Muhammad kamol o'G'limga 12

www.ziyouz.com кутубхонаси 

2

axloqning ibodatdan afzalroq ekanligi, go'zal axloqiy sifatlargina insonni baland rutbaga ko'tarish 

mumkinligi singari o'rinlar mantiqan asosli va tushunarli bitilgan. Kitobda Alloh elchisining: 

"Amallarning qiymati niyatlarga bog'liqdir", — degan hadisdan kelib chiqadigan ma'no yuzasidan 

bildirilgan mulohazalar g'oyat qimmatlidir. Niyatning amaldan avval kelishi va yaxshi niyatning ezgu 

amaldek xayrli ekanligi haqidagi qanoat sobir bir mo'min, komil bir inson shaxsiyati shaklianishida 

muhim ahamiyat kasb etadi. 

Insonni haqiqat manzillariga etaklashda ilmning katta ahamiyatga egaligi kitobda juda ishonarli 

ko’rsatilgan. Ilmsiz aqlning insonni halokatga yetaklashi mumkinligi borasidagi fikrlar kishiga kuchli 

ta’sir ko'rsatadi. Rasulullohning: "Hikmat mo'minning yo'qotganidir. Uni qaerdan topsa, oladi", — 

degan hadisi zamiridagi teran ma'no risolada yaxshi ochilgan. U bolalarni ilm olishga undaydigan 

tarzda yozilganligi bilan diqqatga molikdir. 

Kitobda inson kamolotining ruhoniy jihatlarigagina to'xtalib qolinmay, inson turmushining maishiy 

jihatlarini tashkil etishga doir sog'liqni saqlash, xotirjamlikka erishish, oilani boshqarish, ota-ona 

haqqini ado etish, sarf-xarajatlar, ehson, isrofgarchilik, idora bobida bildirilgan fikrlar ham amaliy 

salmog'i va mantiqiy asoslari bilan diqqatni tortadi. Ayniqsa, Alloh ota-onaga osiy bo'lgan bandaning 

ibodatini qabul qilmasligi borasidagi haqiqatlar kishiga kuchli ta'sir ko'rsatadi. Binobarin, yoshlar 

ma'naviyatini shakllantirishda muhim ahamiyat kasb etadi. Kitobdagi nasihatlar orasidagi haqiqatni 

anglash, uni bilish uchun nafsni yengish kerakligi borasidagi o'gitlar, ayniqsa, ta'sirli bayon etilgan. 

Jangdan qaytayotgan Rasululloh (s.a.v.) tomonidan aytilgan: "Biz kichik jihoddan katta jihodga 

qaytyapmiz", — fikrining sharhi o'quvchiga kuchli ta'sir ko'rsatishi, shubhasizdir. Payg'ambarimiz 

mushriklarga qarshi urushni katta jihod deganlaridagi teran ma'no bolalar tomonidan anglab 

olinadigan tarzda bitilgan. Chindan ham odamning nafsi eng qattol dushmandan ham xavfliroq va 

yovuzroqdir. Dushmanni tashqaridan emas, o'zidan izlamagan va unga qarshi tinimsiz jang qilmagan 

odamning komil inson bo'lishi mumkin emas. Insoniy komillik yo'li odamning o’z nafsiga qarshi olib 

borgan urush yo'lidir. Chunki dushman bilan har zamonda jang qilinsa, nafs bilan tunu kun olishish 

lozim bo'ladi. 

Xullas, kitob o'zbek o'quvchilarining qo'liga yetib borsa, ko'ngillariga ham ko'chib o'tishiga ishonch 

bor. Chunki u juda ta'sirli va kishini o'ziga rom qilar darajada o'qishli qilib yozilgan. Inshaalloh, ushbu 

kitob bilan o'quvchi ko'ngli orasidagi masofa qisqa, ularning bir-biriga yaqinlashuvi tez va doimiy 

bo'lgay! 

 

Pedagogika fanlari doktori, professor