Multisim dasturida turli qiyinchilikdagi sxemalarni yig’ish va modellashtirish

Basic asboblar panelida passiv komponentlar (1.23-rasm) va
kommutatsion elementlarjoylashgan.
1.23-rasm. Passiv komponentlar 
Bir qutbli tumbler.«Probel» (Space) klavishasi yordamida ulab-
uziladi (xossalar oynasida boshqa klavishaga almashtirish ham mumkin).
Ulanib uzilish vaqti dasturlanuvchi vaqt relesi. 
Vikluchatel (rele), kirish kuchlanishining berilgan diapazonida ishlaydi. 
Vikluchatel (rele), kirish tokining berilgan diapazonida

---

ishlaydi. 
Aktiv asboblar diskret komponentlar sifatida kiritilgan: 
• diodlar (Diodes paneli);
• bipolar, maydonli, MDP tranzistorlar (Transistors paneli); 
• analog (Analog ICs paneli) ; 
• raqamli (Digital ICs, Logic Gates, Digital panellari); 
• analog-raqamli va raqamli-analog o’zgartkichlar (Mixed ICs paneli).
Nazorat-o’lchov asboblari Electronics Workbench dasturiy kompleksining 
Instruments panelida quyidagi ettita asbobni o’z ichiga oladi: 
1) multimetr;
2) ostsillograf;
3) funktsional generator;
4) ACHX va FCHXlarning o’lchagichi;
5) mantiqiy signallar generatori;
6) 16-kanalli mantiqiy signallarning analizatori;
7) mantiqiy o’zgartkich.
Asbobning tasvirida sichqonchaning chap tugmasini to’xtovsiz ikki marta 
bosib asbobning kattalashtirilgan oynasi hosil qilinadi. Unda asbobning parametrlari 
sozlanadi.
 
1.24-rasm. Multimetr (Multimeter) 
Multimetr (Multimeter) (1.24-rasm) tok va kuchlanishning o’rtacha kvadratik 
(ta`sir qiluvchi yoki effektiv) qiymatlarini va qarshiliklarni o’lchash uchun
mo’ljallangan. O’lchash rejimi mos knopkani bosish yo’li bilan tanlanadi. 
Kuchlanishni detsibellarda o’lchash uchun dV knopkasi bosiladi. Bunda multimetr 

---

α=20Ig(|X|) formula bilan aniqlanuvchi (X-o’lchanayotgan kattalik) α koeffitsientni 
ko’rsatadi.
Multimetrning oldingi panelida (1.25-rasm) o’lchash natijalarini aks ettiruvchi
displey, sxemaga ulash uchun klemmalar va boshqarish knopkalari joylashgan.
1.26-rasm. Multimetrning paneli 
Setting knopkasi bosilsa multimetr panelida dialog oynasi ochiladi (2.14-rasm, b), 
unda quyidagi belgilanishlar mavjud:
- Ammer resistance —ampermetrning ichki qarshiligi;
- Voltmeter resistance —voltmetrning kirish qarshiligi;
- Ohmmeter current — nazorat qilinayotgan ob`ektdan o’tayotgan tok;
- Decibel standard — kuchaytirish va pasaytirishni detsibellarda o’lchash 
uchun V1etalon kuchlanishni o’rnatish (sukut bo’yicha V1=1V).
Bunda uzatish koeffitsienti uchun
2
1
log
20
]
[
V
V
B
K


formuladan foydalaniladi, formulada V2 — nazorat qilinayotgan nuqtadagi 
kuchlanish.
 
1.27-rasm. Voltmetr va ampermetr 
O’zgarmas va garmonik tok va kuchlanishlarni o’lchash uchun multimetrdan
tashqari voltmetr va ampermetrlardan (1.27-rasm) foydalanish mumkin. Ular 
Indicators bo’limida joylashgan.

---