Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent Axborot Texnalogiyalar

7-LABARATORIYA ISHI
MAVZU: DIFFERENTSIALLOVCHI ELEKTR ZANJIRLARINI TADQIQ ETISH

Ishning maqsadi –kirish signalining ko’rinishlari turlicha bo’lgan passiv va aktiv differentsiallovchi zanjirlarni nazariy va tajriba yo’llari bilan tekshirish.

Nazariyma’lumotlar
Differentsiallovchi zanjir (DZ) deb shunday to’rt qutblikka (TQ) aytiladiki,ularning chiqishidagi kuchlanishning funktsiyasi kirish kuchlanishi hosilasiga teng.Differentsiallovchi zanjirlar: Amaliyotda passiv va aktiv DZlar mavjud. Oddiy ikki elementli RC-va RL-zanjirlar(7.1, ava b-rasmlar) ma’lum shartlar bajarilishi bilan passiv DZlar deb qaralishi mumkin. Ushbu shartni qanoatlantiruvchi RC-zanjirlar(7.1,b-rasm) ancha keng qo’llanadi.Ular kirish qismi uchun Kirxgofning ikkinchi qonuni quyidagicha yoziladi
Shuni ta’kidlash zarurki, OKli aktiv DZ (7.2,a-rasm) kuchlanishning kuchaytirish koeffitsienti juda katta(μq105-106) va OKning kirish qarshiligi yuqori
(Rvxq1…3 MOm) bo’lishi sharti sababli uning shovqindan himoyasi past bo’lganligi uchun amaliyotda ishlatilmaydi. DZning chiqishidagi signal shaklini aniqlash zarur bo’lganda uning kirish klemmalaridagi signaldan vaqt bo’yicha olingan hosilaga mos keluvchi grafikni chizish zarur. Buning uchun, kirish kuchlanishi grafigining bir nechta nuqtalariga urinma o’tkazib, ular og’ish burchaklari tangensiga proportsional bo’lgan oniy
qiymatlar grafigini chizish kerak.
XULOSA
Men bu labaratoriya ishida defferensiallanuvchi elektr zanjirlari bilan tanishdim. Diffrensiallanish aktiv va passiv differensiallanishlarga bo’linar va kirish signallarining ko’rinishlari turlicha bo’lar ekan. Bunda chiqishdagi kuchlanishning funksiyasi kirishdagi kuchlanish funksiyasiga hosilasiga teng. Bu labaratoriya ishida shu kabi malumotlarga


8 - LABORATORIYA ISHI
Mavzu: YARIM O’TKAZGICHLI DIOD PARAMETRLARI VA
XARAKTERISKALARINI TADQIQ ETISH.

Ishning maqsadi: Yarimo‘tkazgichli diod (YaD) asosiy xarakteristikalari va parametrlarini hamda ularga tashqi muhit temperaturasining ta'sirini tadqiq etish.

Laboratoriya ishini bajarishga tayyorgarlik, asosiy nazariy
ma’lumotlar:
YaD - n va p- turli o‘tkazuvchanlikka ega bo‘lgan ikkita yarim o‘tkazgichlar kontaktidan iborat bo‘lgan hamda bir tomonlama o‘tkazuvchanlikka ega bo‘lgan elektron asbob. YaD VAXsi 2.1-rasmda keltirilgan. Bu erda 1- nazariy xarakteristika, 2- real abob xarakteristikasi (bu xarakteristika YaDning yarim o‘tkazgich strukturasidagi hajmiy qarshilikni va tashqi kontaktlar qarshiligini, YaDdan tok oqib o‘tganda undan ajralib chiqayotgan qo‘shimcha issiqlikni va x.z.larni hisobga oladi).
Real yarimo‘tkazgichli diod VAXsi 2.1- rasmda keltirilgan. Punktir chiziq bilan quyidagi tenglamaga mos keluvchi ideal VAX ko‘rsatilgan:

l.l-rasm
Xulosa: Men ushbu laboratoriya mashg’ulotini bajarish davomida yarim o’tkazgichli diodlar haqida olgan bilimlarimni mustahkamladim. Xarakteristikalar yarimo4kazgichli diod asosiy xossalarini namoyon etishini bildim. Ochiq holatda yarim o‘tkazgichli dioddan ma'lum miqdorda to‘g‘ri tok oqib o‘tadi; bu holat yarim o‘tkazgichli diodga to‘g‘ri kuchlanish berish natijasida
ta'minlanadi.



L

kuchlanish berish natitijasida amalga oshiriladi.
Berk holatda yarim 04kazgichli dioddan juda kichik teskari tok ( ) oqib o‘tadi. Bu tokning qiymati germaniyli diodlarda 10-5 - 10-6A, kremniyli diodlarda esa 10-9 - 10-12A tartibga ega. Yarimo4kazgichli diodning berk holati unga


V
4И
teskariYarimo4kazgichli diod to‘g‘ri toki ( ) kuchlanishga kuchli ravishda bog‘liq bo‘lgani sababli tokni cheklash uchun yarimo‘tkazgichli diodga ketma - ket chegaralovchi qarshilik R=560 Om uladik.
Foydalanilgan adabiyotlar:
X.K.Aripov, A.M.Abdullayev, N.B.Alimova X.X.Bustanov, E.V.Ob’yedkov, Sh.T.Toshmatov. Elektronika darslik. T,Fan va texnologiyalar.2011 y.
Elektronika fanidan laboratoriya ishlarini bajarish uchun tarqatma materiallar. T.TATU: “ Aloqachi “, 2009 y.
www.tuit.uz
www.ziyoNEt.uz