Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti qarshi filiali “fizika” fanidan 5-mustaqil ishi bajardi shoxjaxon Komilov qabul qildi
Kosmiktezliklar.Sun’iyyo’ldoshlar
Download 146.1 Kb.
|
5-Mustaqil ish fizika
Kosmiktezliklar.Sun’iyyo’ldoshlar.
Kosmiktezlik - jism Yersunʼiyyoʻldoshi, sunʼiysayyoraboʻlishiuchunyoki u Quyoshsistemasinibutunlaytarketishiuchunungaberiladiganuchtaengkichiktezlik. BirinchiKosmiktezlik (~ 7,91 km/s) jismningYersirtidannolinchibalandlikdadoiraviyorbitaboʻylabharakatlanishiuchunkerakboʻladiganenergiyaniifodalaydi. Tezlik osha borgan sari jism elliptikorbitaboʻylabharakatlanaboshlaydi. Jism ikkinchiKosmiktezlik (-11,2 km/s) da Yerganisbatanparaboliktrayektoriyaboʻyichaharakatlanadi. IkkinchiKosmiktezlik dan yuqoritezlikda jism giperboliktrayektoriyaboʻyichaharakatlanadiva u Yerningtortishkuchiniyengib, Quyoshningsunʼiyyoʻldoshigaaylanadi. Jism YersirtidauchinchiKosmiktezlik (-16,7 km/s)niolib, Quyoshganisbatan parabola boʻylabharakatlanadi (Yerorbitasiyaqinidabutezlik 42,1 km/s gateng) vaQuyoshsistemasiningtortishkuchidoirasidanchiqibketadi. KosmiktezlikkattaliklariYeratmosferasiqarshiligi, Yersiqilishivaboshqanihisobgaolmaganholdakeltirilgan. Kosmiktezliknibarchaosmonjismlariganisbatanqoʻllashmumkin. Mas, Oy uchunbirinchiKosmik tezlik-1,7 km/s, ikkinchiKosmik tezlik~2,4 km/s.[1] Yersayyorasi[1] uchunkosmiktezliklar.
Tabiiysun'iyyo'ldoshlarhaqida gap ketganda, biz kattaroqboshqaosmonjismiorbitasidabo'lganosmonjismlarininazardatutmaymiz. Biroq, biz murojaatqilganimizda sun'iyyo'ldoshlar biz samoviy jism atrofidaaylanibyuradigan har qandayg'ayritabiiynarsahaqidagapiramiz. Ushbuob'ektlarodatdakoinotniyaxshiroqanglashkabianiqmaqsadgaega. Ularinsoniyatningtexnologiyasinatijasidadunyogakeladiva u o'rganadigansamoviy jism haqidama'lumotolishuchunishlatiladi. Sun'iyyo'ldoshlarningaksariyatiYersayyorasiatrofidaaylanmoqda. Ularinsontexnologiyasinirivojlantirishuchunkattaahamiyatgaegavabugungikunda biz ularsizyashayolmadik. Shuninguchun, biz ushbumaqolanisun'iyyo'ldoshlarhaqidabilishingizkerakbo'lganhammanarsaniaytibberishgabag'ishlaymiz. Oykabitabiiysun'iyyo'ldoshlarbilansodirbo'ladiganvoqealardanfarqlio'laroq, sun'iysun'iyyo'ldoshlarinsontomonidanyaratilgan. Ulartortishishkuchibilanjalbqilinganligisabablio'zlaridankattaroqob'ektatrofidaharakatqilishadi. Ularodatdainqilobiytexnologiyalargaegabo'lganjudamurakkabmashinalardir. Ularbizningsayyoramizhaqidajudako'pma'lumotolishuchunkosmosgayuboriladi. Aytishimizmumkinki, boshqamashinalarningqoldiqlariyokiqoldiqlari, kosmonavtlarboshqaradigankosmikkemalar, orbitalstantsiyalarvasayyoralararozondlarsun'iyyo'ldoshdebhisoblanmaydi. Ushbuob'ektlarorqalitopadiganasosiyxususiyatlarorasidaularraketalaryordamidauchirilishidir. Raketalar - busun'iyyo'ldoshniyuqorigako'taradiganraketa, kosmikkemalaryokisamolyotlarkabiboshqavositalardanboshqanarsaemas. Ularbelgilangannarsagamuvofiqmarshrutnita'qibqilishlariuchundasturlashtirilgan. Ular, masalan, bulutlarnikuzatishkabiasosiyvazifayokivazifagaega. Ko'pchiliksun'iyyo'ldoshlar sayyoramizatrofidadoimiyaylanibturadiganorbitamiz. Boshqatomondan, bizdaboshqasayyoralargayokisamoviyjismlargayuboriladiganyo'ldoshlarimizbor, ularma'lumotolishvakuzatibborishuchunta'qibqilinishikerak. Download 146.1 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling