Mundarija Buyrak va qon tizimi kasalliklari

SURUNKALI LIMFOLEYKOZ

Surunkali limfoleykoz limfoid to'qimalarning beozor kechadigan o'sma

Surunkali limfoleykoz o'rta va keksa yoshli (35-70) kishilarda ko'p uchraydigan kasallik bo'lib, yoshlarda deyarli kuzatilmaydi. Patogenezl. Surunkali limfoleykozda qon hujayratarini ishlab chiqarish normal taraqqiyol yo'lidan ko'plab limfotsitlar ishlab chiqish yo'liga o'tadi, shuning uchun ko'mikning limfatik metaplaziyasi rivojlanib, granulotsitar hujayralar o'rnini deyarli butunlay limfotsitlar egallaydi. Bemorlarda granulotsitopeniya, anemiya va trom­botsitopeniya rivojlanadi. Anemiya bilan bog'liq bo'lgan gipoksiya natijasida yurak, jigar, buyrakda va boshqa ichki a'zolarda distrofik va degenerativ o'zgarishlar yuzaga keladi. Trombotsitopeniya gemorragik diatezga olib keladi. Kattalashgan limfatik tugunlar (ko'pincha katta xaltalar holida) va to'qimalaraing infiltratlari qo'shni a'zolami, nerv yo'llari va tomirlarini siqadi. Patologik anatomiyasi. Kattalashgan qattiq limfatik tugunlar aniqlanib, kesitganda ular och kulrang bo'ladi. Gistologik tekshirilganda limfatik tugunlarda, ko'mikda, taloqda, jigar va boshqa ichki a'zolarda limfoid to'qimaning diffuz giperplaziyasi aniqlanadi. Kllnikasi. Surunkali limfoleykozning uch turi qayd qilinadi: leykemik, subleykemik va aleykemik.Bundan tashqari, kasallikning quyidagi atipik kechish turlari kuzatiladi: 1. O'smali — limfatik tugunlarning katta xaltalari va taloqning juda kattalashuvi bilan o'tadi. 2. Tomoq va burun atrofida o'suvchi diffuz limfatik surunkali limfoleykoz. 3. Qorin bo'shlig'ida katta limfatik tugunlar bilan kechuvchi turi.
4. Suyak ko'migida kechuvchi turi. Limfatik tugunlar va taloq kattalashmay, o'zgarishlar asosan suyak ko'migida joylashgan bo'ladi. 5. Oshqozon-ichak variantida limfomatoz o'sishlar oshqozon va ichakning shilliq qavatida bo'lib, dispeptik o'zgarishlar bilan kechadi. 6. Terining zararlanishi bilan kechuvchi turi ko'pincha tarqalgan eritrodermiya bilan o'tadi. Qondagi o'zgarishlar. Kasallikning leykemik turida katta leykositoz (200-300-10VI gacha) rivojlanib, ulaming 80-90% ini yetilgan limfotsitlar tashkil qiladi, proiimfotsitlar 3-4%, limfoblastlar 1-2% ga teng bo'ladi. Neytrofillar 4-5% ni tashkil qiladi. Kasallik boshida qizil qonda o'zgarishlar yo'q, keyinchalik anemiya rivojlanadi, trombotsitlar son! kamayadi. Qon surtmasida shikastiangan limfotsitlar — Gumprext tanachalari topiladi. Subleykemik turida leykotsitlar soni 2(HOVl-30-10'/l.ga teng, aleykemik turida leykotsitlar soni ko'payraaydi (6-8-lOVI). To'sh suyagi punksiya qitinganda ko'mikning limfatik metaplaziyasi aniqlanadi. Ayniqsa, kasallikining aleykemik turida bu tekshirish hal qiluvchi ahamiyatga ega. Chunki periferik qonda o'zgarishlar bo'Imagan holda ko'mikda limfotsitlar soni 20-30% dan ortiq bo'lib, ba'zi hollarda 60-90% ni tashkil qiladi.
Kasallikning kechlshi. Sunmkali linifoleykoz kechishiotog uch bosqichi qayd qilinadi. Birinchi, boshlang'ich davri nisbatan uzoq (ba'zi bir kasallarda 2-3 yil) bo'lib, bemor ahvoli qoniqarli bo'lgan holda limfatik tugunlar, taloq va jigarning kattalashganligi, qondagi va ko'mikdagi kasallikka xos o'zgarishlar taso-difan aniqlanadi. Ikkinchi, kasallikning zo'rayish davrida limfatik tugunlar, jigar va taloq yana ham kattalashib, qondagi o'zgarishlar kuchayib, anemiya va trombotsitopeniya rivojlanadi, quvvatsizlik, tez-tez terlash, haroratning ko'tarilishi qayd qiltnib, gemorragik o'zgarishtar kuzatiladi. Autoimmun jarayon rivojlanadi. Uchinchi bosqjch — terminal bosqich bo'lib, bund* infeksiyaga chidamsizlik rivojlanadi. Kasallikning kechishida kuchayish va remissiya davrtari kuzatiladi. Leykozning bu turida bemor surunkali miyeloleykozga nisbatan ish qobiliyatini ko'p yo'qotmaydi. Ammo kasatlikning og'ir turlari kuchli anemiya bilan kechib, bemomi 1-2 yil ichidao'limgaolibkelishi mumkin. Tashxisi. Kasallikning klinik belgilari, qondagi, ko'mikdagi o'zgarishlar hal qiluvchi rol o'ynaydi. Surunkali limfoleykoz qiyosiy tashxisi quyidagi kasalliklar bilan qilinadi: infeksion kasalliklardagi limfositoz (bolalarda), infeksion mononukleoz, limfatik tugunlar sili, limfogranulematoz va limfosarkoma. Oqibati. Leykozlarning hamma turidagi kabi inson hayoti uchun kasallikning oqibati yomon. Davolash. Bemorlarni davolash quyidagi yo'nalishlarda olib boriladi. 1. O'smaning o'sfsh jarayonirii kamaytirish maqsadida ximlo-terapevtik va sitostatik davo o'tkaziladi. 2. Autoimmun gemolitik anemiyani davolash uchun gormonal dorilar qo'llaniladi, splenektotniya tavsiya qilinadi. 3. Kasallikning infeksion asoratlarini davolash maqsadida antibiotildar beriladi. 4. Tananing himoya kuchlarini oshirish maqsadida retabolil, vitaminlar, u-globulin. Kasallik avj olgan davrda ximioterapiya qo'llaniladi. Xlorbutin (leykaran) kuniga 10-15 mg dan 4-6 hafta davomida, siklofosfan kuniga yoki kunora 200-600 mg dan venaga yoki mushaklar orasiga 4-6 hafta davomida, degranol kunora 50-75 mgdan venaga 5-10 marla yuboriladi- Gormonlar gemolitik kamqonlik va trombotsitopeniya paydo bo'lganda tayinlanadi. Kasallik terminal bosqichlarida, og'ir kechganda poliximioterapiya o'tkaziladi. Kattalashgan limfatik tugunlar, taloq nur bilan davolanadi. Leykoforez (bir necha scans) o'tkazish mumkin.