Muhammad al-xorazmiy nomidagi tоshkеnt aхbоrоt tехnоlоgiyalari univеrsitеti urganch filiali


Download 0.87 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/5
Sana04.12.2020
Hajmi0.87 Mb.
#159105
1   2   3   4   5
Bog'liq
axborot kommunikatsiya texnologiyalarning izohli lugatini yaratish


Sanitariya-Gigiyena Talablari 

Kompyuterda  ko’p  ishlash,  ya’ni  uning  oldida  ko’p  o’tirish  insonning 

ko’zi,  qon  aylanish sistemasi,  bosh  miya  faoliyatiga  zarar  yetkazishi  mumkin. 

Shunga  ко’rа,  kompyuterdan  foydalanganda quyidagi  talablarga  rioya  qilish 

zarurdir. 

Foydalanuvchi  ish  joyiga  tushayotgan  yorug’lik  tepadan  va  chapdan  tushishi, 

displey ekrani  va klavishlar  ko’zni qamashtirmaydigan  bo’lishi kerak. 

    Xonadagi havo harorati  o’rtacha 20-24 daraja oralig’ida  bo’lishi lozim. 

Foydalanuvchi  kompyuterdan  eng  kamida 50-60 sm narida o’tirishi kerak. 

Kompyuter  bilan  ishlash  jarayonida  tana  mushaklarida  va ko’zlarida  zo’riqish 

hosil  bo’lmasligi  uchun  2-3  minutdan  iborat  dam  berish  lozim.  Shu 

lahzalarda   yengil  kuy  eshitish,  kursida  o’tirgan  holda  qo’l  va  bo’yin 

mushaklari  toliqmasligi  uchun yengil  jismoniy  mashqlar  bajarish  tavsiya 

etiladi. 

 

 

 

 

 


 

 

3.2.EHM operatorning charchashini oldini olish. 

Zamonaviy  avtomatlashtirilgan  ishlab  chiqarishda  inson  operatorning 

psihologiya  va  fiziologiyasi  asosiy  rolni  egallaydi.  Ishlab  chiqarishda  mehnat 

sharoitini  yaxsxilash  va  ilmiy  asosda  aniqlash,  mehnatni  tugri  ishlash  maromini 

ta`minlash,  mehnat  tartibi  va dam olishni  tashkil  qilish  zarur. 

Displey  bilan  ishlaydigan  EXM  operatorlarida  asosan,  bosh  ogrishi,  bel, 

yelka,  orqa  ogrishi,  ko`z  charchashi  ko`zatiladi.  Mehnat  sharoitini  yaxsxilash 

chora-tadbirlar  orasida eng asosiysi ishchining  ish holati  va ish maromidir. 

Ish  holati.  Ish  holatini  yaxsxilashda  operatorning  ish urni asosiy ahamiyat 

kasb  etadi.  Ishchi  stol  kattik.  holda  bo`lishi  kerak,  chunki  kerakli  paytda 

ekranni,  klaviaturani,  dokumentlarni  siljitish  imkonini  bersin.  Ishchi  stoli  va 

utirgichlar  bir-biriga  mutanosib  bo`lishi  kerak.  Utirgichni  poldan  balandligi  42-

55  sm  bo`ladi.  Ishchi  kreslo  ish  davomiyligiga  karab  tanlanadi:  o`zok  vaqt 

davomida  ishlansa  -ogir,  kattakon  kreslo,  kiska  vaqt  davomida  yengil 

kreslodan  foydalansa  bo`ladi,  chunki  ularni  joyidan  oson  siljitiladi.  Kresloning 

tag  qismi  5  ta  tayanchdan iborat bo`lishi zarur. Utirgichlar qulay bo`lishi kerak, 

uning  o`lchami  40x40  sm.kv. dan oshmasligi zarur (4.1-rasm). 

Mehnat  sharoitini  yaxsxilashni  yana  bir  chora-tadbiri  bu  operatorning  ish 

maromidir. 

 

3.2.1-rasm Operator ish o`rniga qo`yilgan  talab 



Ish  maromi.  Displeylar  bilan  ishlaydigan  operatorni  ish  maromini  yo`lga 

qo`yish  mexdat  xavfsizligini  va  charchashni  kamaytirishni  oldini  oladi.  Ish 

kuni  mobaynida  ishchining  ishlash  qobiliyati  birdan  o`zining  eng  katta 


 

 

qiymatiga  erisha  olmaydi.  Operatorning  displey  bilan  ishlaganda  ish  maromi 



xar  2  soatda  yarim  soat  dam  olishi  yoki  1  soatda  15  minut  dam  olib  turishi  l 

ozim.  Bu  kiska-kiska  dam  olish  ish  qobiliyatini  yaxsxilash  va  charchashni 

oldini  oladi.  Bundan  tashqari,  operator  va  mashina  o`rtasidagi  masofa,  shu 

masofaga  binoan  ekrandagi  yozuvlarni  kattaligi,  ekran  yorkinligi  ham  shular 

jumlasidandir.  Ko`z  va  ekran  oraligi  60-80  sm,  kattaligi  esa  3-4  mm,  optimal 

kenglik  va  balandlik  3:4,  belgi  orasidagi  masofa  esa  uning  bo`yidan  15-20  % 

bo`lishi  kerak (3.2.-rasm). 

 

3.2.2-rasm. Operatorning kompyuterda ishlash paytidagi  talab 



Ish  joyini  rejalashda  stolda  joylashgan  displey  va  klaviatura  turishiga 

ko`ra qo`l holatini  ham nazarda to`tish kerak. 

Bitiruv  malakaviy  ishi  tayyorlangan  xonadagi  EXM  ning  klaviaturasi 

ekrandan aloxida  joylashgan  bo`lib, ish joyi shartlariga  muvofiq keladi. 

Operator  ish  o`rnida  displey  joylashtirilayotganda  ko`z  va  boshning 

xarakati  aniqlanadigan  ko`rish  maydoni  ham  ko`zda  tutiladi.  Operator  o`z  ish 

joyini  shunday  ta`minlashi  kerakki,  bunda  ekran  o`rtada,  yozilayotgan 

doqument  esa  chap  yonda  yoki  maxsus  joylatirgichlarda  turishi  kerak. 

Klaviatura  nisbatan  tekis  turadi,  o`rta  qatordagi  klavishalar  balandligi  2.5  -  5.0 

sm  .  Klaviaturaning  o`rta  qismidan  stol  kirgogigacha  bo`lgan  masofa  16  sm. 

EXMlar  ish  davomida  o`zidan  turli  rentgen  nurlarini  chikaradi.  Shuni  xisobga 

olib,  ishlash  davomiyligini  kiskartirish  kerak,  shuningdek,  maxsus  ximoya 

ekranlaridan  foydalanish  kerak. 


 

 

Mehnat  sharoitini  yaxsxilash  maqsadida  tashqiliy,  gigienik,  texnikaviy 



chora-tadbirlar  ishlab  chiqiladi  va  ishchi-xizmatchilar  orasida  mehnat  gigienasi 

norma, qoidalariga  rioya etish bo`yicha tashviqot ishlari  olib boriladi. 

Ishlab  chiqarish  sanitariyasi  sanitariya-texnologik,  tashqiliy  tadbirlarni 

ifodalaydi  va  ishlab  chiqarishda  sog`lom  mehnat  sharoitlarini  ta`minlaydi.  Shu 

maqsadda  ishchi-xizmatchilarning  salomatligiga  ta`sir  kiluvchi  texnologik 

jarayon  va  uskunalardagi  kamchiliklarni  yukotish  yo`llarini  ishlab  chikardi. 

Buning  uchun  sanoat  korxonalarida  texnika  tarakkiyoti  yutuklaridan  unumli 

foydalanishni,  jarayonlarni  olisdan  boshqa  rish  va  ishchilarni  zararli  muhitda 

ishlashlarining  oldini  olishni,  uskunalarni,  qurilmalarni  ochiq  maydonda 

joylashtirishni,  xavo  tarkibini  tekshirib  turishni,  kul  mehnatini  talab  qiladigan 

ishlarda  imkoni  boricha  mexanizatsiya  vositalari  va  zamonaviy  uskunalarni 

kullashni,  ximoya vositalaridan  foydalanishni  zarur deb xisoblaydi. 

Ishlab  chiqarishda  xavfsizlikni  ta`minlashda  ergonomikaning  ham 

ahamiyati  katta.  Ergonomikada  insonning  mehnat  faoliyati  jarayonida  qulay, 

xavfsiz  sharoitlarni  yaratishga,  mehnat  unumdorligini  oshirishga  bog`liq 

bo`lgan imkoniyatlar  o`rganiladi. 

Bajarilayotgan  turli  jarayonlar  va  unga  bog`liq  bo`lgan  uskuna,  qurilmalar 

doirasida  axborotni  yetkazuvchi-ko`rsatuvchi  moslama-mashina  modeli  bulsa, 

operator  murakkab  tizimda  bulsa  ham,  boshqa  rish  ishlarini  amalga  oshiradi. 

Bu  vazifani  bajarish  uchun  shunday  axborot  modeli  yaratilishi  kerakki,  bu 

model  o`z  vaqtida  mashinaga  taallukli  ta`rifni  berishi,  natijada  operator 

toliqmasdan,  fikrlab  va e`tibor bilan axborotni xatosiz qabul qilib qayta ishlashi 

lozim.  Murakkab  xisoblangan  vazifani  yechish  operatorning  xavfsizligiga,  aniq 

sifatli  ishlashiga,  mehnat  unumdorligiga,  shuningdek  insonning  psixofiziologik 

imkoniyatlarini  axborot modeliga mos bo`lishiga bog`liqdir. 

Biofizik  mosliq  operatorning  ish  qobiliyatini,  normadagi  fiziologik 

holatini  ta`minlaydigan  atrof-muhitning  yaratilishini  ifodalaydi.  Insonnning 

kuchi  va  energetik  qobiliyati  ma`lum  chegaraga  ega.  Shuning  uchun  ish 

jarayonida  boshqa  rish  tizimida  charchash  maqsadga  muvofiq  bulmagan 


 

 

okibatga  olib  kelishi  mumkin.  Energetik  mosliq  esa  operatorning  optimal 



imkoniyatlari  asosida  talab  qilinadigan  kuch,  sarflanadigan  kuvvat,  xarakatning 

aniqligi  va tezligi  bilan  mashinani  boshqa rilishidagi  kelishuvni  ifodalaydi. 

Fazoviy-antropometrik  mosliq  inson  tanasi  o`lchami,  tashki  fazoning 

ta`sirli  imkoniyatlari,  ish  jarayonida  operatorning  vaziyati,  gavdaning  turishi 

xisobga  olinishini  ifodalaydi.  Vazifaning  tugri  xal  qilinishida  ish  joyi  xajmi, 

operator  xarakatlanadigan  masofa,  balandlik,  boshqa  ruv  pultigacha  bo`lgan 

oralik  va boshqa ko`rsatkichlar aniqlanadi. 

Bulardan  tashqari  insonning  psixik  faoliyati  ham  muhim  urin  tutadi. 

Insonning  qobiliyati,  samarali  mehnat  faoliyati  uning  psixik  kuchlanish 

darajasiga  bog`liq.  Operator  uchun  normal  sharoitdagi  xis-tuygu  va  mehnat 

qilishi  uchun  ruxiy  kuchlanish  darajasi  40-60%  dan  oshmasligi  ko`zda  tutiladi, 

aks holda bu uning ish qobiliyatining  pasayishiga  olib keladi. 

Ishlab  chiqarish  binolarini  normadagi  metereologik  va  sanitariya-gigiena 

sharoitlari  bilan  ta`minlashda,  ish  jarayonida  zararli  va  zaxarli  maxsulot-

moddalarning 

mikdorini 

chegaralangan 

darajada 

bo`lishida, 

mehnat 


sharoitlarini  yanada  sog`lomlashtirishda,  mehnat  unumdorligini  va  mehnat 

xavfsizligini  oshirishda shamollatish  katta ahamiyatga  ega. 

Binodagi  xavo  almashinishi  ma`lum  mikdorda  bo`lishi  uchun  devor, 

deraza,  yopma  va  fonarlardagi  darchalar  ko`prok  yoki  kamrok  ochilib, shamol 

yunalishiga  karab moslamalar  yordamida boshqa riladi. 

Kish  vaqtida  binodagi  va  tashki  xavo  xaroratidagi  fark  katta  bo`lganligi 

uchun,  binodagi  xavoni  almashtirish  kamrok  talab  qilinadi. Shuning uchun ham 

xavo  beruvchi  darchalarning  yuzasi  kamaytirilib,  ular  pol  yuzasidan  5-6  metr 

balandlikda  o`rnatiladi.  Yoz  faslida  esa  xavo  oqimi  1,5-2  metr  balandlikda 

uyushtirilsa  yetarli. 

Binolarda,  xonalarda  shamollatish  qurilmalari  ish  boshlanishidan  10-15 

minut  avval  ishga  tushirilib,  ish  tamom  bo`lganidan  10-15  minut  keyin 

tuxtatiladi. 


 

 

Sanitariya-gigiena  talablariga  mos  keluvchi  yana  bir  holat  xonaning 



yoritilganlik  darajasidir.  Tugri  va  rejali  yoritilgan  xonalarda  ish  unumdorligi 

oshadi,  toliqish  kamayadi  va  korxonaning  xavfsizligi  ta`minlanadi.  Yaxshi 

yoritilmagan  xonalarda  ishlayotgan  operator  yoki  ishchi  atrofda  joylashtirilgan 

narsa  va  buyumlarni  yaxshi  kurmaydi,  ishlab  chiqarish  sharoitiga  moslasha 

olmaydi. 

Natijada  ishchi  mehnat  faoliyatida  ko`zning  zurikishi  vujudga  keladi. 

Xaddan  tashqari  yoritilganlik  ham  ko`zga  yomon  ta`sir  ko`rsatadi.  Xonaning 

normal  yoritilganligi  400 lyuks  bo`lishi kerak. 

Yoruglik  ishchining  ish  joyiga  kaysi  tarafdan  tushayotganligi  ham  muhim. 

Yoritish  tizimi  turlarini  tanlash  asosan  bajarilayotgan  ishning  texnologik 

jarayoniga,  kategoriyasiga  bog`liq. 

Ishchining 

mehnat 

faoliyatini 



yaxsxilash 

uchun 


yuqorida 

aytib 


o`tganimizdek  yoritilganlik,  namlik,  shamollatish  kabi  holatlarga  e`tibor  berish 

kerak. 


Normal  sharoitda xonaning  namligi  60-70 % atrofida bo`lishi  kerak. 

Xonadagi  xavo  almashinishini  ham  e`tiborga  olsak,  xar  bir  xonada 

ventilyator  o`rnatilishi  zarur. 

 

 



 

 

XULOSA 

      Ushbu  bitiruv  malakaviy  ishini  bajarish  jarayonida  Android  operatsion 

tizimining  quyidagi  ishlash  jarayonlari  o’rganildi: 

– Android tizimi  haqida nazariy  ma’lumotlar  o’rganildi; 

–  ushbu  OTga  bog’liq  bo’lgan  ma’lumotlar  turli  tillardan  o’zbek  tiliga  tarjima 

qilindi; 

– Android OT haqidagi adabiyotlar ko’rib chiqildi; 

– *.apk kengaytmali  fayllar,  ularning  ishlash tartibi  o’rganildi; 

– Google Market internet  magazinidagi  dasturlari  haqida o’rganildi; 

–  Eclipse  SDK  va  Android  SDK  dasturlash  muhitlari  haqida  ma’lumotlar 

to’plandi; 

– ularning  o’rnatilish,  sozlash jarayonlari  haqidagi  ma’lumotlar  ko’rib chiqildi; 

– Android OT uchun dasturiy ta’minot yaratish bosqichlari o’rganildi; 

– Java tilida  Android OT da ishlaydigan dasturi tuzildi; 

–  Tuzilgan  dastur  va  jamlangan  bilimlar  asosida  foydalanuvchilarga  kerakli 

tavsiyalar  va xulosalar  berildi. 

Yaratilgan  dastur  Axborot  kommunikatsiya  texnologiyalari  sohasidagi  barcha 

bilimlarni  o’zichiga  qamrab  olgan  bo’lib,  uni  o’rganishni  xohlovchilar  uchun 

o’rganish  juda  oson  tarzda  amalga  oshirildi.  Bundan  tashqari  dasturni    har  bir 

o’qituvchi,  talaba  yoki  boshqa  soha  vakillari  o’z  ish  sohalariga  moslab  dastur 

imkoniyatlarini  kengaytirishlari  mumkin.   



 

 

 

 

 

 



FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI 

1.  Karimov  I.A.  Xavfsizlik  va  barqaror  taraqqiyot  yo’lidan.  Asarlar,  6-jild. 

–T.: O’zbekiston, 1998. –429 b. 

2.  Barkamol  avlod  orzusi.  –T.  O’zbekiston  milliy  ensiklopediyasi,  2000.-

246 b. 

3.  AXBOROT- KOMMUNIKATSIYA  TEXNOLOGIYALARI IZOHLI 



LUG‘ATI  Copyright @ 2004 UNDP Digital  Development  Initiative 

Programme  

4.  “Beginning  АндроидTM 4 Application Development”,  by Wei-Meng 

Lee, printed at Radha Offset, Delhi  in 2015, pages – 533.  

5.  “AndroidTM Application  Development  Cookbook”, by Wei-Meng  Lee, 

printed at Sharda Offset Press, Delhi  in 2015, pages – 385.  

6.  “Programming  Андроид second edition” by Zigurd  Mednieks, Laird 

Dornin, G. Blake  Meike,  and Masumi  Nakamura,  September 2014, 

pages – 564.  

7.  "Java The Complete Reference Eighth  Edition"  by Herbert Schildt, 

2014, pages - 1048  

8.  Core Java “An Integrated Approach”, Include all  versions up to Java7 by 

Dr. R. Nageswara Rao, 2015, 646 pages  

9.  “Introduction to Андроид Application  Development  Fourth edition” 

Developer’s library  by Joseph Annuzzi,  Jr. Lauren Darcey Shane 

Conder, November 2015.  

10. “Андроид Wireless Application  Development  Volume  I:  Андроид 

Essentials, 3rd Edition”, Published Feb 23, 2014 by Addison-Wesley 

Professional, pages-449.  

11. “Professional Андроид 4Application  Development”,  Reto Meier  – 2014 



Published by John Wiley  & Sons, pages-787  

 

Download 0.87 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling