Muhammad al-xorazmiy nomidagi Toshkent Axborot Texnologiyalari Universiteti Farg`ona filiali

Muhammad AL-Xorazmiy nomidagi

Toshkent Axborot Texnologiyalari

Universiteti Farg`ona filiali

O’qituvchi: Raxmatova Gavharoy O’quvchi:Solijonov Boburbek

Guruh:612-18

Amaliy mashg’ulot №1.
Mavzu:Kompyuter tuzilmasini tashkillash.

Savollar

1. Kompyuter arxitekturasi nima va uning asosiy tuzlmasi qanday?
2. Jon Neyman prinsiplari haqida ma’lumot bering.
3. Garvard arxitekturasi qanday? Klassik arxitektura bilan farqi nimada?
4. Kompyuter ishlashi uchun minimal qurilmalarni sanab o’ting (mavzuda
keltirilgan qurilmalardan tanlang).

Javoblar

1.Kompyuter arxitekturasi- uning tuzilishi va asosiy elementlari - mantiqiy
tugunlarning o'zaro ta'sir printsiplari bo'lib, ular orasida asosiylari protsessor, ichki
xotira (asosiy va operatsion), tashqi xotira va axborotni kiritish-chiqarish
qurilmalari (periferik) hisoblanadi (1-rasm).



2. Fon Neyman printsiplari.
1.Xotiraning bir xilligi printsipi. Buyruqlar ustida ham xuddi ma'lumotlar
kabi bir xil amallarni bajarish mumkin.
2. Xotiraning adreslanganligi printsipi. Asosiy xotira tizimli ravishda
raqamlangan yacheykalardan iborat; har qanday yacheykalardan istalgan vaqtda
protsessor foydalanish imkoniga ega. Demak, xotira maydonlariga nomlarni berish
orqali, ularda saqlangan qiymatlarga keyinchalik murojat qilish yoki berilgan
nomlar yordamida dasturni bajarish paytida o'zgartirish mumkin.
3. Dasturni ketma-ket boshqarish printsipi. Dastur protsessor tomonidan
avtomatik ravishda ma'lum bir ketma-ketlikda bajariladigan buyruqlar to'plamidan
iborat.
4. Arxitektura qat'iyligi printsipi. Topologiya, arxitektura, buyruqlar ro'yxati
ishlashi paytida o'zgarmaslik.

3. Garvard arxitekturasi- Dasturlar xotirasi CSEG (ingl. Code Segment) va ma’lumotlar xotirasi DSEG (ingl. Data Segment) o’zaro ajratilgan hamda har biri o’zining manzilli bo’shlig’i va kirish usullariga ega bo’lgan tarzda yaratilgan tuzilish Garvard arxitekturasi deb ataladi .(shunday arxitekturani yaratish taklifini kiritgan Garvard Universiteti laboratoriyasining nomi berilgan). Ushbu arxitektura nisbatan murakkab bo’lib, qo’shimcha boshqaruv signallarini talab qiladi. Biroq, u axborot bilan ancha uddaburon harakatlar bajarish, ixcham kodlashtiriladigan mashina komandalari to’plamini joriy etish va qator hollarda mikroprotsessor ishini jadallashtirish imkonini beradi. Intel firmasining MCS-51 oilasiga mansub mikrokontrollerlar mulohaza yuritilayotgan arxitekturalarning bir vakili sanaladi.

4.Kompyuter ishlashi uchun asosiy qurilmalar bular:

1. Sistemali blok - shaxsiy kompyuterning ichki qismlarini tashqi ta'sirlardan
va mexanik shikastlanishlardan himoya qiladigan, tizim bloki ichidagi kerakli
harorat rejimini saqlaydigan, ichki komponentlar tomonidan hosil bo'lgan
elektromagnit nurlanishni himoya qiladigan funktsional element.

2. Monitor, displey - barcha turdagi ma'lumotlarni visual ravishda ko’rsatib

beradi.

3. Klaviatura - foydalanuvchidan kompyuterga ma'lumot kiritish uchun asosiy

qurilmalardan biri.(bu bo’lmasa bo’maydi nega – chunki kopyuterda klaviatura bo’lmasa undan foydalanib bo’lmaydi)

4. "sichqoncha" manipulyatori - kompyuter bilan foydalanuvchi interfeysini

ta'minlovchi ko'rsatuvchi kirish qurilmalaridan biri.(ko’pchilik bu qurilmani unchalik zarir emas deb o’ylashadi lekin ushbu qurilma foydalanish menimcha qiyin.)