Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti qarshi filiali kompyuter Injiniring Fakulteti

 
 
 
Bir taktli ikki fazali tiristor orqali boshqariluvchi to‘g‘rilagichning ishlash prinsipini 
ko‘rib chiqamiz. Ikki yarim davrli nol chiqishli to‘g‘rilagichning D va D
p
vetillarini 
tiristor T
I
va T
p
bilan almashtiriladi. Boshqaruvchi qurilma (BQ) ning chiqishi 
tiristorning boshqaruvchi elektrodiga (BE) ulanib boshqaruvchi tok beriladi va 
to‘g‘rilanayotgan kuchlanish impuls toki bilan fazalari mos tushadi
.
 
 

---

 
Tiristorlarga transformatorning ikkilamchi chulg‘amidagi kuchlanishlar yig‘indisi 
o‘rnashgan bo‘ladi. T
1
ga kuchlanishning to‘g‘ri yo‘nalishi T
p
ga teskari yo‘nalishi 
to‘g‘ri keladi. Ochiq tiristorlardagi kuchlanish (U
2
_
1
CU
2 2
) =U
2 tesk
bo‘ladi. 
I
b
tokning fazasi BQ orqali U
Pa
va U
pb
larga nisbatan siljitiladi. Tiristor T
1
va T
p
ga 
to‘g‘ri kuchlanish va I
b
tok impuls berilganda tiristorlar ochiladi. Tiristorning kechikib 
ochilish burchagi ventil 
V
1
 
va V
2
ning ochilish vaqti bilan tiristorning kichikibroq ochilgan vaqti orasidagi 
faza burchagi hisoblanadi va a bilan belgilanadi. Agarda a>0 bo‘lsa, BE ga kelayotgan 
impuls toki I
b
ventilning ishga tushish vaqtidan kechikkanligini ko‘rsatadi. Ya’ni, t=0 
dan to t
1
=a gacha tiristor ochilmaydi va undan tok o‘tmaydi yuklama B
yuk
dagi 
kuchlanish nolga teng bo‘ladi. 
t
1
=a bo‘lganda tiristor T
1
ochiladi (I
b
yordamida) va U
0
birdaniga o‘sib, U
p
ga teng 
bo‘ladi. Tiristor T
1
dan oqadigan v
0
tok i
a
\ 
2
— bo‘ladi. T
1
yopiq bo‘lgan holatda 
tiristordagi yuk kuchlanish U
a 1
ga teng bo‘ladi. Manbadan kelayotgan kuchlanish t
2
= 
bo‘lganda tiristor T
1
ning toki ham nolga teng bo‘ladi va tiristor yopiladi