Muhandislik grafikasi Bajardi : Rahimov K. Tekshirdi: Dadaboyeva D. Mavzu: O’lcham qo’yish qoidalari. Asosiy yozuv

Muhandislik grafikasi

Bajardi : Rahimov K.

Tekshirdi: Dadaboyeva D.

Mavzu: O’lcham qo’yish qoidalari. Asosiy yozuv

Chizmaga o’lchamlar qo’yish
1
O’lcham turlari
2
O’lcham va chiqarish chiziqlari
3
Reja:
Burchak o’lchamlari
4
4
3
2
1

Chizmada tasvirlangan buyum va uning elementlarining shakligina emas, balki ularning o’lchamlari ham berilishi lozim. Buyum uning o'lchamlari asosida yasaladi. Chizmada qo‘yiladigan o‘lchamlar soni mumkin qadar kam va shu bilan birga buyumni yasash hamda nazorat qilish uchun yetarli bo'lishi lozim. O'lchamlarning son qiymatlari chizmaning qanday masshtabda chizilishidan qat’inazar, tasvirdagi buyumning haqiqiy o'lchamlarini ifodalashi kerak. Chizmada o'lchamlar GOST 2-307-96 da belgilangan qoidalarga asosan qo'yiladi.

Chiziqli
Burchakli
O’lcham

Chizmada chiziqli o'lchamlar millimetr hisobida, o’lchov birligi ko’rsatilmagan holda o’lcham chiziqlari ustiga yoziladi. O’lcham sonlari chizmaning asosiy yozuviga nisbatan chapdan o'ngga, pastdan yuqoriga qarab yoziladi. Agar chizmada o'lchamlar mm hisobida emas, balki boshqa o'lchov birligida (masalan, sm, m va hokazo) qo'yilishi lozim bo'lsa, u holda o’lchov birligi o‘lcham soni yoniga yoziladi yoki chizmaning texnik talablarida ko'rsatiladi

Chizmalarga o‘lcham qo’yish qoidalari

Chizmaga qarab detalning qanday katta-kichiklikda chizilganini aniqlashga yordam beradigan o‘lchamlar chizma o'lchamlari deyiladi.
O‘lcham chiziqlari detalning konturidan unga parallel qilib, 7-10 mm masofada o‘tkaziladi. Chizmada har bir o‘lcham bir marta ko‘rsatiladi. Chiqarish chiziqlari oxirgi strelkadan 2-3 mm chiqib tursa kifoya. Detalning eng katta o‘chamlarini, ya'ni kengligi, balandligi, eni yoki qalinligini ko'rsatuvchi o'lchamlar gabarit o‘lchamlar deyiladi. Aylana diametrlarining o'lchamlarini ko'rsatishda o‘lcham soni oldiga hamma vaqt diametrni ifodalovchi shartli belgi Ø qo'yiladi. Chizmada kvadrat teshik yoki kvadrat chiqiq (bo‘rtiq) o'lcham soni oldiga kvadrat belgisi qo'yiladi. Radiuslarning o'lchamlarini ko‘rsatuvchi o‘lcham soni oldiga hamma vaqt radius belgisi R yoziladi.

O’lcham qo’yish qoidalari

30
O
90
O
45
O
60
O
60
O
30
O
30
O
S
6…10S
2S
.
R25
6
30
60
O
Ø 12
□24
Ø50
Ø35
Ø12
Ø12
Ø12
Ø 5
Ø 5
Ø 5
R 25
R 5
R 5
4
2
2
2
2
2
2
2
12
3
15
27

o
3
•
12
15
10
25
5
S 3
L 200
200
Qalinlik o’lchami
Uzunlik o’lchami
36
12

Chizmaning asosiy yozuvi

• Chizmachilik qog‘oz formatining chap hoshiya chizig‘idan 20 mm (formatni albom yoki kitob shaklida tikish uchun) va qolgan tomonlaridan 5 mm dan qoldirib chizmaning ramkasi chiziladi. Ramkaning pastki o‘ng burchagida chizmaning asosiy yozuvi (burchak jadvali) joylashtiriladi. Asosiy yozuvning mazmuni va o‘lchamlari GOST 2-104-96 da belgilangan.
• A4 formatli listlarda asosiy yozuv formatining faqat ensiz tomonida joylashtiriladi. Qolgan formatlarda esa listning pastki o‘ng burchagida enli yoki ensiz tomoni bo‘ylab joylashtiriladi.
• GOST 2-104-96 da asosiy yozuvning ikkita formasi belgilangan. Buyumlarning (detal va yig‘ma birliklar) asosiy yozuvlari 1-formaga muvofiq bajariladi

E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT !!!