Muhammad al- xorazmiy nomidagi toshkent axborot

Yarim dupleks usuldagi bog‘lanishda ma’lumotlar ikkala tomonga qarab navbat bilan,
avval bir tomonga keyin ikkinchi tomonga uzatiladi,
Dupleks usuldagi bog‘lanishda ma’lumotlar ikkala tomonga qarab bir vaqtda uzatilishi mumkin.

Tarmoq topologiyalari

Tarmoq topologiyasi - bu aloqa tarmog'i elementlarining joylashuvi. Tarmoq topologiyasi har xil turdagi telekommunikatsiya tarmoqlarini, shu jumladan radio tarmoqlarini tavsiflash uchun ishlatilishi mumkin. Tarmoq topologiyalari shuningdek, tarmoqni geografik muhitdagi o’rni, foydalanuvchilari soni va foydalaniladigan texnologiyasiga muvofiq tanlanadi. Bir qancha tarmoq topologiyalari mavjud: mesh, yulduz, daraxt, shina, halqa ва 3-D torus.

Misol uchun mesh topologiyali tarmoq - bu lokal tarmoq topologiyasida ishlatiladi, unda infratuzilma tugunlari to'g'ridan-to'g'ri, dinamik va ierarxik bo'lmagan holda boshqa ko'plab tugunlarga ulanadi va ma'lumotlarni foydalanuvchilarga samarali yo'naltirish uchun bir-biri bilan hamkorlik qiladi. Bunday topologiyalar har doim ham o’zini oqlamaydi, sababi qurilishi qimmatga tushadi

Tarmoq topologiyalari

Fizik va mantiqiy topologiyani ajrata olish kerak.

• 
  Fizik topologiya - bog’lanish - bu nuqtalarning joylashishini va aloqa liniyalari orqali bog’lanishini aks ettiradi.
  
• 
  Mantiqiy topologiya – bog’lanish - manzil ma'lumotlari asosida tarmoqdagi axborot xabarlarining manbalaridan qabul qiluvchilargacha harakatlanish yo'llari to'g'risida ma’lumot beradi.
  

Mesh topologiyali tarmoq
Mesh topologiyali tarmoq - bu lokal tarmoq topologiyasida ishlatiladi, unda infratuzilma tugunlari to'g'ridan-to'g'ri, dinamik va ierarxik bo'lmagan holda boshqa ko'plab tugunlarga ulanadi va ma'lumotlarni foydalanuvchilarga samarali yo'naltirish uchun bir-biri bilan hamkorlik qiladi. Bunday topologiyalar har doim ham o’zini oqlamaydi, sababi qurilishi qimmatga tushadi.
Yulduz topologiyali tarmoq


Yulduzli topologiyaga asoslanga tarmoq bo’lib, bunda kompyuter tarmoqlari markazida joylashgan tarmoq elementni o’ziga ulangan qurilmalarni boshqarad. Shuningdek, yulduzli topologiyada har bir xost markaziy qurilmaga ulanadi, bitta markaziy qurilma xabarlarni uzatish uchun kanal vazifasini bajaradi. Bu topologiya eng keng tarqalgan kompyuter tarmog'i topologiyalaridan biridir.

Daraxt topologiyali tarmoq

• 
  Daraxt - bu tarmoq
  

topologiyasi, unda har bir yuqori
darajadagi tugun yulduzlarga o'xshash bog'lanish orqali pastki darajadagi tugunlarga ulanadi va yulduzlar birikmasini hosil qiladi. Daraxt shuningdek, ierarxik yulduz deb ataladi.


Умумий шинали топология
Бу локал компьютер тармоқларининг кўп
тарқалган топологияси хисобланади, масалан Ethernet технологиясининг 10Base-5, 10Base-2 стандарт-лари шу топология асосида қурилган. Бунда компьютерлар битта коаксиал кабелга уланган бўлиб, ахборот узатилаётган пайтда у кабель бўйлаб икки томонга тарқалади. Умумий шина-ли тармоқлар нисбатан арзон ҳисобланади, уларда кабелни тортиш ва қўшимча компьютер-ларни улаш осонлик билан бажарилади. Аммо бу хилдаги тармоқнинг энг жиддий камчилиги, унинг ишончлилигининг пастлигидир, яъни кабелдаги ҳар қандай узилиш ёки компьютер- лар уланган узгич-улагичлардан бирининг узилиши бутун тармоқни ишини издан чиқаради.

Torus topologiyali tarmoq

Torus aloqali topologiya - bu parallel kompyuter tizimidagi ishlov berish tugunlarini o'zaro bog'lash uchun kalitsiz tarmoq topologiyasi hisoblanadi. Bu yangi avlod topologiya hisoblanadi va ko’plab kompyuterlarni 3 o’lchamli holatda bir biri bilan bog’laydi.

Tarmoq standartlarini tartibga soluvchi qo’mitalar

Hozirgi kunda dunyo miqyosida 800 dan ortiq standartlashtirish
tashkilotlari bo’lib, ular global tarmoqlarni loyihalash, qurish, yangi standartlarni ishlab chiqish, tadbiq etish, muammolarni o’rganish, yechimlar, va tavsiya ishlab chiqish jarayonlarini muvofiqlashtiradi. Umuman olganda standartlar, tavsiyanomalar, tartibga soluvchi yo’riqnomani ishlab chiqish doimiy yangilanib boradigan jarayon hisoblanadi. Misol uchun, yangi protokol, yangi avlod mobil texnologiyasi (3G, 4G, 5G) ishlab chiqilishi, ma’lumot uzatish tezligini oshirilishi, axborot xavfsizligini takomillashtirilishi, yangi WiFi texnologiyasini ishlab chiqilishi yoki telekommunikatsiyada lokal, shahar yoki global tarmoq uchun ishlab chiqilgan har qanday fizik yoki dasturiy maxsulot o’zining standartiga ega bo’ladi.

Tarmoq standartlarini tartibga soluvchi qo’mitalar

Shuningdek, standartlashtirish tashkilotlari yoki qo’mitalari xalqaro, hududiy va milliy ko’rinishlarda bo’ladi. Standartlashtirish tashkilotlotlari haqida qisqacha to’xtalib o’tamiz.

Dunyo miqyosida ba’zi standartlashtirish tashkilotlarini ko’rib chiqamiz:

• 
  ISO – International Organization for Standardization
  
• 
  ITU – The International Telecommunication Union
  
• 
  ITU-R – ITU Radiocommunications Sector.
  
• 
  ITU-T – ITU Telecommunications Sector.
  
• 
  ITU-D – ITU Telecom Development.
  
• 
  IEEE – Institute of Electrical and Electronics Engineers
  
• 
  IETF – Internet Engineering Task Force
  
• 
  ISSN -International Standard Serial Number centre
  
• 
  3GPP – 3rd Generation Partnership Project
  

Tarmoq standartlarini tartibga soluvchi qo’mitalar

• 
  ITU (International Telecommunications Union) - 1865 yilda Xalqaro Telegraf Ittifoqi
  

sifatida tashkil etilgan.
BMTning tarkibiy bo'linmasi. ITU-T ishlari an'anaviy telekommunikatsiya, ma'lumotlar uzatish, axborot tarmoqlari sohasida tavsiyalar beradi. ITU-T tavsiyalari aslida o'zlarining tegishli texnologiyalar sohasidagi xalqaro standartlardir. ITU-T tavsiyalari qatori lotin harflarida ko'rsatilgan, masalan, Q - kommutatsiya va signalizatsiya, X - ma'lumotlar tarmoqlari va ochiq tizimlarning o'zaro aloqasi, V - telefon tarmog'i orqali ma'lumotlarni uzatish, Y - Global axborot infratuzilmasi va Internet protokollari jihatlari. Standartlarga misol sifatida X.25 keltirilgan.

• 
  ISO - International Standards Organization - Xalqaro standartlashtirish tashkiloti (ISO).
  

Bosh qarorgohi Jenevada joylashgan ixtiyoriy notijorat tashkilot (http://www.iso.ch/), bu ko'plab sohalarda, shu jumladan hisoblash va aloqa sohasida xalqaro standartlarni ishlab chiqadi. 1946 yilda dunyo standartlari organlari federatsiyasi sifatida tashkil etilgan. ISO a'zolari 130 dan ortiq milliy standartlar institutlari (masalan, ANSI - Amerika Milliy Standartlari Instituti). OSI modeli va protokollari ISO standartlarining namunasidir.

Tarmoq standartlarini tartibga soluvchi qo’mitalar

• 
  IEEE - ("i-triple-e" deb talaffuz qilinadi) - Elektr va elektronika
  

muhandislari instituti (AQSh).
Dunyodagi eng yirik professional tashkilot (www.ieee.org) 1963 yilda tashkil topgan bo'lib, 147 mamlakatdan 300 mingdan ortiq texniklarni birlashtirgan, standartlashtirish bo'yicha etakchi tashkilot. IEEE keng nashriyot va ma'rifiy faoliyat bilan shug'ullanadi. IEEE kompyuterlar uchun standartlarni ishlab chiqishni subsidiyalashtiradi va ma'lumotlarni uzatish nuqtai nazaridan 802 seriyali standartlar uchun javobgardir.Bu standartlar ma'lumotlarni tezkor uzatish uchun juda muhimdir.

Tarmoq standartlarini tartibga soluvchi qo’mitalar

• 
  ETSI - Evropa telekommunikatsiya standartlari instituti (ETSI)
  

http://www.etsi.org/ Evropa telekommunikatsiya standartlari instituti - 1988 yilda tashkil etilgan bo'lib, umumiy Evropa standartlarini ishlab chiquvchi mustaqil tashkilotdir. Standartning misoli - Mobil telekommunikatsiyalar uchun global tizim (GSM) standarti.

• 
  EIA - Electronics Industries Alliance - Elektron sanoat alyansi, EIA alyansi. Standartga RS-232C interfeysi misol bo'la oladi.
  
• 
  TIA - Telekommunikatsiya sanoat assotsiatsiyasi - Telekommunikatsiya sanoat
  

assotsiatsiyasi.
Shimoliy Amerikadagi barcha telekommunikatsiyalar sohalarida standartlashtirish va sertifikatlashtirishga xizmat qiladi. (Xususan, kabel tizimlari uchun standartlarni ishlab chiqadi). U EIA alyansining a'zosi. Standartlar EIA / TIA sifatida indekslangan.

• 
  ANSI - Amerika Milliy Standartlar Instituti - 1918 yilda tashkil etilgan. Namunaviy
  

standart - ASCII kodi