Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti m. A. Raxmatullayev, B. I. Ganiyeva

2.3.Nashrlarning huquqiy egalari va mualliflar bilan tuziladigan shartnomalar shakli

Mazkur bo‘limda qonunchilik asosida tuziladigan shartnomalar shakli ko‘rib chiqiladi. Bu esa kelgusida mualliflik huquqlarini buzmagan holda yuridik hujjatlarni shakllantirish asos qilib olinadi. Shartnomalar universal xarakterga ega bo‘lsada, bu bo‘limda axborot kutubxona muassasalari bilan mualliflar o‘rtasida tuziladigan shartnoma va kelishuvlarga to‘xtalib o‘tiladi.

Asar mualliflari o‘zlarining asarlarini bepul tarzda, foydalanuvchi ro‘yxatdan o‘tgach, foydalanish statistikasi mavjud bo‘lgan holda yoki pullik asosda taqdim etishlari mumkin. Lekin har qanday holatda ham kutubxona muassasalari mualliflar bilan litsenzion shartnomalar tuzishlari shart. Shartnomalar bo‘yicha qat’iy standartlar yo‘q, lekin muallif bilan shartnomalar imzolanganda ma’lum fikrlar mavjuddir. Bu qanday nuqtayi nazarlar?
Qoida tarzida litsenzion kelishuvlar quyidagi tushunchalarga tegishli qismlardan tarkib topgan:

• 
  Shartnoma tomonlari;
  
• 
  Deklarativ qismi;
  
• 
  Shartnoma talqini;
  
• 
  Ta’riflar;
  
• 
  Qonunni tanlash;
  
• 
  Shartnomaning asosiy qismi;
  
• 
  Mazkur litsenziya tomonidan beriladigan huquqlar;
  
• 
  Qo‘llashdagi cheklovlar;
  
• 
  Qo‘llanilish va tugash muddati;
  
• 
  Litsenziyalangan materiallardan foydalanishga imkon yaratish va yetkazish;
  
• 
  Litsenzion to‘lov;
  
• 
  Litsenziator harakatlari (axborot-kutubxona muassasasi);
  
• 
  Bajarilish va baholash;
  
• 
  Kafolat, majburiyatlar, yo‘qotishlar kompensatsiyasi;
  
• 
  Fors-major;
  
• 
  Foydalanish huquqini boshqa shaxslarga o‘tkazish (Переуступка);
  
• 
  Ogohlantirishlar;
  
• 
  Nizolarning hal etilishi;
  
• 
  Qo‘shimcha hujjatlar;
  
• 
  Imzolar.
  

Quyida mualliflar tomonidan O‘zbekiston Respublikasi qonunchiligi va xalqaro tajribalar asosida shakllantirilgan shartnomalarning standart shakllari berilgan. Bu shakllar muallif talablari, aniq vaziyatlar asosida o‘zgartirilishi, to‘ldirilishi lozim.
1-namuna