Mundarija kirish 2 I. Bob. Jadidchilik tarixiga bir nazar 5

MUNDARIJA
KIRISH _________________________________________________2
I.BOB. JADIDCHILIK TARIXIGA BIR NAZAR ____________5
1.1 Turkistonda jadidchilik harakatining vujudga kelishi va jadidlarning faoliyati _________________________________________________5
1.2 Turkistonda jadidchilik harakatining matbuot va adabiyot sohalaridagi amalga oshirgan islohotlari __________________________________8
II.BOB. JADIDCHILIK ADABIYOTI ______________________14
2.1 Jadid adabiyoti haqida ayrim qaydlar ______________________14
2.2 Jadid adabiyotining asoschilari bo‘lgan yirik iste’dod egalari ___20
XULOSA _______________________________________________25
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI ____________28

Kirish
Kurs ishining dolzarbligi. XIX asr oxiri va XX asr boshlarida Turkiston ijtimoiy-siyosiy hayotida jadidchilik harakati avj oldi. “Jadid” so‘zi arabcha yangi usul ma’nosini bildiradi. 19-asr oxirida Turkistondagi jadidchilik harakati quruq madaniy-maʼrifiy harakatga, yaʼni eski maktablarning ogʻir oʻqitish tizimiga asoslangan taʼlimning yangi uslubiga oʻtish bilan cheklanib qolmadi. islomiy huquqiy munosabatlarni xalqqa, jumladan, milliy ma’rifat, taraqqiyot va milliy istiqlol muammolarini o‘rgatish. Harakatga Yaqin Sharqdagi turli harakatlar va Turkiyadagi Ittifoq va Taraqqiyot va Yosh turklar ta’sir ko‘rsatdi.
XX asr boshlarida Turkistonda ijtimoiy-siyosiy va demokratik harakat jarayoni ikki asosiy yoʻnalishda rivojlandi. Birinchi guruh chor Rossiyasiga qarshi kurashni turli yoʻllar bilan olib borish maqsadida Rossiyada paydo boʻlgan sotsial-demokratik kursantlar, faollar va boshqa siyosiy partiyalar vakillaridan iborat edi. Bu guruhlar vakillari oktyabr to‘ntarishidan oldin mamlakatda hali siyosiy partiya tuzmagan edilar. Chunki ular kichik va asosan xorijiy rusiyzabon xalq edi. Mahalliy xalq bu siyosiy guruhlarga ergashmadi, qo'llab-quvvatlamadi va ularga qo'shilmadi. Chunki mahalliy xalq rusiyzabon xalqlarning tili, dini va urf-odati turlicha bo‘lgan xalqlardan uzoqlashgani uchun kofir va bosqinchi-mustamlakachi hisoblangan. Bu siyosiy guruhlarning dasturiy maqsadlari va taktik usullari mahalliy xalqning g‘oya va saviyasidan uzoq edi, ular bu dasturiy maqsadlarning mohiyatini chuqur anglamagan, ularni qabul qilmas edi.
1917-yil yozidayoq, oktyabr to‘ntarishi oldidan bir guruh andijonlik jadidchilar bolsheviklar, mensheviklar, mehnatkashlarga xat yozib, Turkiston musulmon xalqi o‘z g‘oyalari va dasturlarini o‘zlashtira olmayotganini ta’kidladilar. “Sizning turmush tarzimiz va bizning turmush tarzimiz mutlaqo bir-biriga mos kelmaydi”, — deyiladi maktubda. - Shunday ekan, davlatning kelajakdagi hayotini umumiy qolipga solish shart emas. Bu yerda umumiy qolipni qo‘llab bo‘lmaydi... Sizning sof ruscha ma’noda bizda fermerlar yo‘q. G'arbiy Evropa ma'nosida fermerlar yoki ijarachilar yo'q. Bizda tekin dehqon bor. Ular hech qachon, hech qanday sharoitda, nafaqat serflar, balki ijarachi dehqonlar emas, balki erkin mulkdorlar ham bo'lmagan. Muqaddas Islom bizni hech qanday tabaqa va tabaqaga ajratmagan. Shuning uchun ham bizda sinfiy kurash uchun asos yo‘q. Zero, fuqaro yoki mulk egasi bo‘lishidan qat’i nazar, barcha musulmonlar teng huquqqa ega”.