"Muhokamat ul-lugʻatayn"

---

1. Alisher Navoiyning ikki til muhokamasi – ikki tilning chogʻishtirma grammatikasiga
bagʻishlangan asari qanday nomlanadi?

“Muhokamat ul-lugʻatayn”;
2. Lingvistikaga doir “Asbobi xudut al xuruf” asari muallifi…

Ibn Sino;
3. Chogʻishtirma (kontrastiv) lingvistikaning asoschisi kim?

Alisher Navoiy;
4. “Muhokamat ul-lugʻatayn” asarida qaysi tillar tadqiq qilingan?

turk (oʻzbek) tili bilan sart (fors-tojik) tili;
5. “Faqat insongina bilimga intiladi”. Ushbu jumla qaysi asarda aytib oʻtilgan?

“Falsafatu Aristutalis”;
6. Turkiy tillarning qiyosiy fonetikasi, qiyosiy fonologiyasi, qiyosiy leksikologiyasi, soʻz
yasalishi hamda qiyosiy morfologiyasi haqida batafsil maʼlumot bergan, lugʻat tuzishning
namunali mezonini yaratgan, qiyosiy tilshunoslikning, dialektologiya, lingvogeografiya
kabi tilshunoslik yoʻnalishlarining asoschisi boʻlgan buyuk tilshunos olim...

Mahmud Koshgʻariy;
7. “Faqat insongina bilimga intiladi”. Ushbu jumla kimga tegishli?

Forobiy;
8. Qaysi asarda “turk tilini oʻrganing, chunki ularning hukmronligi uzoq davom etadi”
degan hadis keltirilgan?

“Devonu lugʻatit turk”.

---

9. “Qutadgʻu bilik” asari muallifi...

Yusuf Xos Xojib;
10. Qaysi asarning qimmatli tomoni unda dorivor moddalarning bir necha tillardagi
nomlari keltirilgani, bir oʻsimlik yoki modda bir tilning turli shevalarida turlicha nomlanishi
yoki aksincha, bir nom turli shevalarda turli oʻsimlik nomini bildirishi mumkinligi, aholiga
foydalanish oson boʻlishi uchun asarda modda nomining dialektal variantlari ham
koʻrsatilgani bilan ajralib turadi?

“Saydana”;
11. Arab tili morfologiyasi va sintaksisini oʻrganishda eng muhim qoʻllanma sifatida
Sharqda ham, Gʻarbda ham katta shuxratga ega boʻlgan asar...

“Al-mufassal”;
12. Bu asarda tovushlarning fiziologik va akustik xususiyatlari oʻrganiladi. Shuning uchun
bu fonetika sof sinxron fonetika hisoblanadi.

“Asbobi xudut al xuruf”;
13. Mahmud Koshgʻariyning turkiy tillar sintaksisiga doir asari qanday nomlanadi?

“Devonu lugʻatit turk”.
14. Oʻrta Osiyoda tilshunoslikning shakllanish va rivojlanish tarixi necha davrga boʻlinadi?

2 davr;
15. Shoir turk (oʻzbek) tilini xazina, chamanzor hisoblaydi. Bu shunday xazina va
chamanzorki, atrofi el oyogʻi yetishidan asralgan va qimmatbaho narsalarga
boshqalarning qoʻli tegishidan saqlangan.

Alisher Navoiy;
16. Dunyo tilshunosligida fonetika va fonologiyaning rivoji uchun ulkan hissa qoʻshgan
tengi yoʻq olim...

---


Ibn Sino;
17. U oʻz davridagi barcha fan sohalari boʻyicha qalam tebratib, 150 dan ortiq asar qoldirdi.
Bizgacha yetib kelgan asarlari orasida “Xronologiya”, “Hindiston”, “Geodeziya”,
“Mineralogiya”, “Masʼud qonuni” hamda “Saydana” nomi bilan mashhur boʻlgan “Kitob as-
saydana fi-t-tibb” asarlari tadqiqotchilar tomonidan maxsus oʻrganildi va arab, rus, ingliz,
nemis va boshqa tillarga tarjima qilinib, nashr etildi.

Abu Rayhon Beruniy;
18. “Devonu lugʻatit turk” asari muallifi kim?

Mahmud Koshgʻariy;
19. U yoshligida yunon, lotin, arab, fors, soʻgʻd, suryoniy tillarini chuqur oʻrgandi. Chunki
jahon sivilizatsiyasining beshigi Yunoniston va Rim oʻlkalari boʻlib, antik madaniyat
namunalarining barchasi shu tillarda yozilgan edi. Arab tili u yashagan davrda diniy
taʼlimot tili boʻlishi bilan birga, fan tiliga ham aylangan edi. Islom olamida yaratilgan
barcha asarlar arab tilida yozilar edi. Bularning hammasi boʻlajak allomani yuqoridagi
tillarni sinchkovlik bilan oʻrganishga daʼvat etdi.

Abu Rayhon Beruniy;
20. Bu lugʻat bir vaqtning oʻzida ham izohli, ham tarjima, ham etimologik, ham
dialektologik lugʻatning ilk namunalaridan sanaladi...

“Saydana”;
21. “Devonu lugʻatit turk” asari qaysi tilda yozilgan?

turk;
22. Fonetika, morfemika, soʻz yasalishi, morfologiya, sintaksis kabi masalalari yuzasidan
qimmatli fikrlarini, til va tafakkur, tillarning paydo boʻlishi, tilda umumiylik va xususiylik
kabi bir qancha tilshunoslikning umumnazariy masalalari yuzasidan oʻz qarashlarini bayon
qilgan chogʻishtirma tilshunoslikka asos solgan buyuk alloma…

Alisher Navoiy;

---

23. “Al-mufassal fi sanʼat il-iprob”, “Al-muhojat bil-masoil an-naxviya av al-axajiy an-
nahviya”, “Al-unmuzaj fi-n-nahvi”, “Samiym ul-arabiya”, “Al-mufrad va-l-muallif fi-n-naqvi”,
“Al-mufrad va-l murakkab fi-l-arabiya”, “Al-amaliy fin-nahvi”, “Diyvon ut-tamoyil” kabi
qator asarlar yaratgan alloma…

Maxmud Zamaxshariy;
24. Turkiy tillar sintaksisiga doir “Javohirun nahv fil lugʻatit turk” (“Turkiy tillarning nahv
(sintaksis) javohirlari”) asari muallifi kim?

Mahmud Koshgʻariy;
25. Oʻzbek shoirlarini oʻz ona tilida ijod qilishga, hech boʻlmaganda har ikki tilda barobar
qalam tebratishga chaqirgan, oʻzbek adabiy tilining ravnaqi uchun kurashni davrning eng
muhim ishi deb bilgan alloma…

Alisher Navoiy;
26. Maxmud Zamaxshariyning Qurʼoni Karimning tafsiriga bagʻishlangan asari qanday
nomlanadi?

“Al-Kashshof”;
27. Maxmud Zamaxshariyning arab tili grammatikasiga doir boʻlgan asari toʻgʻri
koʻrsatilgan qatorni toping.

“Al-mufassal”;
28. Garchi arab boʻlmasa ham, arab tili grammatikasiga doir bir qancha qimmatli asarlar
yaratgan alloma...

Maxmud Zamaxshariy;
29. Beruniyning qaysi asarida dorivor moddalar nomi arab alifbosi tartibida
joylashtirilgan?

“Saydana”;
30. “Fanlar tasnifi haqidagi soʻz” asari muallifi kim?

---


Forobiy;
Topshiriq
3-seminar
Talaba
NOROVA SHAXNOZA JAMSHIDOVNA
Boshlandi
17.01.2023 11:06
Tugadi
17.01.2023 11:15
To'g'ri
28
Foiz
93.3