Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universitetining kompyuter injinering fakulteti

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETINING KOMPYUTER INJINERING FAKULTETI

KOMPYUTER INJINIRING AT SERVIS

FAKULTETI 217-21 TALABASI

RAXMONOVA Dildoraning

KIBERXAVFSIZLIK FANIDAN TAYYORLAGAN TAQDIMOTI.

Mavzu: Foydalanuvchilarni biometrik identifikatsiyalash

Dars rejasi:

1.Аsosiy tushunchalar va turkumlanishi

2.Parollar asosida autentifikatsiyalash

3.Foydalanuvchilarni biometrik identifikatsiyalash va autentifikatsiyalash

Tayanch iboralar: Identifikatsiya, autentifikatsiya, maʼmurlash, avtorizatsiya, maskarad, takroriy, majburiy kechikish.

Identifikatsiya (Identification) - foydalanuvchini uning identifikatori (nomi) boʼyicha aniqlash jarayoni. Bu foydalanuvchi tarmoqdan foydalanishga uringanida birinchi galda bajariladigan funktsiyadir. Foydalanuvchi tizimga uning soʼrovi boʼyicha oʼzining identifikatorini bildiradi, tizim esa oʼzining maʼlumotlar bazasida uning borligini tekshiradi.

• Аutentifikatsiya (Authentication) – maʼlum qilingan foydalanuvchi, jarayon yoki qurilmaning haqiqiy ekanligini tekshirish muolajasi. Bu tekshirish foydalanuvchi (jarayon yoki qurilma) haqiqatdan aynan oʼzi ekanligiga ishonch xosil qilishiga imkon beradi. Аutentifikatsiya oʼtkazishda tekshiruvchi taraf tekshiriluvchi tarafning xaqiqiy ekanligiga ishonch hosil qilishi bilan bir qatorda tekshiriluvchi taraf ham axborot almashinuv jarayonida faol qatnashadi. Odatda foydalanuvchi tizimga oʼz xususidagi noyob, boshqalarga maʼlum boʼlmagan axborotni (masalan, parol yoki sertifikat) kiritishi orqali identifikatsiyani tasdiqlaydi.

Identifikatsiya va autentifikatsiya subʼektlarning (foydalanuvchi-larning) haqiqiy ekanligini aniqlash va tekshirishning oʼzaro bogʼlangan jarayonidir. Muayyan foydalanuvchi yoki jarayonning tizim resurslaridan foydalanishiga tizimning ruxsati aynan shularga bogʼliq. Subʼektni identifikatsiyalash va autentifikatsiyalashdan soʼng uni avtorizatsiyalash boshlanadi.