Muhammad al-horazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiylari universiteti

1. O'z DSt ISO/IEC 27033-1:2016 "Tarmoq xavfsizligi. Tarmoq arxitekturasi va kontrol jarayoni" standarti, tarmoq xavfsizligi sohasidagi arxitektura va kontrol jarayonlariga oid ko'rsatmalar va maslahatlar to'plamini taqdim etadi. U tarmoqdagi arxitektura, xavfsizlik protokollari, boshqarish prinsiplari va xavfsizlikni nazorat qilish tartibini o'z ichiga oladi. Axborot xavfsizligining xalqaro standartlari
Ko‘p sonli tashkilotlar kompyuter tarmoqlarini standartlashtirish ustida ishlamoqda. Quyidagi standart turlarini ajratib ko‘rsatish mumkin: 
individual kompaniyalar standartlari (masalan, Digital Equipmentning DECnet 
protokoli to‘plami yoki SUNning Unix tizimlari uchun OPEN LOOK grafik interfeysi),bir nechta kompaniyalar tomonidan vaqtinchalik tashkil yetilgan qo‘mitalar va uyushmalar standartlari (masalan, 100 ga yaqin jamoaviy a’zo bo‘lgan ATM forum tomonidan ishlab chiqilgan ATM texnologiyalari standartlari yoki 100 Mb Ethernet standartlarini ishlab chiqish uchun Fast Ethernet Alliance standartlari),
Milliy standartlarni tashkil yetish standartlari, (masalan, Amerika Milliy Standartlar Instituti ANSI tomonidan ishlab chiqilgan ko‘plab standartlardan biri bo‘lgan FDDI standarti
yoki AQSh Mudofaa vazirligining Kompyuterlarni himoya qilish milliy markazi tomonidan ishlab chiqilgan operatsion tizim xavfsizligi standartlari),
xalqaro standartlar (masalan, ISO modeli va aloqa protokollari to‘plami, X.25 paketli tarmoqlar, tarmoq steklari, ISDN, modemlar va boshqalarni o‘z ichiga olgan ko‘plab Xalqaro Telekommunikatsiya Ittifoqi (ITU) standartlari). 
Doimiy ravishda rivojlanib boradigan ba’zi standartlar bir toifadan ikkinchisiga o‘tishi mumkin. Xususan, keng qabul qilingan tovar mahsuloti standartlari amalda xalqaro standartlarga aylanmoqda, 
chunki ular turli mamlakatlar ishlab chiqaruvchilarini o‘z mahsulotlarini ushbu mashhur mahsulotlarga 
mos kelishini ta’minlash uchun tovar standartlariga rioya qilishga majbur qilishadi. Masalan, IBM shaxsiy kompyuterining ajoyib muvaffaqiyati tufayli IBM PC uchun mulkiy arxitektura standarti 
amalda xalqaro standartga aylandi. 
Bundan tashqari, ularning keng tarqalishi tufayli ba’zi mulkiy standartlar de-fakt milliy va xalqaro standartlar uchun asos bo‘lib xizmat qiladi. Masalan, dastlab Digital Yequipment, Intel va Xerox tomonidan ishlab chiqarilgan Ethernet standarti bir muncha vaqt o‘tgach va biroz o‘zgartirilgan shaklda milliy IEEE 802.3 standarti sifatida qabul qilindi va keyin ISO uni ISO 8802.3 xalqaro 
standarti sifatida tasdiqladi. 
Quyida kompyuter tarmoqlari sohasida standartlarni ishlab chiqishda yeng faol va 
muvaffaqiyatli ishtirok yetgan tashkilotlarning xulosasi keltirilgan: 
Standartlashtirish bo‘yich xalqaro tashkilot (International Organization for 
Standardization -ISO). 
Ushbu tashkilot hozirda kompyuter tarmoqlari sohasida standartlashtirishning 
konseptual asosi bo‘lgan OSI ochiq tizimlarining o‘zaro ishlash modelini ishlab chiqdi.
 OSI modeliga muvofiq ushbu tashkilot standarti OSI aloqa protokoli stekini ishlab chiqdi. 
Xalqaro yelektraloqa ittifoqi (International Telecommunication Union, ITU) 
Birlashgan Millatlar Tashkilotining mahsus organi hisoblanadi. 
Kompyuter tarmoqlarini standartlashtirishda yeng muhim rolini 
Commitete for 
International Telephony and Telegraphy (CCITT) yoki telefon Xalqaro maslahat qo‘mitasi va telegrafiya (CCITT) 
tashkilotning amaldagi qo‘mitasi o‘ynaydi. 1993 yil qayta tashkil yetish natijasida 
ITU CCITT biroz o‘z faoliyati yo‘nalishini o‘zgartirdi va uning nomini o‘zgartirdi - yendi deb nomlangan ITU-T. ITU-T faoliyatining asosini telefoniya, telematik xizmatlar (elektron pochta, faksimile, telematn, teleks va boshqalar), ma’lumotlarni uzatish, audio va video signallar sohasida xalqaro standartlarni ishlab chiqish tashkil etadi. Bir necha yillar davomida ITU - T ko‘plab standart 
tavsiyalar berdi. ITU - T o‘z ishini uchinchi shaxslarning tajribasini o‘rganish bilan bir qatorda o‘zining izlanishlari natijalari asosida ham quradi. Har to‘rt yilda bir marta ITU - T nashrlari "Kitoblar" deb nomlangan shaklda nashr yetiladi, bu aslida nashrlargabirlashtirilganoddiy kitoblarning butun to‘plamidir va ular o‘z navbatida jildlarga birlashtiriladi. Ayni paytda Moviy kitob ishlayapti. Har bir jildda va nashrlarda mantiqiy ko‘rsatmalar mavjud. Masalan, qanday qilib Moviy 
kitob III raqamli tarmoq (ISDN -ning integral xizmatlari) va butun VIII jild bo‘yicha ko‘rsatmalarni taqdim etadi (telefon tarmog‘idagi ma’lumotlarni uzatish bo‘yicha V tavsiyalar qatorini o‘z ichiga olgan.1-sonli VIII dan tashqari). tavsiyalar X seriyasi: paketli kommutatsiya qilinadigan tarmoqlar 
uchun X.25, elektron pochta tizimlari uchun X.400, global nomlash uchun X.500 va boshqalar olinadi. 
Radioelektronika va yelektrotexnika muxandislik instituti (Institute of Electrical and Electronic Engineers, IEEE) tarmoq standartlarini belgilaydigan Qo‘shma Shtatlariningmilliy tashkilotidir. 1981 yilda ushbu institutning 802 ishchi guruhi mahalliy tarmoqlarda qo‘llanilishi kerak bo‘lgan asosiy talablarni ishlab chiqdi. 802 guruhi ko‘plab standartlarni aniqladi, ulardan yeng mashhurlari 802.1, 802.2, 802.3 va 802.5 standartlari bo‘lib, ular mahalliy tarmoqlar sohasida ishlatiladigan umumiy tushunchalarni, shuningdek Ethernet va quyi ikkinchi sath uchun standartlarni tavsiflaydi. Token Ring tarmoqlari. 
Yevropa kompyuter ishlab chiqaruvchilari assotsiatsiyasi (ECMA) ITU - T va ISO 
bilan faol hamkorlik qiladigan notijorat tashkilotdir. U kompyuter va aloqa texnologiyalari bilan bog‘liq standartlarni va texnik yo‘riqnomalarni ishlab chiqadi.
Elektron Industries Association (EIA) elektron faoliyatlar uchun standartlar ishlab 
chiqishning muhim faoliyati bilan shug‘ullanadigan Amerika Qo‘shma Shtatlaridagi yagona milliy savdo birligidir. Uning eng mashhur standarti RS-232.
AQSh Mudofaa vazirligi (Department of Defense - DoD) 
kompyuter tizimlari uchun standartlar yaratishning ko‘plab bo‘limlari mavjud. Yeng mashhur DoD ishlanmalaridan biri TCPAmerika Milliy Standartlar Institutitutining tarmoqlarini standartlashtirish bilan shug‘ullanadi.