалар, материаллар ва маҳсулотлар (енгил алангаланувчи ва ёнувчан суюқлик, чанг, газлар, аэрозол қадоқдаги маҳсулотлар ва ҳоказоларнинг ёнғин хавфлилигини тавсифловчи стационар ёки вақтинчалик кўрсаткич).
Маълумотлар картаси хона тоифаси индикатори остидаги эшикларнинг (дарвоза) ташқи томонига жойлаштирилган ва хонадаги портлаш ва ёнғин хавфи мавжуд материалларнинг рухсат этилган максимал миқдори ГОСТ 19433 га мувофиқ ёнғинни ўчириш бўйича чора-тадбирлар коди ва сақланган материалнинг хавф белгиси тўғрисидаги маълумотларни ўз ичига олади. Картанинг шакли, умумий ўлчамлари ва дизайни 3-расмда кўрсатилган.

3-расм. Маълумотлар картасининг шакли
Изоҳ. Картанинг узунлигига баландлиги нисбати 2:5, картанинг баландлиги 200, 250, 300 mm.
Ёнғинни ўчиришдаги чоралар кодлари

Рақамли ва ҳарф кодлари	Ёнғинни ўчириш бўйича чоралар
1.	Сувдан фойдаланманг! Ёнғинни ўчирувчи қуруқ воситалардан фойдаланинг
2.	Сув дастакларини қўлланг
3.	Пуркалган сувни қўлланг
4.	Таркиби хладон моддали ёки кўпик қўлланг
5.	Оқова сувларга моддалар тушишининг олдини олиш
6.	Кўпик ишлатманг
7.	Умумий фойдаланишдаги кункунларни ишлатманг
Д	Нафас олиш аппаратлари ва ҳимоя қўлқоплари зарур
П	Нафас олиш аппаратлари ва қўлқоплар фақат ёнғин ҳолатида зарур
К	Тўлиқ ҳимоя мажмуаси зарур
Э	Эвакуация зарур

Ёнғин хавфсизлиги қоидаларига
9-ИЛОВА
Aвтоматик ёнғинни ўчириш қурилмалари ҳамда автоматик ёнғин сигнализацияси билан ҳимоя қилинадиган бинолар, иншоотлар, хоналар ва ускуналарнинг
рўйхати
Ушбу рўйхат бинолар, иншоотлар, хоналар ва ускуналарни (кейинги ўринларда — объект) автоматик ёнғин сигнализацияси (кейинги ўринларда — AЁС) ва автоматик ёнғин ўчириш қурилмалари (кейинги ўринларда — AЁЎҚ) билан барча босқичларда ҳимоялаш, ўрнатиш, ишлатиш, таъмирлаш ва ҳоказоларнинг тартибга солувчи асосий талабларни белгилайди. Ушбу рўйхатнинг талаблари идоравий мансублиги ва мулкчилик шаклидан қатъи назар барча ташкилот ва идоралар учун мажбурийдир.
Ушбу рўйхатга киритилмаган объектлар, қурилиш, ёнғин хавфсизлиги бўйича техник жиҳатдан тартибга солиш соҳасидаги норматив ҳужжатлар талабларига мувофиқ (ҚМҚ, ШНҚ, РҲ, ЁХҚ ва бошқалар) ҳамда идоравий нормалар ва рўйхатлар талабларига мувофиқ AЁС ва АЁЎҚ билан жиҳозланади.

Ҳимоя объекти	AЁЎҚ	АЁС
	Меъёр кўрсаткичи
I. Бинолар
1. Ёнувчан изоляцияли енгил металл конструкциялардан ишланган турар жой, умумий ётоқхоналар ва жамоат бинолари: бир қаватли; икки ва ундан юқори қаватли.	Майдони 500 m^2 ва ундан катта Майдонидан қатъи назар	500 m^2 гача
2. Енгил алангаланувчи ва ёнувчи суюқликларни сотишга ихтисослаштирилган савдо корхоналари бинолари (сиғими 20 L дан ошмайдиган идишларда қадоқланган товарлар бундан мустасно).	Майдонидан қатъи назар
3. Икки ва ундан юқори қаватли меҳмонхона бинолари.	Ёнғинга қарши бўлма майдони 800 m^2 ва ундан катта бўлганда	Ёнғинга қарши бўлма майдони 800 m^2 гача бўлганда
4. Ёнғин хавфи бўйича «В» тоифадаги омборлар: баландлиги икки ва ундан юқори қаватли; 5,5 m ёки ундан ортиқ баландликдаги жавонларда сақланадиган.	Майдонидан қатъи назар
5. Транспорт воситаларини сақлаш учун ёпиқ турдаги бинолар: ер остида, қаватлар сонидан қатъи назар; ер устида, икки ёки ундан ортиқ қаватли; механизациялашган.	Майдонидан қатъи назар
6. Aвтотранспорт воситаларини сақлаш, техник хизмат кўрсатиш, диагностика ва созлаш бинолари: ёнғинга бардошлилик бўйича I ва II-даражали; ёнғинга бардошлилик бўйича III-даражали; ёнғинга бардошлилик бўйича IV-даражали.	Хоналарнинг умумий майдони: 7000 m^2ва ундан катта 3600 m^2ва ундан катта 2000 m^2ва ундан катта	7000 m^2 гача 3600 m^2 гача 2000 m^2гача
II. Хоналар
Жамоат биноларидаги (иншоотларидаги) хоналар
1. Цирклардаги безак буюмлари, бутафориялар ва реквизитлар хоналари, дурадгорлик устахоналари, ем-хашак, инвентар ва хўжалик, реклама маҳсулотларини сақлаш ва ишлаб чиқариш хоналари, сахнага хизмат кўрсатувчи ва таъмирлашга мўлжалланган хоналар, ҳайвонлар учун омборхоналар, томошабинлар зали гумбази остидаги чордоқ хоналари.	Майдонидан қатъи назар
2. Жамоат биноларидаги ишлаб чиқариш ва омборхонларга мўлжалланган хоналар.	Ишлаб чиқариш, сақлаш (сақлаб туриш) хоналарига қўйиладиган талабларга мувофиқ
Ишлаб чиқариш хоналари
3. Портлаб-ёниш хавфи бўйича «А» ва «Б» тоифадаги хоналарда (8-бандда кўрсатилганлардан ва донни қайта ишлаш ва сақлаш бино ва иншоотларда жойлашган хоналардан ташқари).	300 m^2 ва ундан катта	300 m^2гача
4. Ишқорий металлар мавжуд хоналарни қаватларга жойлаштиришда: цоколь қаватларида; ер усти қаватларида.	300 m^2 ва ундан катта 500 m^2 ва ундан катта	300 m^2гача 500 m^2 гача
5. Ёнғин хавфи бўйича «В1» тоифадаги хоналарни қаватларга жойлаштиришда (донни қайта ишлаш ва сақлаш бино ва иншоотларда жойлашган хоналардан ташқари); цоколь ва ертўла қаватларида; ер усти қаватларида (8 —15 бандларда кўрсатилганлардан ташқари).	Майдонидан қатъи назар 300 m^2 ва ундан катта	300 m^2 гача
6. Ёнғин хавфи бўйича «В2-В3» тоифадаги хоналарни жойлаштиришда (7 — 15 бандларда кўрсатилганлардан ва донни қайта ишлаш ва сақлаш бино ва иншоотларда жойлашган хоналардан ташқари): цоколь қавати ва ертўладан тўғридан-тўғри ташқарига чиқиш йўллари мавжуд бўлмаганда; цоколь қавати ва ертўладан тўғридан-тўғри ташқарига чиқиш йўллари мавжуд бўлганда; ер усти қаватларида.	300 m^2 ва ундан катта 700 m^2 ва ундан катта 1000 m^2 ва ундан катта	300 m^2гача 700 m^2гача 1000 m^2гача
7. Ёғ-мой ертўлалари.	Майдонидан қатъи назар
8. Алюминий кукуни асосида суспензиялар, резина елимларини тайёрлаш хоналари; енгил алангаланувчи ва ёнувчи суюқликлар асосида лок, бўёқ, елим, мастика ва сингдирувчи аралашмаларни тайёрлаш хоналари; бўёқлаш, синтетик каучукнинг полимеризациялаш, газ турбинали двигателлар ўрнатилган компрессор хоналари, нефтни оловли қиздиргичлар хоналари. Суюқ ёқилғида ишловчи двигателли генераторлар хоналари.	Майдонидан қатъи назар
9. Юқори волтли синов хоналари, шунингдек, ёнувчи материаллар билан ҳимояланган хоналар.	Майдонидан қатъи назар