Mundareja: Kirish i-bob. Miliy Arxiv fondi hujjatlarning hisobini yuritish

2.2.O`zbekiston Kino-foto fono arxivi hujjatlarining yuritlishi. Arxiv faoliyatini tashkil qiladi va arxiv zimmasiga yuklatilgan vazifa va funksiyalarning bajarilishi uchun javobgarlikni o‘z bo‘yniga oladi;
o‘rinbosarning va tasarrufidagi bo‘lim mudirlarining javobgarlik darajalarini belgilaydi; arxivning asosiy faoliyati va xodimlarga oid buyruqlar chiqaradi va ularga oid ko‘rsatmalar beradi hamda bajarilishini nazorat qiladi;
arxiv xodimlarining belgilangan tartibda ishga oladi va ishdan bo‘shatadi;
arxiv xodimlarini muntazam ravishda malakasini va amaliy ko‘nikmalarini oshirishni ta’minlaydi; arxivning moddiy-texnik bazasini doimiy takomillashtirish, zamonaviy texnologiyalar, shuningdek avtomatlashtirilgan ishchi o‘rinlarini tadbiq etish bo‘yicha tadbirlarni amalga oshiradi; va ijro intizomi, so‘rovlarni ijro etish sifati va madaniyatini doimiy nazorat qilib boradi;
O'zbekiston Kinofotofono hujjatlari Milliy arxivi tarkibiy bo‘limlari Nizomlarni, xodimlarning lavozim yo‘riqnomalari, Ekspert-tekshiruv uslubiy komissiyasi (ETUK) to‘g‘risidagi Nizom, Mehnatni ilmiy tashkil etish kengashi (MITEK) to‘g‘risidagi Nizomlarni tasdiqlaydi; O'zbekiston Kinofotofono hujjatlari Milliy arxivi hujjatlarini korxonalar, muassasalar va tashkilotlarga vaqtincha foydalanish uchun berish, matbuotda nashr qilish, tadqiqotchilarni arxiv o‘quvxonasida hujjatlar bilan ishlashiga ruhsat berish masalalarini hal qiladi; O'zbekiston Kinofotofono hujjatlari Milliy arxivi faoliyatiga zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalari, hujjatlarni jamlash, saqlash, ta’mirlash, zarar yetmaydigan holda saqlash (konservatsiyalash), nusxa ko‘chirish, ulardan foydalanish va muhofaza qilishning samarali tizimi va usullarini joriy qiladi; arxivning uskunalar va boshqa zarur materiallarga bo‘lgan ehtiyojini aniqlaydi, binodan texnik jihatdan foydalanish (texnik ekspluatatsiyasi)ni ta’minlaydi;
O'zbekiston Kinofotofono hujjatlari Milliy arxivi bazasida respublika arxivchilarining kasbiy malakalarini oshirishga imkoniyat yaratadi, shuningdek, arxiv xodimlarining malakasini oshirish, arxiv ishini ilmiy asosda tashkil etish va iqtisodiyotini rivojlantirish bo‘yicha tadbirlar o‘tkazadi; o‘z vakolati doirasida tashkilotlar bilan arxiv xizmatlarini ko‘rsatish uchun shartnomalar tuzadi;
jamoa shartnomasi va mehnat qonunchiligiga asosan mehnatni ilmiy tashkil etish va unga haq to‘lashni takomillashtirish, arxiv xodimlarini ijtimoiy muhofaza qilish va rag‘batlantirish bo‘yicha tadbirlarni amalga oshiradi; o‘z faoliyatini “O‘zarxiv” agentligi va uning tizimidagi muassasalari, jamlash manbaiga kiritilgan vazirlik, idoralar va jamoat tashkilotlari bilan aloqada, ishchan hamkorlikda olib boradi;
arxiv hujjatlari va ma’lumotlarining to‘liqligi, butligi va xavfsizligi uchun javob beradi; amaldagi qonunchilikka muvofiq vakolati doirasida boshqa ishlarni amalga oshiradi.
Aloqa makonida mavjud fono-arxiv institutlarini tizimlashtirish asosida aniqlangan fonohujjatlarni zamonaviy raqamli sharoitlarda saqlash xususiyatlari. Ushbu tadqiqotning dolzarbligi ushbu masala bo'yicha zamonaviy fundamental nazariy va uslubiy tadqiqotlarning yo'qligi bilan bog'liq. Ushbu maqolaning maqsadi fonoarxivistikaning yaxlit kontseptsiyasini ishlab chiqish doirasida fonohujjatning hayotiy tsiklida texnotronik aloqaning akkumulyatorli bosqichi chegaralarini kengaytirish tendentsiyalarini asoslashdan iborat. Dunyoning turli mintaqalarida audio hujjatlarni saqlash tizimini tashkil etish xususiyatlari ko'rib chiqiladi. Ovoz yozuvlarini saqlash sub'ektlarining ishlashi va o'zaro ta'sirining asosiy tamoyillari qayd etilgan. Hozirgi bosqichda milliy va nodavlat fonoarxivlar, kutubxonalar va muzeylar faoliyatining umumiy va farqlovchi xususiyatlari ochib berildi. Radiofonohujjatlarni saqlash va ulardan foydalanishni tashkil etishning o'ziga xos xususiyatlariga e'tibor qaratilgan, ushbu kichik turning o'zgarishining o'ziga xos xususiyatlari batafsil tavsiflangan.
Tadqiqotning metodologik asosini ijtimoiy aloqa metateoriyasi (nookommunikologiya) tashkil etadi. Qiyosiy tahlil usullari, ilmiy prognozlash, terminologik tahlil, arxivlashtirish, fanlararo sintez, tizimli-funksional, tarixiy-genetik va tarixiy-tipologik yondashuvlar qo'llaniladi. Jahon audiovizual arxivlar tizimining fono-hujjatli aloqa jarayonlariga tizimli kiritilishi asoslab berilgan. Fono-hujjatli aloqa modeli uzviy ravishda birlashtirilgan va muvozanatli tizimga birlashtirilgan turli xil elementlar shaklida taqdim etiladi. Tadqiqotning yangiligi arxiv tovush yozuvlarini yangi raqamli muhitda aylanmasi uchun aloqa platformasini takomillashtirish bo‘yicha taklif etilayotgan yo‘nalishlarni asoslashdadir. Muallifning alohida hissasi logistika kanallarini funktsional va mazmunli segmentatsiyalash va audio hujjatlarning hayotiy tsiklidagi ayrim elementlarni rekonstruksiya qilish bo'yicha chora-tadbirlar majmuini nazariy jihatdan ishlab chiqishdir. Kompaniyalararo hamkorlik, uslubiy tavsiyalar asosida shaxsiy ovoz yozuvlari kolleksiyalarini shakllantirish va korporativ ovoz omborlarini modernizatsiya qilishning tematik stsenariylarini yaratish boʻyicha innovatsion ishlanmalarni chuqur taqdim etish orqali tadqiqot sohasini sezilarli darajada kengaytirish amalga oshirildi. byudjetli uy musiqa kutubxonasini loyihalash uchun.
Fonoarxivist, uning eng muhim elementi fonohujjat audiomadaniyatning organik qismidir. Fono-hujjatlarda to'plangan eshitish ma'lumotlarini yaratish, aylanish va tarqatishning yaxlit jarayoni fono-hujjatli aloqa tuzilishi va dinamikasining ichki birligini belgilovchi integrativ xususiyatlar bilan tavsiflanadi. Zamonaviy aloqa muhiti sharoitida fono-hujjatlar ajralmas qismi bo'lgan audiovizual hujjatlar jahon hujjatli merosida tobora ortib borayotgan o'rinni egallab kelmoqda. Ovozli yozuvlardan tashqari «audio manba» tushunchasi tovush hujjatlarini yaratish, tuzilishi va texnik jihatlari bilan bevosita bog‘liq bo‘lgan yozma matnli hujjatlar to‘plamini ham o‘z ichiga oladi. Jahon tarixi manbalari majmuasining ajralmas qismi bo'lgan ovozli hujjatlar fonoarxiv faoliyatining asosiy predmeti hisoblanadi. Biroq, hozirgi kunga qadar fono-hujjatlar kam o'rganilgan mustaqil manbalar bo'lib qolmoqda. Fon hujjatlarini oʻrganishning kelib chiqishi 1940-yillarning oxiriga borib taqaladi. 1950-yillarning ikkinchi yarmida. fono-hujjatlar maxsus guruhga ajratilib, kino va foto hujjatlari bilan birgalikda koʻrib chiqildi.
1960-yillarda kino va foto hujjatlardan foydalanish bo'yicha uslubiy ishlanmalar asosan simbiotik xususiyatga ega edi. Keyin O. Sedova, I. Polotovskaya, T. Nadolskaya, L. Kobelkova, L. Rozanova, I. Mironycheva, V. Ustinov, A. Yakupov, L. Tupchienko-Qodirova, N. Grunbergning 1978 yildan himoyalangan dissertatsiyalari. 2013 yil Arxiv ishi sohasidagi boshqa ilmiy ishlanmalar ham konseptual ahamiyatga ega edi (V. Avtokratov, S. Egorov, T. Emelyanova, G. Zalaev, V. Kolyada, L. Lishin, V. Magidov, R. Melnik, E. Starostin, P. Stoyan , A. Filippov, X. Xashchina, T. Horhordina va boshqalar). Biroq, kino, video, foto va ovozli hujjatlar ko'p funktsiyali "audiovizual hujjat" tuzilmasini qismlarga ajratish prezumpsiyasida an'anaviy tarzda ko'rib chiqilmoqda. Shu bilan birga, bugungi kunda ovozli energiya oqimlari darajasining tez o'sishi bilan sifat jihatidan yangi aloqa muhiti shakllanmoqda. Shu munosabat bilan fonoarxivistikani har xil turdagi tovush yozuvlarini maxsus axborot manbalari sifatida saqlashga oid yangi faktlar bilan to‘ldirish zarurati yaqqol ko‘rinib turibdi. Bugungi kunda fonoarxivlar yangi raqamli aloqa sharoitida katta hajmlarda to'plangan fonohujjatlarni yozib olish, saqlash va tiklash usullarini faol ravishda takomillashtirmoqda. Xorijiy fanda bu masalalar bo'yicha konseptual tadqiqotlar ham yetarli emas. Bir qator xorijiy tadqiqotchilar (J. Boyd, R. Uayz, X. Makelam, G. Melvil-Meson, R. Koulman, K. Eskot, J. Kollinz, K. Gardner, D. Xirshberg, C. Gillette) erishgan yutuqlar. , H. Klinton, S. Knab, D. Passman va boshqalar) asosan ovoz yozish yorliqlari arxivlari, musiqa kutubxonalari va boshqa ovoz saqlash omborlari faoliyatining ayrim jihatlariga, shuningdek, ovozni saqlash muassasalarining turli xususiyatlariga oid shaxsiy bilimlarga taalluqlidir. yozuvlar. Raqamli asrda fonohujjatni saqlash muammosini aloqa tadqiqotlari nuqtai nazaridan oqilona ilmiy bilim va tushunish amalga oshirilmagan. Shunday qilib, tizimlashtirishning aniq zarurligiga qaramay, fonoarxivistikaning yangilangan yaxlit ilmiy asoslangan kontseptsiyasi - barcha elementlarning organik birligida - hali yaratilmaganiga rozi bo'lishimiz kerak. Aloqa makonida fono-hujjatning o'ziga xos aloqa xususiyatlari va ishlash shakllarini o'rnatish tarixiy ahamiyatga ega bo'lgan noyob musiqa va boshqa ovoz yozuvlarini saqlash, tiklash (yangilash) va qayta foydalanishning zamonaviy tizimini takomillashtirish zaxiralarini aniqlashda haqiqiy yutuqlarga erishishga yordam beradi. .
Tadqiqotning eng muhim manba komponenti 20 ming nusxadagi har xil turdagi tovush tashuvchilardan iborat empirik massiv boʻlib, uning asosi muallif tomonidan 35 yil davomida toʻplangan fono-hujjatlar toʻplami edi. Taqdim etilgan tadqiqotning kontseptual yo'nalishi zamonaviy kommunikativ voqelikni tizimlashtirish va idrok etish usullarini "fono hujjat" sarlavhasini sarlavha tushunchasi sifatida belgilashga qaratilgan. Ushbu maqolada e'tibor fon hujjatining to'liq tarixiy manba sifatida ko'p qirraliligini ochib berishga imkon bergan va muhim ijtimoiy-madaniy va kasbiy ahamiyatga ega bo'lgan tarixiy, texnik, axborot va kommunikatsiya jihatlariga qaratilgan, chunki ular nazariy asosni yaratadi. sog'lom madaniy merosni va umuman jahon ijtimoiy xotirasini saqlashning kafolati sifatida fon hujjatining faoliyatining yangi tamoyillarini shakllantirishning uslubiy asoslari, shuningdek, uning axborot jamiyati hayotiga sifat jihatidan integratsiyalashuvi. yangi aloqa muhiti. Olingan natijalarning amaliy ahamiyati hayotda texnotronik aloqa chegaralarini yanada kengaytirish strategiyasini shakllantirish uchun xulosalar, natijalar va tavsiyalardan foydalanish imkoniyati bilan bog'liq.
Ma’lumki, fonogrammalar ovozli hujjatlarning bir turi sifatida maxsus hujjatshunoslikning ilmiy yo‘nalishlaridan biri bo‘lgan fonogramma hujjatlari fani doirasida o‘rganiladi. Fonografik hujjat fanining predmeti - fonografik hujjat haqidagi ilmiy bilimlar, uning ijtimoiy-madaniy, axborot va moddiy tarkibiy qismlari, asosiy va qo'shimcha elementlari, aloqa makonida fonografik hujjatlarning yaratilish, evolyutsiya va faoliyat ko'rsatish qonuniyatlari, shu jumladan fonografik o'zgarishlar. diskret tashuvchisiz aylanish bosqichlari. Hayotiy tsikl o'zaro bog'liq jarayonlardan iborat: ovozli asar yaratish, maxsus operatsiyalarning tashkiliy-ishlab chiqarish kompleksini amalga oshirish orqali uni fonogramma ko'rinishidagi moddiy tashuvchiga o'rnatish, yozib olish vositalarini takrorlash va tarqatish, ovoz tarkibini iste'mol qilish; fono-hujjatlarni saqlash va ulardan foydalanishni ta'minlash. Musiqiy fonohujjatning (bundan buyon matnda MFD deb yuritiladi) hayot aylanishi
A (ishlab chiqarish va iqtisodiy) + B (axborot) + C (ijtimoiy-madaniy) jamidan tashkil topgan o'zaro markazlashgan sfera sifatida taqdim etiladi, bu esa barqarorlikka olib keladi. sinergik ta'sir.
Xarakterli xususiyat - tsikl bosqichlarining doimiy takrorlanishi. Atributiv xususiyatlar hayot aylanishiga ta'sir qiladi: nom, mualliflar, ijrochilar, ovoz tarkibi, ommaviy axborot vositalarida timsoli, vizual komponentlar, ishlab chiqarish vositalari, ma'lumot kodlari belgilari, ruxsatsiz nusxa ko'chirishdan himoya qilish, belgilangan tarkib formatlarini o'zgartirish, narx, tiraj, hudud va tarqatish, saqlash va foydalanish xususiyatlari. Tadqiqot modeliga muvofiq, fono-hujjatli aloqaning kengaytirilgan modeli taklif etiladi - bu holda, biz fono-hujjatli hayot tsiklining to'plash va saqlash bosqichlarida chegaralarini kengaytirish haqida gapiramiz. Audio-hujjat aloqasining jahon metatizimining tashkiliy quyi tizimi to'rt darajani o'z ichiga oladi: global (transmilliy), milliy, mintaqaviy, tarmoq. Maxsus korporativ xususiyatlarga ega bo'lgan ushbu mexanizm ierarxik bosqichlar, o'zaro bog'liq darajalar, qo'shimcha pastki darajalar va sektorlar, integral tugunlar, logistika kanallari va zanjirlari, xizmat ko'rsatish tuzilmalari va ko'plab ixtiyoriy elementlardan iborat murakkab tashkil etilgan tuzilmadir. Audio hujjatlarni to'plash, saqlash va tiklash (tiklash) tizimi murakkab ijtimoiy-kommunikatsiya tizimi bo'lib, u ham ichki, ham tashqi omillar ta'sirida rivojlanadi va ishlaydi.